علم ما به عالم خارج
کتاب علم ما به عالم خارج یکی از مجموعه نوشته های برتراند راسل است که توسط منوچهر بزرگمهر ترجمه شده است. فلسفه از قدیمترین ایام دعویش از هر علم دیگری بیشتر و نتیجه اش کمتر بوده است. از هنگامی که طالس ملطی گفت که: «همه چیز آب است» فیلسوفان به اظهار نظر درباره کل اشیاء پرداخته اند و از روزی که آنکسیماندر قول طالس را رد کرد فیلسوفان دیگری در مقام تکذیب این اظهارات برآمده اند. به نظر من اکنون وقت آن رسیده است که بتوان به این وضع نامطلوب پایان بخشید. در این مجموعه خطابه ها، سعی من این خواهد بود که چند مسئله خاص را به عنوان مثال مطرح کنم و بازنمایم که فیلسوفان در دعاوی خود کجا راه مبالغه رفته اند و چرا بیش از این توفیق نیافته اند.
سفر به انتهای شب
سفر به انتهای شب نخستین رمان «لوئی فردینان سلین» محسوب میشود که در سال ۱۹۳۲ به چاپ رسید. این اثر نیمه اتوبیوگرافیک، ماجراهای فردینان باردامو را در سالهای جنگ جهانی اول تا دوم روایت میکند. فردینان که پزشک بداخلاقی به شمار میآید، به دیگران نگاه تحقیرآمیز دارد و دائماً غر میزند.
نویسنده در این رمان جذاب و خواندنی داستان زندگی خود را آمیخته با تخیل ارائه میدهد و با نگاهی بدبینانه به توصیف وضعیت انسان میپردازد.
در حال حاضر، کتاب «سفر به انتهای شب» به عنوان یکی از مهمترین و بزرگترین آثار قرن بیستم شناخته میشود و بسیاری از جمله هنری میلر آن را ستودند و «لوئی فردینان سلین» را همپای بزرگانی همچون جویس، پروست، فاکنر و کافکا دانستند.
دنيايي که من مي شناسم
برتراند آرتور ویلیام راسل، ارل راسل سوم ، همهچیزدان، فیلسوف، منطقدان، ریاضیدان، مورخ، جامعهشناس، نویسنده، فعال سیاسی، برنده جایزه ادبی نوبل و فعال صلحطلب بریتانیایی بود. راسل در سراسر عمر، خود را یک لیبرال، سوسیالیست و صلح طلب مینامید اگرچه بعضی مواقع بیان میکرد که ذهن شکگرای او موجب میشده که احساس کند که در معنای عمیق، در هیچیک از این گروهها قرار نداشتهاست.
راسل، یکی از فیلسوفان برجستهٔ قرن بیستم بهشمار میرود و «جنبش فلسفی مخالفت با ایدئالیسم» را در اوایل قرن بیستم رهبری میکرد. او را به همراه گوتلوب فرگه، جرج ادوارد مور و لودویگ ویتگنشتاین، از بنیانگذاران فلسفهٔ تحلیلی میدانند. او بههمراه آلفرد نورث وایتهد سعی کرد تا با تلاشی بسیار زیاد و با کمک منطق کلاسیک، بنیانی منطقی برای ریاضیات بنا کند.
برتراند راسل: «فلسفه از قدیم الایام ادعاهای بزرگتری داشته است و نتایج کمتری نسبت به سایر شاخههای یادگیری داشته است... من معتقدم اکنون زمان آن فرا رسیده است که میتوان به این وضعیت نامطلوب پایان داد» -
بنابراین، کتاب دنیایی که من می شناسم، با تلاش کلاسیک برتراند راسل برای نشان دادن ماهیت، ظرفیت و محدودیتهای روش منطقی- تحلیلی در فلسفه، آغاز میشود. فیلسوف بریتانیایی برتراند راسل کمک های قابل توجهی در این زمینه کرد، از جمله کمک به ایجاد حوزه ای از تحقیق به نام فلسفه تحلیلی و پیشبرد عمل منطق. او همچنین با تمرکز بر تجربه گرایی به روش های جدید به تأثیرگذاری بر توسعه فلسفه علم کمک کرد. زیربنای دیدگاه های راسل در مورد علم و متافیزیک در کتاب «دنیایی که من می شناسم» بیان شده است.
کتاب دنیایی که من می شناسم
ضيافت
ضیافت، اثری نوشته ی افلاطون است که 385 سال قبل از میلاد مسیح به رشته ی تحریر درآمد. ضیافتی در یونان برپاست. گروهی از متفکرین آتن در بزم میگساری جمع اند و دیدگاه های خود را در مورد عشق مطرح می کنند. در مکالمات آن ها، موضوعاتی چون نقش های جنسیتی، روابط جنسی در جامعه و تعالی غرایز اساسی انسان، بازتاب دارد.
این مباحثه زمانی اوج می گیرد که سقراط، استاد افلاطون، دیدگاه های مرسوم زمانه را به چالش می کشد. او مدافع عشقی معنوی است که به تعالی روح انسان می انجامد. در کتاب ضیافت، دیدگاه ها و ایده های متفاوتی درباره ی ماهیت عشق، با مهارتی کم نظیر در هم تنیده شده اند: عشق به عنوان واکنشی به زیبایی، نیرویی کیهانی، انگیزه ای برای کنش های اجتماعی و ابزاری برای تربیت اخلاقی.
انسان در جستجوی هويت خويشتن
انسان در جستجوی هویت خویشتن، تنگناهای روانشناختیِ پیشِ ِ روی انسان ِ شوریدهی اوانِ قرنِ بیستم را میکاود. او که دانشی عظیم از اسطورهشناسی و دین، وَ ضمیر ناخودآگاهِ انسان دارد، بر اهمیتِ کنکاش و تفحص و خودکاویِ فرد از خویشتن در مواجهه با پیچیدگیهای دوران معاصر، تأکید میکند. ماهیتِ رویاها و اهمیت ِ نمادها، نقشِ ناخودآگاه و جستارِ فردانیت، موضوعاتِ اصلیِ سلسله مقالاتِ این کتاب هستند. و چیزی که بیش از همه بر آن تأکید میورزد، نقشیست که مخزنِ عظیمِ نمادها و کهنالگوها و تجارب ِ مشترکِ بشر، در همهی قومها و نسلها، در سرنوشتِ او دارد؛ اصطلاحِ یونگ در وصفِ این مخزن، ناخودآگاه جمعی یا collective unconscious است.
او بر این باور است که انسان با غور و نگاه به این ساحتِ عظیم ِ نمادگونه، درکی عمیق از خود و جهانِ پیرامونش یافته و زیستی معنادارتر و کامیابتر خواهد داشت. ایدهی مهم و اصلیِ دیگرِ یونگ، چیزیست که او از آن با عنوانِ خویشتنِ در سایه یا Shadow Self یاد میکند، و آن را جوانبِ منکوب و مبهمِ روانِ فرد میداند. بهباورِ یونگ اگر انسان این بخش از روانِ خود را بازیابد و بکاود، کشاکشها و تناقضهای زندگیِ نازیستهاش را درخواهد یافت که در سطح کلان و همهی بشریت، معضلاتِ جمعیِ نوعِ انسانِ مدرن برملا خواهد شد. و چنین است که با پذیرش و پیوندِ این بخشهای گسسته و منکوب، در روندی که او فردانیت یا indivisuation میخواند، فرد و همهی بشریت به زیست و زندگیِ یکپارچه و اصیل و لاجرم توازن و هارمونی دست خواهند یافت.
موضوعاتِ گستردهای همچون آیین گنوسی، فلسفه و اشراق و معنویت و تحلیل و بررسی ِ روانکاوانهی آنها از جانبِ نظریهای که خودِ یونگ مبدع آن است و با عنوانِ گونهها یا تایپهای روانشناختی شناخته میشود، مضامین اصلی کتاب هستند. یونگ در بخشهای میانیِ کتاب، مراحلِ زیست و زندگیِ انسانِ کهن یا به زعمِ خودِ وی Archaic man، را برمیشمارَد و نظریاتش را در پارهای از موارد در مقابل با دیدگاههای زیگموند فروید مطرح میکند.
در قسمتهای پایانی کتاب، یونگ به ادبیات هم نقبی میزند و حتی فصلی جداگانه را به فرضیاتِ اصلیِ روانشناسیِ تحلیلی که خود وضع کرده اختصاص میدهد. و در نهایت دو فصل ِ آخر کتابِ “انسان در جستجوی هویت ِ خویش” مسئلهی معنویت ِ انسان ِ مدرن و امروزی را در دورانِ پساجنگِ اول جهانی پیش میکشد و آن را با شکوفاییِ اشراق و گنوسیگرایی در سدهی دومِ مسیحی قیاس کرده، رواندرمانگرِ نوعیِ مدرن را همچون کشیشِ آن دوران میانگارَد. در این کتابِ خوشنوشت، همدلی و شفقت ِ یونگ را در تحلیلهای خردمندانه و هُشیوار از وضعِ انسان به وضوح میتوان دید.
نيچه در هنر
نظریه ی هنری، غالبا به معنای یک طرح مدون و یک نظام از پیش تعریف شده ایست که متفکران و اندیشمندان حوزه ی هنر و فلسفه، به شکل گیری و قوام بخشی آن به صورت متمرکز و عینی می پردازند و در نتیجه به یک تعریف، شکل و ساختار نسبتا کاملی در آن حوزه دست خواهند یافت. این سابقه از زمان افلاطون و ارسطو بنیان نهاده شده است و تا زمان کنونی بصورت زاینده و پویا ادامه دارد.
در این میان برخی متفکران مهم که نتیجه نیز در آن تبار جای دارد، به دنبال استقرار یک نظریه مدون در حوزه ی هنری نبوده ونیستند . اما میتوان از خلال بحث ها و اندیشه های آنان، به یک اصول کلان و حتی کاربردی در تعریف، شناخت و کاربست هنر دست یافت که در برخی بخش ها، از یک نظام تئوریک آگاهانه و خود ساخت نیز کاربردی تر و موثر تر خواهد بود.
کتاب حاضر یعنی «نیجه در هنر» اثر آیرون ریدلی، تلاشی است عمیق در جهت کشف و شناساندن فلسفه هنر نیچه و چگونگی مواجهه ی او با این صنعت عمیق انسانی؛ فلسفه ای که هیچگاه توسط نیچه به صورت یک کتاب یا تئوری منسجم بیان نشده است اما اساس فلسفه ی نیچه چیزی جز فلسفه ی هنر نیست.
قزاق ها
کتاب «قزاقها» نوشتهی «لئون تولستوی» نخستین بار در سال ۱۸۶۳ به چاپ رسید. این رمان جذاب و خواندنی که نویسنده با الهام از تجربیات خود نوشته است، به زندگی جوانی به نام النین میپردازد. او که ساکن مسکوست که به ارتش روسیه ملحق میشود و به مناطق مرزی قفقاز سفر میکند.
النین که در تلاش است به زندگی در میان قزاقها عادت کند به دختری علاقهمند میشود و این موضوع، او را گرفتار مشکلات بیشتری میسازد. رمان جذاب و خواندنی «قزاقها» نیز مانند سایر آثار «لئون تولستوی» نگاه فلسفی عمیقی دارد و این نویسنده با روایت داستانی پرکشش و شخصیتهایی پیچیده، ذهنتان را درگیر خود میکند.
عشق و عرفان
محمود محمود الغراب در کتاب عشق و عرفان از دیدگاه ابن عربی برخی از آرای ابن عربی را در باب عشق و عرفان شرح داده است. ابنعربی (با نام کامل شیخ اکبر محییالدین) را فیلسوف بزرگ اندلسی دمشقی و از بزرگترین فیلسوفیان صوفیه در اسلام میدانند. او در شهر مرسیه در کشور اندلس (اسپانیای کنونی) و در سال ۵۶۸ هجری به دنیا آمد. در جوانی به اشبیلیه، پایتخت اندلس، سفر کرد و تا ۳۸سالگی همانجا زندگی کرد؛ سپس سفر به مشرقزمین را آغاز کرد. در یکی از سفرهایش به مکه به زیارت خانهٔ خدا مشرف شد و پس از آن در مجاورت خانهٔ خدا سکنی گزید. ابن عربی در طول زندگی با بسیاری از دانشمندان و علمای دینی آشنا شد. تلاشهای او در طول عمرش سبب شد تا تصوف به زبان فلسفه درآید. در طول زندگی و بهویژه پس از مرگش بود که بسیاری از صاحبنظرانْ ابنعربی را متهم ساخته و کافر خواندند. علت این باور نداشتن درک کافی از علوم صوفیه بود. چنین برخوردی با ابنعربی سبب شد تا برخی از علمای بزرگ اسلام به دفاع از او برخواسته و تا امروز از او دفاع کنند. ابن عربی پس از ۳۵ سال زندگی در مجاورت خانهٔ خدا به قونیه سفر کرد و مدتی در این شهر زندگی کرد. پس از آن به دمشق بازگشت و تا هنگام وفات در این شهر ماند. کتاب «فتوحات مکیه» یکی از آثار بسیار طولانی و مکتوب اوست.