دفتر و دفترچه
تراول ماگ و فلاسک
انقلاب های ۱۸۴۸
معرفی کتاب انقلاب های ۱۸۴۸
انقلاب های ۱۸۴۸ که کم‌وبیش سراسر اروپای مرکزی ــ خصوصاً فرانسه، امپراتوری هاپسبورگ، اراضی آلمان و شبه‌جزیره‌ی ایتالیا ــ را در غوغا و التهابی بی‌مانند فروبرد، حاصل مجموعه‌ای از تحولات اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی بود که از انقلاب صنعتی، ظهور طبقه‌ی متوسط، تلاش در راه برپایی حکومت‌های لیبرال، رشد روحیه‌ی ناسیونالیستی، نارضایتی عمیق اقتصادی و توسعه‌ی شهری مایه می‌گرفت. در هر حال، با فروکش کردن شور و شوق انقلابی، به‌ناگاه در میان دستجات سیاسی اختلاف‌نظر پیدا شد و دست‌آخر این قوای ضد انقلاب بود که استیلای خود را بازیافت. در این کتاب سیر رویدادهای منجر به انقلاب‌های ۱۸۴۸ و ناکامی آن‌ها در هریک از سرزمین‌های آشوب‌زده به‌نحوی شرح و بسط می‌یابد که خواننده از کشاکش حوادث پرتب‌وتاب اروپای دهه‌ی ۱۸۴۰ به درکی روشن از اسباب و علل آن وقایع می‌رسد.
مجموعه‌ی «کارگاه تاریخ» به‌پشتوانه‌ی تحلیل‌های دقیق و اسناد معتبر، پرتوی تازه بر رویدادهای مهم و مناقشه‌برانگیز جهان، از اوایل عصر مدرن تا امروز، می‌اندازد. این کتاب‌ها بیش از پنج دهه منبع اساسی دانشجویان و پژوهندگان تاریخ بوده است که اینک به‌تدریج در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار می‌گیرد.
زوال نظام اجتماعی و فروپاشی دولت قاجار (براساس اسناد آرشیو وزارت خارجه‌ی بریتانیا)
معرفی کتاب زوال نظام اجتماعی و فروپاشی دولت قاجار (براساس اسناد آرشیو وزارت خارجه‌ی بریتانیا)
لرد کرزن، نایب‌السلطنه‌ی بریتانیا در هند، درباره‌ی امتیازی که دولت ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۵۱ به بارون رویتر داد می‌گوید: «این کامل‌ترین و عجیب‌ترین واگذاری کل منابع صنعتی یک کشور به فردی خارجی است که کسی در تاریخ خواب آن را نتواند دید، چه رسد به آن که عملاً امضا شده باشد.» دولتی که چنین امتیازهایی به بیگانگان می‌داد دمار از «رعیت» خود هم درمی‌آورد، اما در عین حال قدرت هم نداشت!
این کتاب روایت زوال دولت قاجار در دهه‌های آخر عمر آن و نبرد چندجانبه‌ای است که در این دوره بین دو قدرت بزرگ استعماری روسیه و انگلستان، اقشار فقیر و میانیِ شهر و روستا، رؤسای ایل‌های بزرگ، درباریان و علما درگرفت و زمینه‌های انقلاب مشروطه را فراهم کرد؛ مشروطه‌ای که به علت استمرار دخالت‌های آن دو قدرتِ استعماری و ضعف نیروهای اجتماعی ناتمام ماند. امتیاز این کتاب استفاده‌ی گسترده از منابع دست اول و اسنادِ آرشیوهای وزارت خارجه‌ی بریتانیا و دقت مؤلف در روایت جزئیات داده‌های اقتصادی و اجتماعی ایران قبل از مشروطه است.
اتریش، پروس و برآمدن آلمان (۱۸۰۶-۱۸۷۱)
معرفی کتاب اتریش، پروس و برآمدن آلمان (۱۸۰۶-۱۸۷۱)
بسیاری گمان می‌برند که تشکیل دولت ملی آلمان در ۱۸۷۱ صرفاً حاصل اقتدار پروس و تبلور ناسیونالیسم آلمانی بوده است. در این کتاب جان برویلی، استاد رشته‌ی ناسیونالیسم و قومیت‌شناسی در دانشگاه اقتصاد لندن، نشان می‌دهد که عواملی بس پیچیده‌تر را نیز باید در نظر گرفت: نقش‌آفرینی اتریش که در بخش عمده‌ای از قرن نوزدهم حاکم بر اراضی آلمان بود؛ الزامات اقتصادی و در رأس آن تأسیس اتحادیه‌ی گمرکی؛ تأثیرگذاری دولت‌های «متوسط» و، مهم‌تر از همه، دوره‌ی سی‌ساله‌ی همکاری و سپس رقابت خصمانه‌ی اتریش و پروس که به جنگ ۱۸۶۶ و استیلای پروس منتهی شد.مجموعه‌ی «کارگاه تاریخ» به‌پشتوانه‌ی تحلیل‌های دقیق و اسناد معتبر، پرتوی تازه بر رویدادهای مهم و مناقشه‌برانگیز جهان، از اوایل عصر مدرن تا امروز، می‌اندازد. این کتاب‌ها بیش از پنج دهه منبع اساسی دانشجویان و پژوهندگان تاریخ بوده است که اینک به‌تدریج در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار می‌گیرد.
اتریش، پروس و برآمدن آلمان (۱۸۰۶-۱۸۷۱) - انتشارات نی
دولت مدرن و بحران قانون (چالش قانون و شریعت در ایران معاصر)
معرفی کتاب دولت مدرن و بحران قانون (چالش قانون و شریعت در ایران معاصر)
با ترسیم دقیق موقعیت ایران عصر مشروطه و برجسته ساختن دشواره‌های موجود در راه تجدد و توسعه، دو واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفت: یکی ضرورت و خواست قانون در انقلاب مشروطه، دیگری ابهام در مفهوم قانون، و فرایند تولید قانون که البته از ابهام در مبادی تصوری، و عدم ایضاحِ مبانی قانون ناشی می‌شد. این ابهام چنان انسدادی در اندیشه، و بحرانی در زندگیِ انسان معاصر ایرانی پدید آورده است که فعلاً چشم‌اندازی برای برون‌رفت از آن در افق نزدیک دیده نمی‌شود.
همین امر و مخاطرات ناشی از آن چنان اهمیتی دارد که مسئله‌ی قانون موضوعه و نسبت دولت جدید با شریعت را به یکی از مراکز مناقشه در ایران معاصر تبدیل کرده است.
دولت مدرن و بحران قانون بر مختصات این مناقشه تمرکز دارد.
دولت مدرن و بحران قانون (چالش قانون و شریعت در ایران معاصر) - انتشارات نی
انقلاب در میراث فرهنگی
معرفی کتاب انقلاب در میراث فرهنگی
انقلاب در میراث فرهنگی به روند پر نشیب و فراز سازمان میراث فرهنگی در فرایند شکل‌گیری مدرنیته‌ی ایرانی می‌پردازد. برای آن‌که بدانیم هویت ایرانی در دنیای مدرن چگونه ساخته شد، باید مواد و مصالح نخستین آن را بشناسیم. یکی از مهم‌ترین عناصر هویت ملی، رویکردی است که با آن تاریخ خود را بازخوانی می‌کنیم. این پژوهش به این پرسش پاسخ می‌دهد که از زمانی که تمنای مدرن‌شدن در ایران اوج گرفت، چه ایده‌هایی درباره‌ی میراث تاریخی‌مان مطرح شد؛
این ایده‌ها چطور تبدیل به برنامه‌های عملی شدند و شهرهای ما را تغییر شکل دادند؟ در این شهرها چه چیز میراث تلقی شد و با آن چه کردند؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها فرایند مدرنیزاسیون در ایران را مروری اجمالی می‌کنیم و سپس با تمرکز بر چهار دهه‌ی پس از انقلاب ۱۳۵۷، درباره‌ی ایده‌ها و برنامه‌های متولیان میراث فرهنگی بحث می‌کنیم. با تمرکز بر دوره‌ی ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۲ (یعنی از شکل‌گیری تا اتمام دوره‌ی سازمان میراث فرهنگی) پژوهش بر این مدار اصلی شکل می‌گیرد که تناقضات در عرصه‌ی میراث فرهنگی ناشی از مبانی نظری است یا مدیریت اجرایی.
درواقع، مؤلفان این کتاب فقط به بررسی توصیفی‌ـ‌تاریخی نپرداخته، بلکه در پرسش نقادانه از کنشگران تاریخی، با بررسی جزء به جزء فرایند شکل‌گیری سازمان میراث فرهنگی، تلاش کرده‌اند نگاه کلی خود به سرگذشت این سرزمین را از دست ندهند. هدف آن بوده که در تاریخ میراث فرهنگی، تاریخ ایران مدرن مشاهده شود و شکل‌گیری یک سازمان و نحوه‌ی عملکرد آن و نیروهای درونش در تاریخ ایران مدرن فهم شود. این شیوه از پژوهش تاریخی که با کلامی روایی همراه شده، بر آن است تا با نزدیک‌شدن به حوزه‌ی مشخصی از تاریخ سرزمینی، مسیر تکوین آن را ترسیم کند و تناقض‌ها و هماهنگ درونی آن را نشان دهد.
از مسیر آشکارسازی این ظرفیت‌ها، امکانات و محدودیت‌های موجود در صحنه‌های تاریخی نمایان می‌شوند و برای مخاطبان معلوم خواهد شد که تاریخ نه یک مسیر یگانه‌ی محتوم، بلکه بستری از ظرفیت‌ها برای اراده‌های موجود در موقعیت است.
انقلاب در میراث فرهنگی - انتشارات نی
دام صیادان یا عبرت ایرانیان (نخستین رساله‌ی فارسی در شناخت استعمار انگلیس در شبه قاره‌ی هند؛ تصحیح و پژوهش: محمدحسن رجبی (دوانی) و محسن نیک‌بین)
معرفی کتاب دام صیادان یا عبرت ایرانیان (نخستین رساله‌ی فارسی در شناخت استعمار انگلیس در شبه قاره‌ی هند؛ تصحیح و پژوهش: محمدحسن رجبی (دوانی) و محسن نیک‌بین)
تاریخ استعمار اروپاییان در قرون اخیر، از ادوار غم‌انگیز و ننگین تاریخ بشر به‌شمار می‌رود که به سبب عمق جنایت، دامنه و استمرار آن، و خسارات و عوارض ناگوار گوناگونی که بر جای نهاد، با هیچ‌یک از جنایات بزرگ مستبدان و مهاجمان شناخته‌شده‌ی تاریخ، قابل مقایسه نیست. اما در میان همه‌ی جنایات استعمارگران، هیچ‌کدام همانند جنایات انگلیسی‌ها در شبه‌قاره‌ی هند شامل هندوستان، بنگلادش و پاکستان نیست.
کتاب هوویت را باید بیانیه‌ای مستند در افشا و محکومیت استعمارگران به‌اصطلاح متمدن اروپایی علیه بشریت و به‌ویژه استعمارگران انگلیسی بر ضد هندیان برشمرد که از همین‌رو در عصر خود آوازه یافت و شخصیت معروفی چون کارل مارکس در کتاب سرمایه به آن استناد کرد.
دام صیادان یا عبرت ایرانیان (نخستین رساله‌ی فارسی در شناخت استعمار انگلیس در شبه قاره‌ی هند؛ تصحیح و پژوهش: محمدحسن رجبی (دوانی) و محسن نیک‌بین) - انتشارات نی
تاریخ اندیشه سیاسی غرب (جلد دوم) (از روشنگری تا افول لیبرالیسم)
معرفی کتاب تاریخ اندیشه سیاسی غرب (جلد دوم) (از روشنگری تا افول لیبرالیسم)
در تاریخ اندیشه‌ی سیاسی غرب، با شرحی روشن و پویا از افکار مهم‌ترین اندیشمندان سیاسی غرب مواجه‌ایم. نویسنده به توصیف صرفِ اندیشه‌ها بسنده نمی‌کند و ناظری بی‌طرف باقی نمی‌ماند، بلکه عملاً با مسائل فکری درگیر می‌شود و درنهایت به شرحی متوازن و درعین‌حال روزآمد از اندیشه‌های قدیم و جدید می‌رسد. با توجه به مسائل حاد معاصر، تأکید نویسنده بر طرح مباحث این اندیشمندان اثر را هرچه بیشتر روزآمد می‌کند. در این میان، آن‌چه بیشتر اهمیت دارد، احاطه‌ی مکللند به موضوعات سیاسی و طرح مسائل بنیادی است. از‌این‌رو تاریخ اندیشه‌ی سیاسی غرب می‌تواند مدخلی مناسب برای آشنایی با سیر تحول مبانی و مفاهیم سیاسی غرب باشد. جلد دوم تاریخ اندیشه‌ی سیاسی غرب با بحثی نسبتاً کوتاه درباره‌ی ریشه‌های فکری دولت مدرن آغاز و نسبت آن با جنبش روشنگری سنجیده می‌شود. سپس در افکار مونتسکیو ــ یکی از پیشگامان برجسته‌ی عصر روشنگری ــ کنکاش می‌کند. پس از آن، مطالب مفصلی درباره‌ی روشنگری در امریکا ارائه می‌شود و در فصل بعد، در چارچوب دیدگاه‌های هیوم و ادموند برک، محدودیت‌های روشنگری ارزیابی می‌شود. بخش بعد به بررسی لیبرالیسم و اوج و فرودهای آن در فاصله‌ی سال‌های پایانی قرن هجدهم م. تا اواخر قرن نوزدهم م. اختصاص دارد. به‌طور کلی، لیبرالیسم و روشنگری دو موضوع اصلی این مجلد را تشکیل می‌دهند. این دو موضوع هنوز هم جزء مباحث بسیار مناقشه‌برانگیز در اندیشه‌ی معاصر محسوب می‌شوند.
کتاب تاریخ اندیشه سیاسی غرب (جلد دوم) (از روشنگری تا افول لیبرالیسم) - انتشارات نی
تاریخ اندیشه سیاسی غرب (جلد اول) (از یونان باستان تا عصر روشنگری)
معرفی کتاب تاریخ اندیشه سیاسی غرب (جلد اول) (از یونان باستان تا عصر روشنگری)
در تاریخ اندیشه‌ی سیاسی غرب، با شرحی روشن و پویا از افکار مهم‌ترین اندیشمندان سیاسی غرب مواجه‌ایم. نویسنده به توصیف صرف اندیشه‌ها بسنده نمی‌کند و ناظری بی‌طرف باقی نمی‌ماند، بلکه عملاً با مسائل فکری درگیر می‌شود و در نهایت به شرحی متوازن و درعین‌حال روزآمد از اندیشه‌های قدیم و جدید می‌رسد. با توجه به مسائل حاد معاصر، تأکید نویسنده بر طرح مباحث این اندیشمندان اثر را هرچه بیشتر روزآمد می‌کند. در این میان، آن‌چه بیشتر اهمیت دارد، احاطه‌ی مکللند به موضوعات سیاسی و طرح مسائل بنیادی است. از‌این‌رو تاریخ اندیشه‌ی سیاسی غرب می‌تواند مدخلی مناسب برای آشنایی با سیر تحول مبانی و مفاهیم سیاسی غرب باشد. جی. اس. مکللند استاد علوم سیاسی در دانشگاه ناتینگهام و استاد مدعو در دانشگاه‌های ایندیانا و ساکرامنتو است. از دیگر آثار وی می‌توان راست‌گرایی در فرانسه: از دومستر تا مورا و توده: از افلاطون تا کانتی نام برد.
تاریخ اندیشه سیاسی غرب (جلد اول) (از یونان باستان تا عصر روشنگری) - انتشارات نی
