معرفی کتاب عاشوراشناسی (پژوهشی دربارهی هدف امام حسین (ع))
کتاب حاضر عهدهدار هدفشناسی از قیام امامحسین ـ علیهالسلام ـ است، و در پی پاسخ بدین پرسش که هدف آن حضرت در هجرت از مدینه به مکه، و از آنجا به کوفه چه بود: پرهیز از بیعت، یا تشکیل حکومت، یا استقبال از شهادت، و یا اموری دیگر؟ بر پایهی این پژوهش، هفت نظریه دربارهی هدف آن حضرت وجود دارد: ۱. امتناع از بیعت (دفاع)، ۲. حکومت ـ شهادت، ۳. شهادت عرفانی، ۴. شهادت تکلیفی، ۵. شهادت فدیهای، ۶. شهادت سیاسی و ۷. تشکیل حکومت. پارهی اول کتاب در پی تبیین و سنجش این نظریات و تحریر محل نزاع است. در پارهی دوم، نویسنده عهدهدار اثبات این موضوع شده است که رفتن امام حسین به طرف کوفه، اگرچه به قصد تشکیل حکومت، انتخابی درست بود. پارهی سوم کتاب به دیدگاه اعلام شیعه دربارهی هدف امام حسین، که تأیید نظر مختار نویسنده است، اختصاص دارد.
عاشوراشناسی (پژوهشی دربارهی هدف امام حسین (ع)) - انتشارات نی
چهار مقالهای که در این کتاب میخوانید هریک بهنوعی مشکلات تاریخی توسعهی اقتصادی و سیاسی ایران را بررسی میکند. فقدان امنیت برای مالکیت خصوصی و در نتیجه عدم انباشت سرمایه در دست بخش خصوصی، انحصار ثروت و قدرت اقتصادی در دست حکومتها که خود به انحصار قدرت سیاسی میانجامید و سرعت و شدت تحولات سیاسی و اجتماعی که جامعه را از چهارچوب قانونی باثبات که لازمهی رشد و توسعهی اقتصادی است محروم میکرد، در دو مقاله اول بررسی میشود. تلاش برای استقرار قانون و نظم قانونی که به انقلاب مشروطه انجامید و علل ناکامیها و کمبودهای این جنبش مضمون مقالهی سوم است و در مقالهی چهارم که به معنایی دنبالهی مقاله سوم است شرحی از زندگی و آثار ملکالشعرای بهار میخوانیم که از کوشندگان راه مشروطه بود و انسانی فرهیخته و آزادیخواه و متجدد که میکوشید در فضای بسته و خطرخیز دیکتاتوری در عین وفادارماندن به آرمانهای خود از تندرویهای ویرانگر بپرهیزد و در محیطی که کمتر کسی هوادار اعتدال و خرد بود به اعتدالی خردمندانه برسد.
ایران جامعه کوتاه مدت (و سه مقاله دیگر) - انتشارات نی
نام لوکیوس آنائیوس سنکا (۴ قبل از میلاد ـ ۶۵ بعد از میلاد) در مقام خطیب و فیلسوف رواقی چنانکه بایست شناخته شده است. اما سنکا از بزرگترین نمایشنامهنویسان رم باستان نیز بوده است و آثار او هم بهسبب کیفیت و هم بهسبب جایگاهی که در تاریخ تراژدی غرب دارد، شایان توجه بیشتر است. سنکا مضمون نمایشنامههای خود را از اساطیر یونان وام گرفته و همه نمایشنامههایش، غیر از توئستس، داستانهایی را باز میگوید که قبلاً در آثار آیسخولوس و سوفوکلس و ائوریپیدس خواندهایم. اما سنکا در میان این سه تن به ائوریپیدس بیشتر توجه داشت و اغلب تراژدیهایش برگرفته از آثار ائوریپیدس است. سنکا تراژدی یونانی را بر روی زمین آورد و به شخصیتهایش چهرهای کاملاً انسانی بخشید و شعری باشکوه و شیوا را در روایت این غمنامههای ماندگار انسانی به کار گرفت. مضمون آثار او بیش از هر چیز عشق و نفرت و انتقام است و در توصیف صحنههای هولآور بسی بیپرواتر از یونانیان عمل میکند. در اهمیت تأثیر سنکا بر نمایشنامهنویسان عهد رنسانس و بعد از رنسانس تردید روا نیست. او الهامبخش نمایشنامهنویسان عهد الیزابت بود و بدینسان پیوندی میان دو دورهی مهم تراژدی و نمایشنامهنویسی در غرب برقرار کرد و از این روی چهرهای ماندگار در تاریخ این هنر بهشمار میرود.
این کتاب بنا دارد تاریخ جنگهای صلیبی را که از شروع تا پایان، دو قرن طول کشیده است، از نگاه مورخان و وقایعنگاران عرب روایت کند. امین معلوف در مصاحبهای دربارهی این کتاب میگوید: «آنچه در عنوان کتاب اهمیت دارد، نه جنگهای صلیبی است و نه اعراب، کلیدواژهی کتاب به روایت است. من که پیدرپی هم در شرق زیستهام و هم در غرب، سالهاست که مشاهده میکنم تا چه حد هم شرقیها و هم غربیها از فاصله گرفتن از بینشهای جزئی و مغرضانهشان ناتواناند. گاهی خود را به جای دیگری گذاشتن، نخستین گام به سوی خردمندی است.»
در پایان جنگهای صلیبی، دنیای مسلمان ظاهراً پیروزی درخشانی کسب میکند. غرب با هجومهای پیدرپیاش در صدد بود جلوی پیشروی اسلام را در اروپا بگیرد، اما نتیجهای که به دست آمد درست عکس خواسته ی غرب بود، زیرا مسلمانان در پایان جنگهای صلیبی آنچنان قدرتی بازیافتند که زیر پرچم ترکان عثمانی نزدیک بود اروپا را فتح کنند، اما…
امین معلوف، نویسندهی فرانسوی لبنانیتبار که در تابستان ۲۰۱۱ به عضویت آکادمی فرانسه انتخاب شده است، با نوشتن جنگهای صلیبی به روایت اعراب، در نیمهی دههی ۱۹۸۰، به دنیای نویسندگی قدم گذاشت. از آثار دیگر او هویتهای مرگبار و دنیای بیسامان، به قلم مترجم این کتاب در نشر نی منتشر شده است.
کتاب حاضر روایت دوران کودکی، نوجوانی و جوانی مردی است که تاریخ معاصر چهرهای پلید و مخوف از او به یاد دارد. استالین که به خواست مادرش تحصیلات مذهبی را آغاز کرد و قرار بود مرد خدا باشد، به ناگاه بنیانهای عقیدتی دیگری را پذیرا شد؛ در عدل الهی تردید کرد و حتی منکر وجود خدا شد. همچنین تحت تأثیر عقاید انقلابی، مبارزهای بیامان را برای سرنگونی نظام تزاری آغاز کرد. او که پدرخواندهٔ گروهی تبهکار بود با سازماندهی سرقت از بانک، دزدی دریایی، و اخاذی و آدمکشی، منابع مالی لازم را در اختیار لنین، رهبر انقلاب روسیه، میگذاشت. او در بحث و نویسندگی به همان اندازه ماهر و زبردست بود که در قتل و سرقت و راهاندازی شورشهای خیابانی. استالین در گرماگرم مبارزات، ماجراها و تنشهای بسیار شکوفا شد. او در راه دستیابی به اهدافش برای زندگی انسانها ارزشی قائل نبود. خشونت را داس مقدس تاریخ میدانست و میلیونها نفر را با بیرحمی به کام نیستی و مرگ فرستاد. او که یک گرجی بود فقط بهدلیل خصیصه جهانگرایانهٔ مارکسیسم توانست استالین شود و به قلهٔ قدرت صعود کند و در زمرهٔ پایهگذاران اولین نظام مارکسیستی جهان بهشمار آید. استالین اعتقاد راسخ داشت که با رهبری سفاکانهاش کشور بحرانزدهاش را به سوی مدینهٔ فاضله خواهد برد.
این کتاب حاوی ناگفتههای بسیاری است دربارهٔ استالین جوان و دیگر بازیگرانی که در جریان توفندهٔ انقلاب روسیه در کنارش بودند.
یرواند آبراهامیان، در ارزیابی ریشهای تاریخ معاصر ایران مدرن، افزون بر بررسی جامع سده بیستم، موضوعاتی نظیر اکتشاف نفت، دخالتهای خارجی، نقش دودمان پهلوی و همچنین انقلاب 1357 و زایش جمهوری اسلامی را مورد واکاوی دوباره قرار داده است. ایران در این بین تجربیات دیگری را نیز از سر گذرانده است که از جمله میبایست به جنگ خانمانسوز عراق، دگرگونیهای جامعه در سه دههٔ اخیر و از همه تازهتر، توسعه و گسترش دولت و مبارزه برای قدرت در میان نخبگان قدیمی، روشنفکران و طبقه متوسط تجاری اشاره کرد.
نویسنده که یکی از ممتازترین تاریخنویسان ایران کنونی بهشمار میرود، در این اثر همزمان با بررسی فراز و نشیبهای سیاستهای بینالمللی و منطقهای کشور، با چیرگی هرچه تمامتر مردم ایران را در کانون توجهاش قرار داده است. مردمی که طی یک سده تحمل جنگ و انقلاب همچنان به بقای خود ادامه دادهاند. این کتاب در واقع به این مردم و نیز انعطافپذیری آنان همزمان با ظهور این کشور بهمثابه یکی از توانمندترین قدرتهای خاورمیانه، تقدیم شده است.
پروفسور آبراهامیان، استاد ممتاز تاریخ در کالج باروک دانشگاه شهر نیویورک است. وی آثار متعددی را در کارنامه پژوهشهای دانشگاهیاش ثبت کرده است که پرآوازهترین آنها کتاب ایران بین دو انقلاب است.
«مجاهد» نامی بود که در دورهی مجلس اول بر داوطلبان نظامی مشروطهخواه گذاشته شد. این نیرو بر تحولات سیاسی و اجتماعی کشور اثری دیرپا گذاشت. مجاهدان تبریز، در روزهای استبداد صغیر، پرچم مشروطهخواهی برافراشتند و شهر خود را در برابر تهاجم نیروهای دولتی حفظ کردند. مجاهدان اردوی شمال همپای بختیاریها بر پایتخت دست یافتند. اما پس از بازگشت نظام مشروطه، مجاهدان چندپاره شدند. آنها به جناحهای مختلف گرویدند و به عرصهی مبارزهی سیاسی پا نهادند. سرانجام با انحلال مجلس دوم، نیروی مجاهد از میدان سیاست کنار رفت. این کتاب پدیدهی مجاهدان مشروطه را بررسی میکند، به مطالعهی خاستگاه اجتماعی آنها میپردازد، تأثیر آنان را بر رویدادهای کشور میسنجد، و از زمینههای ضعف و نابودی آن نیرو سخن میگوید، این نگاهی است « از پایین» به مشروطیت که میکوشد بر تاریخ اجتماعی ایران در زمانهای پرافتوخیز پرتو بیندازد.
آیتالله طالقانی هم در حوزهی نظر و اندیشه و هم در عرصهی عمل اجتماعی دارای سعه صدر و وسعت مشرب بود و اهل مدارا. به همین سبب، با جریانهای گوناگون فکری و رهبران حرکتهای سیاسی مبارزاتی تعامل داشت و در آراء، آرمانها و نگرشهای آنان تأمل میکرد. بدون تعصب و جزماندیشی درعین پایبندی و ایمان استوارش به شریعت اسلامی و مکتب فکری قرآن کریم، با صاحبان آراء و مکاتب فکری، آثار متفکران مکاتب مختلف و مدافعان و مدعیان آن به گفتوگو میپرداخت.
زندگینامهی سیاسی آیتالله طالقانی کتابی است که به بررسی تحلیلی زندگی او میپردازد و از این رو، به ناگزیر در این کتاب بخشهای عمدهای از تاریخ معاصر ایران نیز مرور شده است تا تأثیرپذیری این اندیشمند معاصر از محیط سیاسی اجتماعی و تأثیرگذاری متقابل او بر فضای روزگارش بهدرستی تبیین شود.