جنگ سرد
کتابی دیگر از مجموعه تاریخ جهان به جنگ سرد اختصاص دارد. واژه جنگ سرد (cold war) در واقع یادآور نزاع ایدئولوژیک و تهدیدهایی بود که بین دو ابرقدرت آمریکا و شوروی سابق جریان داشت و هیچ گاه عملی نشد اما همواره سایه جنگ تسلیحاتی را در جهان میشد احساس کرد. از پایان جنگ جهانی دوم در سال ١٩٤٥ تا فروپاشی اتحاد شوروی در اوایل دهه ١٩٩٠، تنشهای بینالمللی جهان را در کشمکش ایدئولوژیک معروف به جنگ سرد فرو برد. جنگ سرد بازتاب اختلافهای سیاسی، اقتصادی، نظامی و فرهنگی بین دو ابر قدرت جهان، یعنی اتحاد شوروی و ایالات متحده بود.
نبرد قدرت آنها طی بیش از چهل و پنج سال به سیر رویدادهای جهان شکل داد. این نبرد قدرت بر کشورها در هر گوشه جهان تأثیرات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بزرگی داشت. هر چند جنگ سرد هیچ گاه شکل درگیری مسلحانه مستمر بین آمریکا و شوروی پیدا نکرد، هر دو از درگیریهای منطقهای در کره، ویتنام و افغانستان پشتیبانی و گاه با موفقیت در آنها وارد شدند. ایالات متحده و اتحاد شوروی در این کشورها و نیز دیگر کشورها برای پراکنش دیدگاههای سیاسی خود و گسترش حوزه نفوذشان به رقابت پرداختند. افزون بر آن، هر دو کشور در مسابقه تسلیحاتی بیسابقهای به تولید و ذخیرهسازی جنگافزارهای هستهای پرداختند.
افزون بر آن، هر دو کشور در مسابقه تسلیحاتی بیسابقهای به تولید و ذخیرهسازی جنگافزارهای هستهای پرداختند که تمام این سیاره را با خطر انهدام هستهای مواجه کرد. با فروپاشی اتحاد شوروی و سقوط کمونیسم در اروپا، جنگ سرد پایان یافت. اما تأثیر آن تا به امروز نیز احساس میشود.
پیدایش مسیحیت
مسیحیت از زمان بنیانگذارىاش در حدود دو هزار سال پیش، به گستردهترین دینجهان تبدیل شده است، با دهها فرقه که روى هم رفته تقریباً دو میلیارد پیرو را شاملمىشود. سرگذشت مسیحیت یکى از بزرگترین کامیابىهاى تاریخ است؛ و بر آمدناولیه دین مسیحى از سرآغاز محقرش در فلسطین در قرن اول میلادى تا کامیابىاش بهعنوان دین عمده اروپا در قرون وسطاى اولیه داستانى جذاب و در عین حال یکى ازبزرگترین نقاط عطف جهان است. این نقطه عطف انقلابى به معناى واقعى بود که گسترهاى بسیار پهناور و نتایجى دیرپاداشت.
به راستى، همانطور که تاریخدان برجسته مایکل گرانت اظهار مىدارد،سرآغاز و گسترش مسیحیت اولیه «یکى از چند انقلابى را در تاریخ جهان (پایهگذارى کرد) که دوام آوردهاند.» آنچه موفقیت اولیه مسیحیت را به یکانقلاب تبدیل کرد این بود که تغییرات فرهنگى فراگیرى، نخست در اروپا و خاورنزدیک و سپس در دیگر نقاط جهان، پدید آورد. این تغییرات بر رشد سیاسى،اجتماعى، و معنوى و سرنوشت تمامى ملتها و اقوام، و همچنین افراد بىشمار، تأثیرژرفى برجا گذاشت.
بین النهرین باستان
اصطلاح «بینالنهرین» به معنای «سرزمین میان دو رود» است و اساساً به دشتهای عمدتاً مسطح میان دو رود دجله و فرات اطلاع میشود که سرزمین کنونی عراق را در بر میگیرد. سرانجام، بخش اعظم دشتها و تپههای پیرامون این دو رود، که مجموعاً بخش مرکزی خاور نزدیک را تشکیل میدهند نیز بخشی از بینالنهرین محسوب شدند. به علاوه، اصطلاح «بینالنهرین» نیز به طور کلی به تک تک و تمامی مردمانی اطلاق شد که در دوران باستان ساکن یا حاکم این سرزمین بودند، به این ترتیب، سومریان، اکدیان، آشوریان، بابلیان، ایلامیان، مادها و پارسها از جمله بیالنهرینیان تلقی شدند.
اهمیت بینالنهرین برای خاور نزدیک صرفاً به مسئله جغرافیایی محدود نمیشود. بینالنهرین همچنین نقطه تقاطع راههای تجاری میان فلسطین، مصر و شرق مدیرانه در غرب، آسیای صغیر (ترکیه کنونی) و ارمنستان در شمال، عربستان در جنوب و افغانستان و هندوستان در شرق بود. به علاوه، بینالنهرین قلب ملل و امپراتوری هایی بود که در خلال قرون متمادی بر بخش هایی بزرگ از خاور نزدیک مسلط شدند.
بنیانگذاری آمریکا وقانون اساسی آن
قانون اساسی ایالات متحده قدیمیترین سند از نوع خود در جهان است. همچنان که کشور از یک اتحاد موقتی ایالتها به قدرتمندترین ملت جهان تبدیل شدهاست، قانون اساسی آن نیز دو سده تغییرات را پشت سر گذاشتهاست. داستان چگونگی شکلگیری این سند شایان توجه است.
در مجموع، نماینگان مجمع قانون اساسی ۱۷۸۷ دانشآموخته و در گار حکومت با تجربه بودند. بسیاری از آنها در جریان انقلاب آمریکا جنگیده و نمایندهی ایالتهای خود در نخستین و دومین کنگرههای ایالتهای آمریکا بودند. برخی در تهیه پیشنویس قوانین اساسی ایلتهای خود و اصول کنفدراسیون مشارکت کرده بودند. آنها تجربه و مهارت خود را در تهیه پیپنویسِ سندی بیهمتا و نوآورانه بهکارگرفتند.
بحران بزرگ
نظام سرمایهداری در دِل خود همیشه بحرانساز بوده است چرا که مکانیسم آن طوری طراحی شده که با وجود بحرانهای اقتصادی سرانجام دورههای مربوط به این بحرانها طی میشود . اما بحران دهه ۱۹۳۰ شدیدتر از بحرانهای پیشین بود و اینبار ده سال به درازا کشید . پس از رونق دهه ۱۹۲۰ زمانی که کارخانهها ، فروشگاهها و معدنها بسته شدند ، اکثر آمریکاییها تکان خوردند . کسانی که هیچگاه طعم بیکاری را نچشیده بودند ، ناگهان خود را گرفتار فقر دیدند و اصلاً نمیتوانستند باور کنند که چنین وضعی برایشان پیش آمده است .
سه سال گرسنگی و فقر امید چندانی برای آمریکاییها باقی نگذاشت . بلکه پرسشهای فراوانی برایشان به وجود آورد . به راستی سبب این بحران اقتصادی چه بود ؟ آیا زمانی که شهروندان نمیتوانستند مشکل خودشان را حل کنند ، نباید دولت قدم پیش میگذاشت و زندگی آنها را تأمین میکرد . تلاش برای پاسخ به این پرسشها رابطه بین دولت ایالات متحده و مردم آمریکا را تغییر داد . « بحران بزرگ » جدیدترین مجلد از مجموعه تاریخ جهان است که یکی از بزرگترین بحرانهای اقتصادی در آمریکا را شرح میدهد .
تاریخ راک اند رول
راک اندرول زمانی که به دنیای موسیقی و بازار آن پا گذاشت صنعت موسیقی آن را خیلی جدی نمیگرفت. رؤسای شرکتهای ضبط و پخش، مدیران ایستگاههای رادیویی و برگزارکنندگان کنسرتها آن را نوعی هوس احمقانه میدانستند و معتقد بودند خیلی زود از صحنه روزگار محو خواهد شد. راک اندرول که بعدها به راک معروف شد، موسیقی غالب قرن بیستم است. نزدیک به نیم قرن پس از به صحنه آمدن اولین گروههای راک، این موسیقی هنوز تا حدود زیادی موجودیت خود را حفظ کرده است. این موسیقی هنوز طرفداران خود را دارد.
نه تنها در سراسر جهان موسیقی روز و حال میلیونها نفر است و میتواند وزن و نفوذی عظیم را به دوش بکشد، که در ضمن موسیقی پسزمینه زندگی روزمره هم هست و صدایش در همه جا از تلویزیون و رادیو تا سوپر مارکتها و مراکز خرید به گوش میرسد.
معروف است که تعریف «راک» سخت است اگر از یک دو جین نوازنده و هوادار راک بخواهید آن را برای شما تعریف کند یک دوجین پاسخ متفاوت خواهید شنید، شاید بهتر است بگوییم شاخههای متعدد راک از اولین خوانندگان راکاندرول دهه ١٩٥٠ ریشه گرفتهاند.
تاریخ پزشکی
تاریخ پزشکی، کتابی دیگر از مجموعه تاریخ جهان، به بررسی و شناسایی و درمان بیماریها و پیشگیری از آنها و قدمت علم پزشکی میپردازد. براستی اولین درمانگران چه کسانی بودند و چه میکردند؟ باستانشناسان احتمال میدهند که آنان درمان جسمی را با اعتقادات مذهبی میآمیختند. بیماری و جراحت اغلب غیرمترقبهاند. به همین دلیل، انسانهای نخستین، همانند مردم بسیاری از تمدنهای بعدی، بر این عقیده بودند که عامل این بیماریها ارواح شیطانی یا خشم خدایان است. نخستین اطلاعاتی که درباره پزشکی ثبت شده از ناحیهای در عراق امروزی بین رودهای دجله و فرات به دست آمده است. کتاب «تاریخ پزشکی» از تاریخچه ظهور پزشکی، تبدیل شدن این حرفه به علم و موانعی که بر سر راه این حرفه وجود داشته است، برای خوانندگان میگوید.
انقلاب فرهنگی چین
این کتاب یکی دیگر از کتابهای مجموعه تاریخ جهان است که به رویدادهای انقلاب فرهنگی و پیامدهای حاصل از آن میپردازد. «مائو» در دهه ١٩٦٠ انقلاب فرهنگی خود را در جمهوری خلق چین آغاز کرد و این مصادف بود با یک دهه آشوب عمومی در این کشور. تلاش وی برای بازیابی قدرت نامحدود به منظور عملی ساختن دریافتی رادیکال از انقلاب سوسیالیستی جان میلیونها نفر را گرفت و میلیون ها نفر دیگر زندانی شدند. اما برای شناخت بیشتر انقلاب فرهنگی چین لازم است تقریباً یک قرن تاریخ و هزاران سال فرهنگ چین درک شود.
نویسنده کتاب «انقلاب فرهنگی چین» سعی دارد این مهم را به انجام برساند. زمانی که چین پیشرفتهترین کشور جهان بود در دوره دودمان «هان» (٢٠٢ پیش از میلاد – ٢٢٠ میلادی) زمانی که بخشهای عمده اروپا و تمام قاره آمریکا در بربریت به سر میبردند. دهقانان و کارگران چینی از فقر و ستم هولناکی رنج میبردند. زمینداران و صاحبان کسب و کار ثروتمند میشدند، در حالی که میلیونها چینی معمولی زندگی توأم با فقر جانکاهی را تحمل میکردند. در قرن نوزدهم قحطیها و سیلهای بزرگ چین را درنوردید و شرایط دشوار را دشوارتر کرد.
کشورهای متجاوز غربی نظیر بریتانیا و فرانسه از مشکلات چین کاملا بهرهبرداری کردند و بخشهایی از خاک چین را به تصرف خود درآوردند و بر بخشهایی هم که تصرف نکرده بودند مسلط شدند. چنین رفتاری گونهای حسن ملی در میان مردم چین به وجود آورد، به طوری که آرزویشان این بود که از سلطه خارجی رهایی یابند.