معرفی کتاب راهنمای انتقادی پدیدارشناسی روح هگل (اکسل هونت، رابرت پیپین، تری پینکارد و ...)ل
اغراق نیست اگر بگوییم که در پدیدارشناسی روح، درک پروژهی کلی اثر عمدتاً تحتالشعاع تفسیرهای جزءنگرانه قرار گرفته است. میتوان ادعا کرد که علیرغم تمام تفاسیر مطرح دربارهی فصول مختلف این کتاب و نیز شهرت و محبوبیت زایدالوصف این اثر در فضای فلسفی، پدیدارشناسی روح در مقام یک ایدهی کلی، هنوز مهجور مانده و کلیتِ آن تحتالشعاع استعمالهای جزئی قرار گرفته است. در فضای هگلپژوهی انگلیسیزبان، اقبالِ تفسیری تازهای، البته در پرتو فلسفهی تحلیلی، به پدیدارشناسی روح پیدا شده است. راهنمای انتقادی پدیدارشناسی روح هگل در چنین بستری قابل درک است. دین مویار و میشائیل کوانته کوشیدهاند تا در این اثر از مفسرانِ سنتهای فکری مختلف هگلپژوهی بهره بگیرند. در این فهرست علاوه بر مفسرانِ بزرگ سنتهای قارهای هگلپژوهی، تقریباً نیمی از آثار به تفاسیری از پدیدارشناسی روح اختصاص یافتهاند که میتوان، از حیث روش، آنها را تحلیلی نامید. درنتیجه، در این اثر برخی ایدهها و امکانات روششناختی، معرفتشناختی و منطقی پدیدارشناسی روح مورد توجه قرار گرفته که تاکنون مغفول بودهاند.
راهنمای انتقادی پدیدارشناسی روح هگل (اکسل هونت، رابرت پیپین، تری پینکارد و ...) - انتشارات نی
معرفی کتاب آیا قیام کردن بیفایده است؟ (گزیدهای از کوتهنوشتها، درسگفتارها و گفتوگوها)
«…اخلاقیات نظری من «پاداستراتژیک» است: احترام گذاشتن هنگامی که یک تکینگی قیام میکند و سازشناپذیربودن بهمجرد آن که قدرت امر عام و جهانشمول را زیر پا میگذارد.
انتخابی ساده اما کاری دشوار چون باید همواره اندکی در زیر تاریخ مترصد آن چیزی بود که تاریخ را برهم میزند و آن را منقلب میکند، و باید اندکی در پس سیاست هشیار آن چیزی بود که باید سیاست را بیقیدوشرط محدود کند.
رویهمرفته کار من این است؛ من نه اولین نفرم نه یگانه کسی که چنین میکند. اما من این کار را برگزیدهام». آیا قیامکردن بیفایده است؟ از دو مجموعه تشکیل شده است.
بخش نخست شامل کوتهنوشتها و گفتوگوهایی است که مستقیماً به انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران مربوطاند و در همان بحبوحه انجام گرفتهاند.
بخش دوم شامل یک کوتهنوشت («در باب نوعی اخلاق ناخرسندی») و دو درسگفتار («روشننگری چیست؟» و «انقلاب چیست؟») است که هرچند به مسئلهی انقلاب ایران نمیپردازند اما چندان هم بیربط نیستند.
آیا قیام کردن بیفایده است؟ (گزیدهای از کوتهنوشتها، درسگفتارها و گفتوگوها) - انتشارات نی
نظریهی شهود در پدیدارشناسی هوسرل نخستین اثر امانوئل لویناس و در واقع رسالهی دکتری اوست. این نوشته نخستین کتاب مستقلی است که به زبان فرانسه در باب اندیشهی هوسرل منتشر شده است و از این حیث اهمیت تاریخی دارد. لویناس با خوانش دقیق آثار منتشرشدهی هوسرل در آن زمان و با تأکید بر جلد اول کتاب ایدهها کوشیده است، فارغ از تفاسیر رایج و بهدور از برچسبهایی چون منطقگرایی، پروژهی فلسفی هوسرل را بررسد و آفتابی کند. حضور در آخرین درسگفتارهای هوسرل در فرایبورگ و چشیدن طعم کلاسهای هایدگر به لویناس امکان داد از نص متون پدر پدیدارشنسی گام فراتر نهد و به روح اندیشهی او برسد. هرچند این اثر در درجهی اول معرفی دقیق و آموزهوار آرای هوسرل است، از نقادی خالی نیست و لویناس در جایجای کتابش غلبهی دیدگاه نظری را در آرای هوسرل به نقد کشیده و به مدد همین نقدها و نیز به یُمن همکلامی با او توانسته گامهای بعدی هوسرل را پیشبینی کند. اکنون با منتشرشدن تدریجی دستنوشتههای هوسرل، تسلط لویناس به فلسفه و دغدغههای این «مرشد» مشخص شده و روشن شده که هوسرل خود نخستین منتقد خویش بوده است. گذشته از این، رد فلسفهی خود لویناس نیز در صفحات این کتاب به چشم میخورد.
نظریه شهود در پدیدارشناسی هوسرل - انتشارات نی
پدیدارشناسیِ روحدانشِ پدیدارشونده را عرضه میکند و میبایست جایگزینِ تبیینهای روانشناسانه یا همچنین مباحث انتزاعیتر دربارهی بنیانگذاریِ دانش شود. این اثر تمهید برای علم را از نظرگاهي موردِ ملاحظه قرار میدهد که بهوسیلهی آنْ این تمهیدْ نوعی فلسفهی تازه، جالبِ توجه و نخستین علمِ فلسفه است. این اثر قالبهای مختلفِ روح را در مقام منزلگاههای یک راه دربرمیگیرد، راهي که از طریقِ آنْ این روح به دانشِ محض یا روحِ مطلق بدل میشود. از این رو، در بخشبندیهای اصلیِ این علم، بخشهایي که دوباره به چندین بخش تقسیم میشوند، آگاهی، خودآگاهی، عقلِ مشاهدهگر و کنشگر، خودِ روح، بهمنزلهی روحِ اخلاقی عرفی، فرهیخته و اخلاقی، و نهایتاً بهمنزلهی روحِ دینی در صورِ مختلفاش، موردِ ملاحظه قرار میگیرند. غنای نمودهای روح، غنایي که در نظرِ اول آشوبناک به نظر میرسد، در این اثر به قالبِ نظمي علمی درمیآید که این نمودها را بر حسبِ ضرورتشان نمایش میدهد. امورِ ناکامل خود را در این نظمِ علمی منحل میکنند و به امورِ والاتري برمیگذرند که حقیقتِ قریبشاناند. آنها حقیقتِ فرجامینشان را ابتدا در دین و سپس در علم، بهمثابهی نتیجهی کلِ این فرایند، مییابند.
برگرفته از آگهی پدیدارشناسیِ روح،
احتمالاً به قلمِ هگل، منتشرشده در روزنامهی بامبرگ، ۲۸ ژوئن ۱۸۰۷.
پدیدارشناسی روح - انتشارات نی
معرفی کتاب فلسفه برای کودکان و نوجوانان (گفتوگوهایی دربارهی تاریخ، مبانی نظری، و نحوهی اجرای برنامه)
کتاب حاضر، در باب فلسفه برای کودکان (فبک)، مجموعهای است از گفتوگوها و مصاحبههای صورتگرفته با بنیانگذاران و پیشگامان این برنامه در سطح جهان که سعی دارد به طیف وسیعی از موضوعات و مسائلِ مطرح در این حوزه، از قبیل خاستگاه و بنیانهای فلسفی و نظری آن، بپردازد. یکی از اهداف اصلی این مجموعه آشنایی با نحوهی اجرای برنامهی فبک در کشورهای مختلف است؛ از این رو، پس از ارزیابی پیشرفت برنامه و موانع پیش روی آن، به بررسی گسترش بینالمللی آن در بیش از شصت کشور جهان میپردازد. جامعیت و تنوع دیدگاههای مطرحشده در این کتاب، آن را به منبعی غنی هم برای فعالان حوزهی فبک و هم برای علاقهمندان آن تبدیل کرده است.
فلسفه برای کودکان و نوجوانان (گفتوگوهایی دربارهی تاریخ، مبانی نظری، و نحوهی اجرای برنامه) - انتشارات نی
ماهیت ذهن و ارتباط آن با بدن (مغز)، یکی از ژرفترین مسائل فلسفهی جدید و معاصر است. درآمدی کوتاه بر فلسفهی ذهن با زبانی ساده و با ذکر مثالهای گویا، شما را با مهمترین نظریههای فلسفی در این باره آشنا میکند. نویسنده در این کتاب با اشاره به ابعاد سهگانهی مسئلهی ذهنـبدن، یعنی ابعاد هستیشناختی، معرفتشناختی و معناشناختی، توجه خود را عمدتاً به مسئلهی هستیشناختی معطوف میکند. فصل نخست به بررسی نقادانهی دوگانهگرایی اختصاص دارد، اما در بیشتر فصلهای بعدی روایتهای مختلف از فیزیکالیسم بررسی و نقد میشوند. هدف این کتاب رسیدن به نتیجهای له یا علیه نظریهای خاص در باب ذهن نیست، بلکه تلاش بر این است که نقاط قوت و ضعف هریک از دیدگاهها بیان شوند.
معرفی کتاب رسالهای درباره طبیعت انسان (کتاب دوم: دربارهی احساسها؛ تلاشی در ارائهی شیوهی تجربی استدلال در امور انسانی)
دیوید هیوم، فیلسوف نامدار اسکاتلندی، اولین و مهمترین پژوهش فلسفی خود را به شناخت جنبههای مختلف طبیعت انسان اختصاص داده است. در این پژوهش او میکوشد فارغ از پیشداوریها، باورهای مرسوم و مبانی فراطبیعی، فقط بر مبنای مشاهدات تجربی، طبیعیترین و نهادیترین ویژگیهای انسان و امور گوناگون زندگی وی را بررسی کند. تأملات او در این راستا، در مجموعهای با عنوان رسالهای دربارهی طبیعت انسان گرد آمده است؛ مجموعهای متشکل از سه کتاب که اولی دربارهی فهم، دومی دربارهی احساسها و سومی دربارهی اخلاق است. کتاب حاضر در واقع ترجمهی کتاب دوم از این رساله است که در آن هیوم به تحلیل احساسهای گوناگون انسان و تأثیر روابط بینانسانی بر آنها میپردازد. کتاب حاوی ایدهها و نکات روانشناختی ژرفی است که اگرچه در زمان حیاتِ هیوم و نیز مدتهای مدیدی پس از آن، مردم و حتی متفکران توجه چندانی به آنها نکردند، گذر زمان پرتو جدیدی بر آنها افکنده و آنها را به میزان بیشتری به حیطهی توجه کشانده است. نتایج پژوهش هیوم در شناخت طبیعت انسان مورد هر چونوچرایی که باشد، در این نکته تردیدی نیست که او در این عرصه، افق تأملیِ گستردهتری در برابر ما گشوده است. شاید یکی از دورنماهای او در تلاشی چنین مستمر در شناخت طبیعت انسان، یا یکی از پیامدهای جانبیِ چنین شناختی، گسترش روابطی روادارانهتر میان انسانها باشد؛ زیرا از یک سو، این دریافت که انسانها از طبیعت مشابهی برخوردارند میتواند موجب شود که خطای دیگری را بهمثابهی خطایی انسانی در نظر گیریم و با اغماض بیشتری به آن بنگریم و، از سوی دیگر، چنانکه هیوم خود اشاره میکند، «با شناخت طبیعت انسان، از او ناممکنها را نخواهیم خواست.»
رسالهای درباره طبیعت انسان (کتاب دوم: دربارهی احساسها؛ تلاشی در ارائهی شیوهی تجربی استدلال در امور انسانی) - انتشارات نی
معرفی کتاب از هایدگر تا گادامر (در مسیر هرمنویتیک)
«هرمنویتیک در سدهی بیستم عمدتاً کارِ هایدگر و گادامر بوده است. اما این دو نه خود واردِ گفتوگو شدند و نه کسي آنها را بهدرستی به گفتوگو واداشت. وضعیتِ مجموعهی آثار، که در خصوصِ هایدگر بسیار پیشرفت کرده و در موردِ گادامر تقریباً به پایان رسیده است، این رویارویی را نهتنها ممکن بلکه حتی لازم میسازد: زیرا رابطهی پیچیده و چندلایهی گادامر با آموزگارش در اثرِ اصلیاش حقیقت و روش (۱۹۶۰) احتمالاً به دلیلِ ملاحظاتِ شخصی کمتر بسط پیدا کرد و در نتیجه بهدشواری قابلِ تعیین است. آیا این اثر ادامهی کارِ هایدگر با ابزارهایي دیگر بود یا طرحي در مقابلِ طرحِ هایدگر؟ ویراستِ اخیرِ مجموعه آثارِ گادامر که از سالِ ۲۰۰۰ در مجموعهاي جیبی پیشِ روی ماست […] مجالی فراهم میکند که گویی برای نخستینبار حقیقت و روش را بهمنزلهی پاسخِ منسجمي به هایدگر تلقی کنیم که بر موضوعاتِ کاملاً جدیدي تأکید میورزد.»ــ از متنِ کتاباز هایدگر تا گادامر پژوهشي است در بابِ تاریخ و معنای «هرمنویتیک» از ابتدا تا مارتین هایدگر و بهویژه هانس ـ گئورگ گادامر. ژان گروندن، نویسندهی کتاب، که علاوه بر نگارشِ رسالهی دکتریِ خود بهراهنماییِ گادامر، با او مراوده و انسِ خاصي داشته است، در این کتاب، نخست، در فصلي مفصل، به بیانِ تاریخچهی سنتِ هرمنویتیکیِ غرب و نسبتِ آن با سنتِ «خطابه» میپردازد و، پس از آن، در دو فصل، به پژوهشي بصیرتآمیز و درخشان در خصوصِ هرمنویتیک هایدگر و بهطورِکلی پروژهی فلسفیِ او اقدام میکند، تا بدین وجه زمینه را برای «تعیینِ جایگاهِ هرمنویتیک گادامر از منظرِ هایدگر» مهیا سازد. سپس در فصولِ چهارم تا دهم شرحي عمیق از عناصرِ اصلیِ «هرمنویتیک فلسفیِ» گادامر ــ بر زمینهی بحث از ارکانِ اصلیِ آن همچون زبان، فهم، حقیقت، هنر، بازی، عید، مناسک و گوشِ درون ــ به دست میدهد. در نهایت، کتاب را با بررسیِ جایگاهِ هرمنویتیک فلسفیِ گادامر در جهانِ فرانسوی، و بهویژه نسبتِ او با فیلسوفاني چون ریکور و دریدا، به پایان میبرد.
از هایدگر تا گادامر (در مسیر هرمنویتیک) - انتشارات نی