دفتر و دفترچه
تراول ماگ و فلاسک
ابن بطوطه
معرفی کتاب ابن بطوطه
سفرنامه‌ی ابن بطوطه، سیاح مراکشی گویاترین و زنده‌ترین سند فرهنگی جهان اسلام است که از قرن هشتم هجری (چهاردم میلادی) به دست ما رسیده است. سفرنامه‌ی وی، آیینه‌ای است که زیر و روی جوامع اسلامی روزگار در آن منعکس است. نه‌تنها سیره و عملکرد طبقات حاکم و نگرش و روش پادشاهان و دیوانیان که راه و رسم عالمان و فقیهان، مراسم و آداب تشریفات جاری، چگونگی گذران مردم، مدرسه‌ها و خانقاه‌ها، شادی‌ها و ماتم‌ها و در یک کلمه احوال و اوضاع اجتماعی و سیاسی و فرهنگی؛ این همه را از خلال سفرنامه‌ی ابن بطوطه توان دید.
دکتر محمدعلی موحد که پیشتر در ترجمه‌ی سفرنامه‌ی ابن بطوطه به فارسی همت گماشته بود با تألیف کتاب پیش رو جذاب‌ترین و تکان‌دهنده‌ترین بخش‌های کتاب سفرنامه را بازسازی و برجسته کرده است. مؤلف مسائل مهمی از قبیل نقش فردی و اجتماعی زنان، قدرت سیاسی، دین و دولت، آموزش و فرهنگ و بسیاری موضوعات مهم دیگر را با تحقیق در سفرنامه‌ی ابن بطوطه و منابع دیگر آن روزگار به نحوی خواندنی حتی برای خواننده‌ی غیرمتخصص ترسیم کرده است.
کتاب با طرح پرسش‌هایی درباره‌ی علل عقب‌ماندگی و انحطاط جوامع اسلامی ذهن خواننده را برای تعمق و بحث و گفت‌وگو در باره‌ی مواجهه سنت و مدرنیته برمی‌انگیزد.
ابن بطوطه" کتابی است به قلم دکتر "محمد علی موحد" که در آن اقدام به بازسازی و برجسته سازی جذاب ترین و خواندنی ترین قسمت های سفرنامه ی "ابن بطوطه" کرده است. "ابن بطوطه" که یکی از مهشورترین جهان گردان تاریخ و سیاحی مراکشی بود، در سفرنامه ی خود شرح گویا و زنده ای از تاریخ و فرهنگ جهان اسلام را ارائه کرده و این سند، یکی از معتبرترین مکتوباتی است که از قرن هشتم هجری قمری در دست ماست. او در سفرنامه ی خود زیر و بم جوامع اسلامی را در دوران خود بازگو می کند و تمام مطالب مهمی که خواننده، کنجکاو دانستن آن است را در سفرنامه اش پوشش می دهد. وی از سیره و اعمال درباریان، حکام و پادشاهان گرفته تا نگرش و سبک زندگی فقها و دانشمندان، همه چیز را شرح می دهد و علاوه بر توصیف مراسم، تشریفات، آداب رسوم، معاش مردم و شرایط زیست آن ها، به وصف مدارس، مساجد، خانقاه ها، شادی و غم و عزا، و به عبارتی تک تک جنبه های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه می پردازد.
دکتر "محمد علی موحد" که خود پیش از این به بازگردانی سفرنامه ی ابن بطوطه به زبان فارسی اقدام نموده بود، در اثر پیش رو برجسته ترین نکات آن را مورد توجه قرار می دهد و بر آن ها تاکید می کند. این مسائل که عبارت اند از ایفای نقش زنان در مسائل فردی و اجتماعی، پویایی قدرت میان دین و سیاست و دولت، آموزش و پرورش در آن زمان و بسیاری از مسائل دیگر، علاوه بر این که خواننده را به مطالعه ی اصل سفرنامه ترغیب می کند، یک منبع تحلیلی مناسب برای آن اثر نیز به حساب می آید.
ابن بطوطه - انتشارات نی
ایران جامعه کوتاه مدت (و سه مقاله دیگر)
معرفی کتاب ایران جامعه کوتاه مدت
چهار مقاله‌ای که در این کتاب می‌خوانید هریک به‌نوعی مشکلات تاریخی توسعه‌ی اقتصادی و سیاسی ایران را بررسی می‌کند. فقدان امنیت برای مالکیت خصوصی و در نتیجه عدم انباشت سرمایه در دست بخش خصوصی، انحصار ثروت و قدرت اقتصادی در دست حکومت‌ها که خود به انحصار قدرت سیاسی می‌انجامید و سرعت و شدت تحولات سیاسی و اجتماعی که جامعه را از چهارچوب قانونی باثبات که لازمه‌ی رشد و توسعه‌ی اقتصادی است محروم می‌کرد، در دو مقاله اول بررسی می‌شود. تلاش برای استقرار قانون و نظم قانونی که به انقلاب مشروطه انجامید و علل ناکامی‌ها و کمبودهای این جنبش مضمون مقاله‌ی سوم است و در مقاله‌ی چهارم که به معنایی دنباله‌ی مقاله سوم است شرحی از زندگی و آثار ملک‌الشعرای بهار می‌خوانیم که از کوشندگان راه مشروطه بود و انسانی فرهیخته و آزادی‌خواه و متجدد که می‌کوشید در فضای بسته و خطرخیز دیکتاتوری در عین وفادارماندن به آرمان‌های خود از تندروی‌های ویرانگر بپرهیزد و در محیطی که کمتر کسی هوادار اعتدال و خرد بود به اعتدالی خردمندانه برسد.
ایران جامعه کوتاه مدت (و سه مقاله دیگر) - انتشارات نی
زنان تروا و توئستس
معرفی کتاب زنان تروا و توئستس
نام لوکیوس آنائیوس سنکا (۴ قبل از میلاد ـ ۶۵ بعد از میلاد) در مقام خطیب و فیلسوف رواقی چنان‌که بایست شناخته شده است. اما سنکا از بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویسان رم باستان نیز بوده است و آثار او هم به‌سبب کیفیت و هم به‌سبب جایگاهی که در تاریخ تراژدی غرب دارد، شایان توجه بیشتر است. سنکا مضمون نمایشنامه‌های خود را از اساطیر یونان وام گرفته و همه نمایشنامه‌هایش، غیر از توئستس، داستان‌هایی را باز می‌گوید که قبلاً در آثار آیسخولوس و سوفوکلس و ائوریپیدس خوانده‌ایم. اما سنکا در میان این سه تن به ائوریپیدس بیشتر توجه داشت و اغلب تراژدی‌هایش برگرفته از آثار ائوریپیدس است. سنکا تراژدی یونانی را بر روی زمین آورد و به شخصیت‌هایش چهره‌ای کاملاً انسانی بخشید و شعری باشکوه و شیوا را در روایت این غمنامه‌های ماندگار انسانی به کار گرفت. مضمون آثار او بیش از هر چیز عشق و نفرت و انتقام است و در توصیف صحنه‌های هول‌آور بسی بی‌پرواتر از یونانیان عمل می‌کند. در اهمیت تأثیر سنکا بر نمایشنامه‌نویسان عهد رنسانس و بعد از رنسانس تردید روا نیست. او الهام‌بخش نمایشنامه‌نویسان عهد الیزابت بود و بدین‌سان پیوندی میان دو دوره‌ی مهم تراژدی و نمایشنامه‌نویسی در غرب برقرار کرد و از این روی چهره‌ای ماندگار در تاریخ این هنر به‌شمار می‌رود.
زنان تروا و توئستس - انتشارات نی
جنگ‌های صلیبی (به روایت اعراب)
معرفی کتاب جنگ‌های صلیبی
این کتاب بنا دارد تاریخ جنگ‌های صلیبی را که از شروع تا پایان، دو قرن طول کشیده است، از نگاه مورخان و وقایع‌نگاران عرب روایت کند. امین معلوف در مصاحبه‌ای درباره‌ی این کتاب می‌گوید: «آن‌چه در عنوان کتاب اهمیت دارد، نه جنگ‌های صلیبی است و نه اعراب، کلیدواژه‌ی کتاب به روایت است. من که پی‌درپی هم در شرق زیسته‌ام و هم در غرب، سال‌هاست که مشاهده می‌کنم تا چه حد هم شرقی‌ها و هم غربی‌ها از فاصله گرفتن از بینش‌های جزئی و مغرضانه‌شان ناتوان‌اند. گاهی خود را به جای دیگری گذاشتن، نخستین گام به سوی خردمندی است.»
در پایان جنگ‌های صلیبی، دنیای مسلمان ظاهراً پیروزی درخشانی کسب می‌کند. غرب با هجوم‌های پی‌درپی‌اش در صدد بود جلوی پیشروی اسلام را در اروپا بگیرد، اما نتیجه‌ای که به دست آمد درست عکس خواسته ی غرب بود، زیرا مسلمانان در پایان جنگ‌های صلیبی آن‌چنان قدرتی بازیافتند که زیر پرچم ترکان عثمانی نزدیک بود اروپا را فتح کنند، اما…
امین معلوف، نویسنده‌ی فرانسوی لبنانی‌تبار که در تابستان ۲۰۱۱ به عضویت آکادمی فرانسه انتخاب شده است، با نوشتن جنگ‌های صلیبی به روایت اعراب، در نیمه‌ی دهه‌ی ۱۹۸۰، به دنیای نویسندگی قدم گذاشت. از آثار دیگر او هویت‌های مرگبار و دنیای بی‌سامان، به قلم مترجم این کتاب در نشر نی منتشر شده است.
جنگ‌های صلیبی (به روایت اعراب) - انتشارات نی
استالین جوان
معرفی کتاب استالین جوان
کتاب حاضر روایت دوران کودکی، نوجوانی و جوانی مردی است که تاریخ معاصر چهره‌ای پلید و مخوف از او به یاد دارد. استالین که به خواست مادرش تحصیلات مذهبی را آغاز کرد و قرار بود مرد خدا باشد، به ناگاه بنیان‌های عقیدتی دیگری را پذیرا شد؛ در عدل الهی تردید کرد و حتی منکر وجود خدا شد. همچنین تحت تأثیر عقاید انقلابی، مبارزه‌ای بی‌امان را برای سرنگونی نظام تزاری آغاز کرد. او که پدرخواندهٔ گروهی تبهکار بود با سازماندهی سرقت از بانک، دزدی دریایی، و اخاذی و آدم‌کشی، منابع مالی لازم را در اختیار لنین، رهبر انقلاب روسیه، می‌گذاشت. او در بحث و نویسندگی به همان اندازه ماهر و زبردست بود که در قتل و سرقت و راه‌اندازی شورش‌های خیابانی. استالین در گرماگرم مبارزات، ماجراها و تنش‌های بسیار شکوفا شد. او در راه دستیابی به اهدافش برای زندگی انسان‌ها ارزشی قائل نبود. خشونت را داس مقدس تاریخ می‌دانست و میلیون‌ها نفر را با بی‌رحمی به کام نیستی و مرگ فرستاد. او که یک گرجی بود فقط به‌دلیل خصیصه جهان‌گرایانهٔ مارکسیسم توانست استالین شود و به قلهٔ قدرت صعود کند و در زمرهٔ پایه‌گذاران اولین نظام مارکسیستی جهان به‌شمار آید. استالین اعتقاد راسخ داشت که با رهبری سفاکانه‌اش کشور بحران‌زده‌اش را به سوی مدینهٔ فاضله خواهد برد.
این کتاب حاوی ناگفته‌های بسیاری است دربارهٔ استالین جوان و دیگر بازیگرانی که در جریان توفندهٔ انقلاب روسیه در کنارش بودند.
استالین جوان - انتشارات نی
مسئله شرق (قدرت‌های بزرگ و فروپاشی امپراتوری عثمانی)
معرفی کتاب مسئله شرق
“از شکست در نبرد با روسیه (۱۷۷۴-۱۷۶۸) تا ناکامی در جنگ جهانی اول که نهایتاً به فروپاشی امپراتوری عثمانی، انعقاد عهدنامه‌ی لوزان (۱۹۲۳) و تأسیس جمهوری ترکیه منتهی شد، مسئله‌ی شرق همواره در کانون روابط این امپراتوری با قدرت‌های بزرگ اروپایی و همچنین اقوام و ملت‌هایی قرار داشت که برای دستیابی به استقلال سر به شورش برمی‌داشتند. هر گوشه از سرزمین‌های تحت سلطه‌ی امپراتوری عثمانی که قدم در راه جداسری برمی‌داشت، در پی آن قدرت‌های بزرگ اروپایی از این آب گل‌آلود ماهی می‌گرفتند و توان نظامی و سیاسی خود را وسیله‌ی گسترش دامنه‌ی نفوذ قرار می‌دادند. در تمام وقایعی نظیر ظهور جنبش استقلال یونان، شورش محمدعلی در مصر، جنگ کریمه و قیام اسلاوها در بالکان، عثمانی همواره تا آستانه‌ی سقوط پیش می‌رفت و تنها با اتکا به مداخله‌ی قدرت‌هایی کمر راست می‌کرد که در رقابت با یکدیگر و برای حفظ توازن قوا بقای حیات «باب عالی» را مرجح می‌دانستند. با این حال، ائتلاف عثمانی با قدرت‌های مرکزی در جریان جنگ جهانی اول اشتباه محاسبه‌ای بود که ختم کار را رقم زد و به عمر «پیرمرد بیمار اروپا» خاتمه داد. مجموعه‌ی «کارگاه تاریخ» به‌پشتوانه‌ی تحلیل‌های دقیق و اسناد معتبر، پرتوی تازه بر رویدادهای مهم و مناقشه‌برانگیز جهان، از اوایل عصر مدرن تا امروز، می‌اندازد. این کتاب‌ها بیش از پنج دهه منبع اساسی دانشجویان و پژوهندگان تاریخ بوده است که اینک به‌تدریج در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار می‌گیرد.
مسئله شرق (قدرت‌های بزرگ و فروپاشی امپراتوری عثمانی) - انتشارات نی
همواره مستدام، سپس نابود (واپسین نسل شوروی)
معرفی کتاب همواره مستدام، سپس نابود (واپسین نسل شوروی)
الکسی یورچاک، استاد مردم‌شناسی دانشگاه کالیفرنیا، بِرکلی، کتابش را با یک پارادوکس آغاز می‌کند: «فروپاشی اتحاد شوروی برای مردمی که در آن نظام زندگی می‌کردند واقعه‌ای بود بس نامنتظره که البته تعجب‌برانگیز هم نبود.» نویسنده برای رسیدن به فهمی دقیق‌تر از این پارادوکس، با ارائه‌ی روایت مردم‌شناسانه‌ی انضمامی، غنی و دقیقی از زندگیِ «واپسین نسل شوروی» بر سایه‌روشن‌های گاه غریبِ زندگی تحت لوای نظام شوروی انگشت می‌گذارد. این روایت دست‌اول و سرشار از جزئیات مایه‌ی تمایز کتاب یورچاک از دیگر کتاب‌هایی است که درباره‌ی واپسین نسل شوروی نگاشته شده است. اسلاوی ژیژک، فیلسوف نامدار، در ستایش این کتاب گفته است: «همواره مستدام، سپس نابودِ الکسی یورچاک با همان عنوانش مرا بی‌درنگ شیفته‌ی خود کرد، با آن دلالت فلسفیِ عمیقش که ابدیّت، خود، مقوله‌ای تاریخی است: وضع می‌تواند مدتی ابدی باشد. روح این پارادوکس در کل اثر ساری‌وجاری است. این کتاب، به مدد جزئیاتی شگفت، روایت متفاوتی از تجزیه‌ی تدریجی نظام شوروی از درون فضای ایدئولوژیک و فرهنگی آن به دست می‌دهد، و دورویی و فلاکتِ ناشی از این فرایند را برملا می‌کند. من کتاب یورچاک را بهترین اثر درباره‌ی واپسین دوره‌ی نظام شوروی می‌دانم ــ همواره مستدام، سپس نابود فقط تاریخ نیست، خواندنش لذت‌بخش هم هست: یک اثر هنری واقعی.»
همواره مستدام، سپس نابود (واپسین نسل شوروی) - انتشارات نی
ناپلئون سوم و امپراتوری دوم
معرفی کتاب ناپلئون سوم و امپراتوری دوم
ناپلئون سوم (۱۸۰۸-۱۸۷۳)، برادرزاده‌ی ناپلئون بناپارت، پس از سال‌ها تبعید و رهبری دو کودتای نافرجام، سرانجام در پی انقلاب ۱۸۴۸ به ریاست‌جمهوری فرانسه رسید و دو سال بعد خود را امپراتور خواند تا بدین ترتیب آغاز عصر امپراتوری دوم را اعلام کند. وی در دهه‌ی نخست حکومتش از سویی اسباب توسعه‌ی صنعتی و شهری فرانسه را فراهم ساخت و طبقه‌ی متوسط را از رفاه و ثروت بیشتری بهره‌مند کرد، اما از سوی دیگر راه خودکامگی در پیش گرفت و ضمن حذف نیروهای مخالف، هواداران خود را بر مناصب مهمی گمارد. در دهه‌ی دوم و هنگامی که پایه‌های حکومتش را مستحکم دید، بر آن شد تا دست به اصلاحات لیبرالی بزند و آزادی‌هایی اعطا کند، اما این اقدامات دیرهنگام و توأم با احتیاط بود. سیاست اقتصادی‌اش نیز نتیجه‌ی معکوس به بار آورد و طبقه‌ی کارگر و متوسط را علیه او شوراند. در سیاست خارجی خواستار عظمت فرانسه بود و در این راه دست اتریش را از برخی نواحی ایتالیا کوتاه کرد، لیکن در نبرد با قوای پروس شکست خورد و در تبعید درگذشت. راجر پرایس، استاد تاریخ دانشگاه ویلز، در این کتاب ضمن تحلیل فراز و فرودهای حکومت ناپلئون سوم، به تأثیر افکار و اقدامات او بر اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی زمانه می‌پردازد و فضای حاکم بر فرانسه‌ی «بحران میانه‌ی قرن» (۱۸۴۶-۱۸۵۱) و سال‌های اقتدار امپراتور را شرح می‌دهد. مجموعه‌ی «کارگاه تاریخ» به‌پشتوانه‌ی تحلیل‌های دقیق و اسناد معتبر، پرتوی تازه بر رویدادهای مهم و مناقشه‌برانگیز جهان، از اوایل عصر مدرن تا امروز، می‌اندازد. این کتاب‌ها بیش از پنج دهه منبع اساسی دانشجویان و پژوهندگان تاریخ بوده است که اینک به‌تدریج در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار می‌گیرد.
ناپلئون سوم و امپراتوری دوم - انتشارات نی