دفتر و دفترچه
تراول ماگ و فلاسک
افغانستان
امروز، افغانستانِ جنگ‌زده، با اقتصادی ویران و چشم دوخته به آینده‌ای نامطمئن، با چالش‌های نادری روبه‌روست. مارتین یواِنز با دقت تجربه‌های تاریخی افغانستان را بررسی می‌کند تا تصویری روشن از دورنمای آینده کشور و تکلیف سنگین ملت در بازسازی سیاست و اقتصاد فراگیر افعانستان و بازتاب جهانی آن ارائه دهد.
در نوشتن تاریخ افغانستان نه‌تنها باید به امور داخلی کشور پرداخت، بلکه تأثیرگذاری منطقه‌ای و جهانی آن را نیز در نظر داشت.
هدف این کتاب شرح و تفسیر تأثیر دوسویه واقعیت‌های تاریخی و معاصر در سه سطح داخلی، منطقه‌ای و جهانی است.
گذرگاه‌های تاریخ
گذرگاه‌های تاریخ طرح کلی فرایندهای تاریخ را از دوره دیرینه سنگی تا به امروز پی می‌گیرد و برداشتی کلی، موجز، بی‌همتا و خواندنی از سراسر تاریخ انسان و قوانین حاکم بر آن به دست می‌دهد. این کتاب پژوهشی گسترده و بلندپروازانه است که نظریه تحول اجتماعی مارکس را پایه راه‌جویی‌های تازه خود قرار می‌دهد. اما پروفسور دیاکونف پنج مرحله تحولی مارکس را به هشت مرحله گسترش داده است. از آن گذشته و برخلاف مارکس، پروفسور دیاکونف نمی‌پذیرد که‌گذار ما از یک مرحله به مرحله بعدی با ستیزه و انقلاب اجتماعی مشخص می‌شود و بر آن است که این گذارها گاهی با مسالمت و آرامش انجام می‌پذیرد.
توجه پروفسور دیاکونف تنها به ابعاد اقتصادی و اقتصادی ـ اجتماعی تحول محدود نمی‌ماند، بلکه عوامل قومی، فرهنگی، مذهبی و نظامی ـ فن‌آورانه‌ای را نیز که طی قرن‌ها دوام آورده است به تفصیل می‌کاود.
پروفسور دیاکونف همچنین این نظر را نمی‌پذیرد که تحول اجتماعی حتماً و الزاماً نشانه پیشرفت است و نشان می‌دهد که چگونه «هر پیشرفتی در عین حال یک پسرفت است.» سرانجام کتاب با ارایه چشم‌اندازی از آینده انسان پایان می‌یابد و نتیجه‌گیری در این باره را که آینده چه در بر خواهد داشت به خواننده وامی‌گذارد. خواننده همچنان که همراه کتاب از مراحل گوناگون تاریخی می‌گذرد، با پژوهشی سترگ و تأمل‌برانگیز از فرایند تاریخ نوع انسان مواجه می‌شود که پس از توین‌بی مهم‌ترین اثر تاریخی هوشمندانه جهان به شمار می‌آید.
ایگور ام. دیاکونف استاد ممتاز موسسه شرِشناسی دانشگاه سن پترزبورگ و صاحب تألیفات عالمانه بسیاری از جمله تاریخ ماد، دوره سه جلدی تاریخ جهان باستان (١٩٨٩)، که او سرویراستار آن بود، و اسطوره‌های باستانی شرِ و غرب (١٩٩٣) است.
تاریخ ملل
چگونه هویت ملت‌ها شکل گرفت؟
تاریخ ساخته و پرداخته دولت‌ها نیست، بلکه حضوری فراگیر دارد. حضور تاریخ را می‌توان در شهرهایی که زندگی می‌کنیم و در چشم‌اندازهایی که سیر می‌کنیم به وضوح مشاهده کنیم. مردم در خانه با داستان‌هایی که اعضای خانواده نقل می‌کنند و از طریق رسانه‌ها، قصه‌های عامیانه و تلویزیون، از تندیس‌های خیابانی و یادمان‌های جنگ از آثار برجسته معماری و از موزه‌ها و نگارخانه‌ها با تاریخ خودشان آشنا می‌شوند. تاریخی که آبشخورش چنین منابعی است به ندرت مورد چون و چرا قرار می‌گیرد و گاهی در همین حد پذیرفته می‌شود. البته این‌گونه تاریخ با تاریخی که در دانشکده‌های غربی مورد کندوکاو قرار می‌گیرد بسیار متفاوت است.
در آنجا ذهن آزاداندیش، آموزه‌های پذیرفته شده را مورد تردید قرار می‌دهد، در اصالت منابع چون و چرا می‌کند، دانسته‌ها را در متن و بستری گسترده به کار می‌گیرد و در پی تفسیر و برداشتی تازه بر می‌آید. تاریخ «آکادمیک» جهان بارها و بارها نوشته شده است، به ویژه در پنجاه سال اخیر که پیدایش اقتصاد جهانی و درگیری‌های ایدئولوژیک پی‌کاوی تاریخ یگانه جهان را به تلاش واقع‌نگرانه تبدیل کرده است. کتاب حاضر به نوعی بازتاب‌دهنده دلمشغولی‌های زمان کنونی است. نمی‌توان آن را تاریخ جهان نامید، بلکه گزیده‌ای است از تاریخ ملل با این هدف که کندوکاوی از دریافت همگانی از تاریخ در گوشه و کنار دنیا و از تاریخ دانان برجسته ارائه دهد.
تاریخ جهان
تاریخ یک نوع روایت است. کتاب پیش رو در خود صدها داستان درباره مردمی واقعی دارد. تاریخ جهان کتابی است که داستان بشر را روایت می‌کند. داستان تعامل انسان‌ها با طبیعت و همچنین داستان تعامل‌شان با یکدیگر هر چند انتظار نمی‌رود تمام تاریخ دنیا در یک کتاب بگنجد اما تاروپود این کتاب از تارهایی گزیده و گلچین شده بافته شده که مخاطب را با داستان هر گوشه‌ای از این جهان پهناور آشنا می‌کند. تاریخ پس از یخبندان زمین تا خروج از گل و لای و سپس بازسازی این کره خاکی و قدیمی. خواننده علاقه‌مند به این کتاب در هر دور شاهد تنیده شدن این تارها خواهد بود که در طول روایت این داستان مهیج امتداد یافته است.
«فرناندس آرمستر» کرسی تاریخ ویلیام پی. رینولدز دانشگاه نوتردام را در اختیار دارد. او دارای درجه کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه آکسفورد است. «شهربانو صارمی» مترجم این کتاب گرانقدر ١٠٠٠صفحه‌ای پیش از این کتابهایی در حوزه تاریخ از جمله «سایه‌های صحرا-ایران باستان در جنگ»، «ژولیوس سزار»، «رامسس دوم»، «آن گاه که زرتشت سخن گفت»، «شاه عباس»، و... را ترجمه کرده است.
خاورمیانه باستان
خاورمیانه محل اتصال قاره آسیا و آفریقاست. این منطقه مهم و حیاتی، نقش تأثیرگذاری در تاریخ بشر ایفا کرده است. استفاده از اصطلاح «خاورمیانه» را اولین بار در سال ١٩٠٢
«آلفرد تیر ماهن» استراتژیست دریایی آمریکایی در مقاله‌ای به کار برد و از خاورمیانه به عنوان منطقه‌ای میان حوزه نفوذ روسیه و بریتانیا یاد کرد. حوزه‌ای میانی که دو قدرت آن زمان برای سلطه بر آن با یکدیگر رقابت می‌کردند. روزنامه‌نگاران پس از مدت کوتاهی شروع به استفاده از این اصطلاح کردند و تا زمان وقوع جنگ جهانی دوم این اصطلاح در بین مردم رایج شده بود.
با توجه به اینکه امروزه هیچ حد و مرز رسمی برای تعیین مرزهای خاورمیانه وجود ندارد، تعریف این منطقه منحصراً بر اساس جوامع کنونی آن غیر ممکن است.
شاید خیلی‌ها موافق باشند، کشورهایی که نامشان در زیر می‌آید جزو خاورمیانه محسوب شوند: بحرین، مصر، ایران، عراق، فلسطین، اردن، کویت، لبنان، عمان، قطر، عربستان سعودی، سوریه، ترکیه، امارات متحده عربی و یمن. تمامی این جوامع سیاسی قلمروهایی در آسیا دارند.
خاورمیانه در طول تاریخ جایگاه اقوام و فرهنگ‌های گوناگون بوده است. پی بردن به این که این مردم چه کسانی بودند و چگونه با هم ارتباط داشتند کاری دشوار و در عین حال جذاب است.
کتاب «خاورمیانه باستان» در نگاه اول ضمن تعریف جغرافیای سیاسی و اقتصادی خاورمیانه، اقوام و فرهنگ‌ها، اقتصاد و کشاورزی و اهمیت آب در این منطقه مهم و یافته‌های باستان شناختی را در آنجا مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است.
شخصیت معاصر … فرانکلین دلانو روزولت
با آغاز قرن نوزدهم و پیشرفت‌های حاصل شده در تمامی حوزه‌های فعالیت انسان ، دنیای قدیم به مکانی جدید بدل شد. اختراعات جدید روش زندگی را به سرعت تغییر داد و اکتشافات علمی نیز نگرش انسان را به خود دگرگون ساخت. با وقوع جنگ جهانی اول سراسر جهان را جنگ فرا گرفت، و به کارگیری اندیشه‌هایی نظیر کمونیسم و ناسیونالیسم نشان داد که کشورها می‌توانند بسیار فراتر از مرزهای خود بر جهان تأثیر بگذارند . مجموعه این تحولات دنیایی را به وجود آورده است که آن را جهان معاصر می‌نامیم .
« فرانکلین دلانو روزولت » در تمام عمرش از آتش می‌ترسید ، اما عاشق طبیعت، به ویژه مناظر اطراف منزل ییلاقی خود در جزیره کمپوبلوی کانادا بود. دهم ، اوت سال ١٩٢١ بود که به همراه فرزندانش سوار بر قایق ویرئو، از کلبه خانوادگی در جزیره کمپوبلو به قصد ماهیگیری به راه افتاد . هر چند که او قبل از آمدن به تعطیلات کاملاً خسته بود و سختی سفر به جزیره نیز او را خسته‌تر کرده بود، اجازه نداد خستگی مانع آن شود که همراه فرزندانش از یکی از محبوب‌ترین تفریح‌های خود یعنی قایقرانی لذت ببرد .
تاریخ ایلام نو
دوران ایلام نو هر چند به لحاظ نظامی و فرهنگی همتراز دوران شکوفای ایلام میانه نبود اما دورانی بود که ایلام دوباره در عرصه سیاست خاور نزدیک سر برآورد. در این دوران، ایلام در مقابل قدرت متجاوزی چون امپراتوری آشور قرار داشت که همواره حیات سیاسی ایلام را به مخاطره می‌انداخت . ولی ایلام نو با وجود توان نظامی پایین‌تر به قدرت‌نمایی در برابر آشور پرداخت و در مقابل سپاه قدرتمند آشور پایداری تحسین‌انگیزی از خود نشان داد . در این کتاب با بهره‌گیری از اطلاعات کتیبه‌ایِ دست اول به بررسی اوضاع داخلی و روابط خارجی ایلام نو پرداخته شده و کوشش شده است تا برخی مجهولات در زمینه تاریخ ایلام نو روشن گردد . کتاب هر چند صورتی تخصصی دارد ولی برای خوانندگان عادی تاریخ ایلام نیز سودمند است . کتاب « پژوهشی در تاریخ ایلام نو » در ٢٣٧ صفحه راهی بازار نشر شده است.
شخصیت رنسانس … میکل آنژ
ایتالیا در قرون پانزدهم و شانزدهم میلادی ، مجموعه‌ای از جمهوری‌های کوچک و دولتشهرها بود . جمهوری‌ها ، شهرهای مرکزی و حومه‌های اطرافشان را در اختیار داشتند . از جمله آنها فلورانس ، جنوا ، و ونیز بودند ؛ که هر کدام حکمرانان ، اشراف ، دهقانان ، بازرگانان ، کشیشان و کارمندان دولتی خودشان را داشتند . میکل آنژ در چنین شرایطی به دنیا آمد . او هنرمندی به تمام معنا متعلق به دوره رنسانس بود و مجسمه‌ها را چنان زیبا می‌تراشید که سنگ‌ها زنده به نظر می‌رسیدند .
میکل آنژ چندین عمارت و میدان عمومی هم در زادگاهش ایتالیا طراحی کرد و دیوارهایی ساخت ، اما با مجسمه سوگ مریم و مجسمه معروف داود ، که از سنگ مرمری عظیم ساخته شده‌اند ، به شهرت رسید . طرحی که یاد میکل آنژ را در ذهن مردم زنده نگه داشته است ، طرحی است که او کمتر از دیگر طرح‌هایش به آن علاقه داشت : نقاشی ساختمان نمازخانه سیستین . در سال ١٩٩٩ که پاپ ژان پل دوم این نمازخانه را بازگشایی می‌کرد ، گفت : « این آثار هنری همچنان سرشار از رمز و رازند به زبانی که هیچ‌گاه کهنه نخواهد شد . »
