کتاب شهریاران گمنام
معرفی کتاب شهریاران گمنام
کی از بهترین کتاب های تاریخ تحلیلی و از آثار مهم احمد کسرویف تاریخنگار و اندیشمند معاصر، است. کسروی از اواخر سال ۱۳۰۷ به نگارش این کتاب که شامل پژوهش هایی مستند درباره چند خاندان پادشاهی ناشناس و گمنام ایرانی پس از اسلام است، پرداخت.
این کتاب در سه بخش دیلمیان، روادیان و شدادیان نگاشته شده است. کسروی در مقدمه شهریاران گمنام با اشاره به این موضوع که ابهام های بسیاری در تاریخ پس از اسلام وجود دارد و در مورد خاندان های پادشاهی ناشناس اطلاعات کم و پراکنده ای موجود است، به ذکر تحقیقات خود درباره برخی از خاندان های نامعروف ایرانی پرداخته است.
او در ادامه تحقیقات خود را شامل برخی از حکمرانان که شرقشناسان نیز آنها را نشناخته اند و او آنها زنده کرده و نیز گروهی دیگر که دارای تحقیق هایی ناقص و دارای لغزش بوده اند و او به تصحیح آنها اقدام کرده، برشمرده است. کسروی در بخشی از همین مقدمه با اشاره به انجام رسانیدن سه بخش از کتاب، از نگارش بخش های چهارم، پنجم، ششم و هفتم در آینده خبر داده است.
اما او موفق به نگارش آنها نشد.
کتاب تاریخ مشروطه ایران
معرفی کتاب تاریخ مشروطه ایران
تا طلوع آفتاب قرن بیستم ، ایران در حال فروپاشی ناشی از بحران بود. ایران استقلال اقتصادی و سیاسی خود را توسط امپراطوری های روسیه و انگلیس از دست داد زیرا یک سلطنت مطلقه مرفه ، کشور را هر چه عمیق تر به زیر بار بدهی کشانده بود.
عده ای از روشنفکران، حاکمیت قانون را راه حل این امر می دانستند و سرانجام عقاید آنها توسط ائتلاف گسترده ای از تجار ، روحانیون و صنعتگران مطرح شد. در سال 1906 ، شاه مجبور شد که قانون اساسی و پارلمان (مجلس) را برای اولین بار در جهان اسلام بوجود آورد.
احمد کسروی تاریخ انقلاب مشروطه ایران را بازگو می کند. کار کسروی برای آگاهی سیاسی مدرن ایران از اهمیت خاصی برخوردار است.
کسروی در یک محله فقیرنشین تبریز متولد شد. او که بعنوان روحانی مطرح شد، تحت تأثیر رنج وخیم استان استان آذربایجان در جریان انقلاب قرار گرفت و نسخه ای از تاریخ حاضر را در حدود سال 1922 تهیه کرد.
جلد حاضر خواننده را به زندگی در ایران قبل از انقلاب مشروطیت می برد و علل فوری انقلاب و اعطای قانون اساسی و افتتاح مجلس را شرح می دهد.
.
کتاب تاریخ 18 ساله آذربایجان
معرفی کتاب تاریخ 18 ساله آذربایجان
تاریخ هجده ساله ی آذربایجان که با نام سرنوشت گردان و دلیران نیز شناخته می شود، اثر احمد کسروی، تاریخ نگار و حقوق دان و نظریه پرداز فرهیخته ی ایرانی است که آثار او از مرز هفتاد مجلد نیز گذشته است. وی از جمله اندیشمندانی بود که با تسلط به امور سیاسی، دینی، ادبی و زبان شناسی، آثاری با تحلیل های چند جانبه ارائه می کرد و چنان در بیان حقیقت های تاریخی کوشا بود که مورد تحسین دیگر پژوهشگران نیز قرار گرفت.
نو گرایی و علم دوستی کسروی، او را در میان اندیشمندان زمان خود سرآمد ساخته بود و دوری او از خرافه و انجام پژوهش های عمیق برای ارائه ی اثر، به نظریات او اعتبار می بخشید. از میان فعالیت های کسروی، عملکرد او در ثبت وقایع انقلاب مشروطه سبب ایجاد اثری به نام تاریخ هجده ساله ی آذربایجان شد که تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در زمان مشروطه و بعد از آن را بیان می کند.
از او اثر دیگری هم منتشر شده که بیشتر به وقایع قبل انقلاب مشروطه و شکل گیری کانون های مشروطه خواهی در استان های دیگر می پردازد اما وی که خود اهل تبریز بود و همواره در پژوهش و ثبت رویدادهای آن منطقه می کوشید، در این کتاب، اتفاقات و آثار مشروطه خواهی در خطه ی آذربایجان را با تاکید بر حوادث بعد از انقلاب مشروطه به رشته ی تحریر درآورده است. این اثر که به دیدگاه خود نویسنده، ادامه ی کتاب تاریخ مشروطه ایران است، به همراه آن کتاب ابتدا به شکل مقاله های دوره ای در مجله ی ادبی و پژوهشی پیمان که مدیر مسئول آن خود کسروی بود، به چاپ می رسید اما در سال هزار و سیصد و نوزده توسط وی به صورت کتاب عرضه شد و اکنون از مهم ترین مراجع تاریخی عصر مشروطه به حساب می آید.
.
کتاب نویسندگان پیشرو ایران
معرفی کتاب نویسندگان پیشرو ایران
این کتاب به بررسی سرگذشت نثر معاصر (که آغاز آن را سال 1300 در نظر گرفته است)، دوره فترت از سال(1315-1300) که شامل مشخصات کلی دوران، تحقیقات ادبی و تاریخی، داستان نویسی، قضاوت یکی از معاصران این عصر یعنی «نیما یوشیج» پرداخته است و در پایان فصل نیز درباره مباحث یاد شده، نتیجهگیری خود را ارایه میدهد. وی در فصل سوم این کتاب به بررسی و نقش بازگشت محصلان ایرانی که عازم خارج از کشور شدهاند، پرداخته و معتقد است که بازگشت این گروه از محصلان به کشور موجب ایجاد موج جدیدی در کشور به ویژه فرهنگ آن شده است.
«سپانلو» در فصل چهارم کتاب به بررسی وضعیت موضوعات فرهنگ و شیوه نثری محققان از جمله «عبدالحسین زرین کوب»، «عیسی آرینپور»، «فریدون آدمیت»، «علی شریعتی» و… در فاصله سالهای 1350 -1340 میپردازد و در طول بررسیها خود، خصلتهای اساسی این دوره را معرفی و بررسی میکند. در فصل پنجم به بررسی چند نمونه ادبی از هدایت تا امروز، بررسی آثار «صادق هدایت»، «بزرگ علوی»، «صادق چوبک»، «جلال آلاحمد»، «ابراهیم گلستان»، «بهرام صادقی»، «غلامحسین ساعدی»، «هوشنگ گلشیری»، «نادر ابراهیمی»، «جمال میر صادقی»، «محمود دولتآبادی» و… میپردازد.
در فصل ششم کتاب نیز به بررسی رمان نویسی میپردازد و در بخشی از این فصل خلاصهای از 19 رمان فارسی از جمله «تهران مخوف»، «جنایات بشر»، «تفریحات شب»، «همسایهها»، «شوهر آهو خانم» و… را ارایه میدهد. نویسنده در فصل هفتم کتاب نیز به بررسی نمایش نامهنویسی ،سابقه و فراز و نشیب آن میپردازد و در ادامه نیز به بررسی ویژگی نمایشنامههای افرادی چون:«علی نصیریان»، «بهمن فرسی»، «غلامحسین ساعدی»، «بهرام بیضایی»، «اکبر رادی» و… میپردازد.
فصل هشتم کتاب «نویسندگان پیشرو ایران» نیز به نقد ادبی اختصاص داده شده است. «سپانلو» در پیشگفتار نیز به بررسی نشر روزنامهای، نثر فلسفی، نشر جامعه شناختی، نشر سیاسی و تاریخی پرداخته است.
در بخش پایانی کتاب یعنی فهرست اعلام نیز نام برخی از افراد و کتاب هایی که در کتاب از آنها یاد شده است.
خواجه تاجدار
کتاب «خواجهی تاجدار» به قلم ذبیح الله منصوری، یکی از پرکارترین مترجمان و نویسندگان ادبیات ایران، نگاشته شده و دربردارندهی داستانی تاریخی از دوران قاجار و بهویژه زندگی آقا محمدخان قاجار است. این کتاب، که به نظر میرسد ترجمه و اقتباسی از اثری نوشته شده توسط نویسندهای فرانسوی به نام ژان گور باشد، به روایت وقایع تاریخی ایران از زمان مرگ نادرشاه افشار تا پایان حیات بنیانگذار سلسلهی قاجار، آقا محمدخان قاجار، در سبکی ادبی و روایی، میپردازد.
در واقع، در این کتاب، منصوری با بهرهگیری از دانش تاریخی و تواناییهای ادبی خود، تصویری جذاب و زنده از این دوران پرفراز و نشیب را به خواننده ارائه میدهد و با استفاده از شیوهای داستانگونه، وقایع و شخصیتهای تاریخی را به نحوی توصیف میکند که خواننده ارتباط بسیاری با آنها میگیرد، گویی که مستقیما دارد آنها را مشاهده میکند. کتاب «خواجهی تاجدار» نه تنها به عنوان یک اثر ادبی بلکه به عنوان یک منبع تاریخی نیز میتواند ارزشمند شمرده شود.
منصوری در این اثر تلاش کرده تا با نگاهی عمیقتر به تاریخ، به تحلیل و بررسی شخصیتها و رویدادهایی بپردازد که بر سرنوشت ایران تأثیرگذار بودهاند. با این حال، برخی منتقدین و مورخین بر این باورند که بسیاری از رویدادهای نگاشته شده در این کتاب بیشتر حاصل خلاقیت ذهنی و قوهی خیال منصوری است تا واقعیتهای تاریخی.
این نکته ممکن است برای برخی خوانندگان اهمیت داشته باشد که تا چه اندازه میتوانند به دقت تاریخی این داستان اعتماد کنند. با این اوصاف، این کتاب جذاب، احتمالا به عنوان یک منبع پژوهشی جدی، آنچنان کارآمد نخواهد بود اما میتواند برای علاقهمندان به رمانهای تاریخی و البته دوران قاجار و زندگی عجیب آقا محمدخان قاجار جذاب و خواندنی باشد.
مصنوری در این اثر، مانند دیگر آثارش، با ترکیبی از داستانپردازی و تحلیل تاریخی، خواننده را به دورانی دیگر میبرد و او را با فراز و نشیبهای بخشی از تاریخ ایران آشنا میکند.
.
.
در وادی انقلاب
معرفی کتاب در وادی انقلاب.
هم میهنان!بار دیگر رژیم ضد مردمی شاه، توطئه جنایت کارانه ای را علیه خلق ما تدارک دید و مزدوران سازمان امنیت در حالی که جمعیت کثیری مشغول دیدن فیلم گوزن ها بودند، با آتش زدن سینما رکس آبادان، این نقشه پلید را به اجرا درآوردند. هم زمان با اوج گیری مبارزات حق طلبانه مردم مبارز ایران، رژیم مزدور برای تفرقه افکنی در صفوف مبارزین و ایجاد بی اعتمادی نسبت به آنها به توطئه های متعددی دست زده است.
چندی پیش شاه این کفتار پیر برای بدبین کردن توده ها نسبت به گروه های مبارز، نقشه کثیف حمله به زنان و دختران و اسید پاشیدن به آنها را توسط مزدورانش به اجرا درآورد و کوشید با چسباندن این عمل ضدانسانی به گروه های مذهبی مترقی، مردم ما را نسبت به آنها بدبین نماید که با افشاگری وسیع و به موقع نیروهای انقلابی نقشه های پلید این دیکتاتور خون آشام عقیم ماند. شاه دیکتاتور و رژیم وطن فروشش در طول مبارزات اخیر مردم زحمتکش ما برای تفرقه افکندن، ایجاد بدبینی و عدم اعتماد نسبت به مبارزین و ایجاد ترس و وحشت در مخالفین به وحشیانه ترین و ضد انسانی ترین نیرنگ ها دست زده اند.
یک روز نویسندگان و هنرمندان مترقی بوسیله اوباشان سازمان امنیت در کوچه و خیابان مورد ضرب و شتم قرار می گیرند، روز دیگر کاراته کاران و چماق به دستان رژیم در لباس کارگر به جمع مخالفین در کاروانسرا یورش می برند. یک روز با پخش شایعات دروغین بهانه ای برای پلیسی کردن شهر و کنترل حرکات توده ها درست می کنند، روز دیگر با بمب گذاری در منزل مخالفین سعی در ترساندن آنها می نمایند.
یک روز دانشجویان میهن پرست در کوه مورد حمله عده ای ناشناس (در اصل مزدوران سازمان امنیت) هلی کوپتر سوار قرار می گیرند و بالاخره امروز شاهد فجیع ترین و پلیدترین توطئه این دیو سیرت خون آشام می باشیم، یعنی شاهد قتل عام وحشیانه بیش از 400 تن از مردم بی گناه آبادان، آری این جانی خون آشام برای ادعای هوس های شیطانی خود و برای حفظ منابع خود و اربابان خارجیش دست به هر جنایتی می زند. او نه تنها از کشتار وحشیانه عزیزان مردم ترسی ندارد بلکه از این کار لذت هم می برد.
.
.
محاکمه محاکمه گران
معرفی کتاب محاکمه محاکمه گران
نشر اسناد تاریخی هر کشوری وظیفه کسانی است که به گذشته و آینده کشور خود دلبستگی دارند، زیرا برای شناخت تاریخ هر کشوری نیاز به اسناد موثقی است که از سر گذشت هر ملتی به جای می ماند. تا اسناد هر دوره ای بررسی و تجزیه و تحلیل دقیق نشود، نمی توان به سیر حوادث جامعه وقوف کامل یافت.
آنچه در این کتاب از نظر می گذرد اسناد محاکمه ای است که به منظور محاکمه دست اندرکاران قتل سید حسن مدرس، فرخی یزدی، تقی ارانی و سردار اسعد بختیاری تشکیل شد و این خود برگی چند از تاریخ بیست ساله سلطنت رضاخان و اوایل سلطنت فرزند اوست.
آنچه در کتاب محاکمه محاکمه گران از نظر می گذرد تدوین اسناد محاکمه ای است که به منظور محاکمۀ دست اندرکاران قتل بسیاری از رجال و آزادی خواهان دورۀ بیست ساله تشکیل شد و این خود برگی چند از تاریخ بیست سالۀ سلطنت رضاخان و اوایل سلطنت فرزند اوست که برای شناخت گوشه ای از تاریخ ایران آن روزگار درخور توجه است. با اینکه قریب به پنجاه سال از انتشار پراکندۀ این اسناد می گذرد، هنوز برای شناخت این واقعه تلاش مجدانه ای نشده است.
تدوین و انتشار این کتاب وظیفۀ گذشتگان ما بود که به زمان حدوث این اسناد نزدیک تر بوده اند، چراکه بسیاری از گذشتگان ما که خود در زمینه های تاریخی ایران قلم زنی می کرده اند، قدر مسلم به افرادی دسترسی داشته اند که در جریان موضوع این کتاب دخیل بوده اند، و نیز به اسنادی که دور نیست براثر گذشت پنجاه سال بسیاری از آنها از میان رفته باشد و امروز اثری از آنها در دست نباشد.
این نکته روشن است که اگر ما امروز دست به تدوین و نشر این اسناد نمی زدیم، مسلم آیندگان به این مهم می پرداختند و دور نبود برخی از اطلاعاتی که ما در این زمینه به دست آورده ایم، آیندگان از دستیابی به آنها محروم بمانند، همان گونه که ما امروز از تدوین بسیاری از مطالب که در این زمینه به قلم آمده، اطلاعی نداریم و کسانی را که خود مستقیم در خلق این اطلاعات تاریخی نقشی داشته اند، نمی شناسیم.
باوجود اینکه هنوز افرادی هستند که در این زمینه اطلاعات جامعی دارند، اما همۀ آنها بنا به جهاتی نه حوصلۀ پذیرش کسی را دارند و نه خود حاضرند دست به تدوین و انتشار این گونه اسناد بزنند.
سرچشمه تصوف در ایران
سرچشمة تصوف را برخی در هند و ادیان کهن آن، و بعضی در ادیان ایران باستان از مهر، میترا، آئین بهی و زردشتی می جویند. عده ای نیز عقاید صوفیه را تلفیقی از همة این موارد با اسلام می دانند.
مطالب کتاب حاضر، یادداشت های مرحوم سعید نفیسی دربارة تاریخ تصوف، و همچنین یادداشت های شاگردان وی در این باره است. در کتاب مباحثی چون آثار تعلیمات بودایی در فرهنگ ایرانی، تصوف ایرانی از دیدگاه فلسفی، نفوذ مانویان در تصوف، و تاثیر تعلیمات یهود و نصارا و یونانیان در تصوف مطرح می شود.
نگارنده در بخش هایی از کتاب به طریقت، شریعت و کتاب های مهم صوفیه در ایران پرداخته و سماع، تصوف و آداب صوفیه را بررسی کرده است. قسمتی از کتاب به سلسله نسب فرقه های تصوف ایران و هند و طریقة ملامتیان اختصاص دارد.