انقلاب های ۱۸۴۸ که کموبیش سراسر اروپای مرکزی ــ خصوصاً فرانسه، امپراتوری هاپسبورگ، اراضی آلمان و شبهجزیرهی ایتالیا ــ را در غوغا و التهابی بیمانند فروبرد، حاصل مجموعهای از تحولات اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی بود که از انقلاب صنعتی، ظهور طبقهی متوسط، تلاش در راه برپایی حکومتهای لیبرال، رشد روحیهی ناسیونالیستی، نارضایتی عمیق اقتصادی و توسعهی شهری مایه میگرفت. در هر حال، با فروکش کردن شور و شوق انقلابی، بهناگاه در میان دستجات سیاسی اختلافنظر پیدا شد و دستآخر این قوای ضد انقلاب بود که استیلای خود را بازیافت. در این کتاب سیر رویدادهای منجر به انقلابهای ۱۸۴۸ و ناکامی آنها در هریک از سرزمینهای آشوبزده بهنحوی شرح و بسط مییابد که خواننده از کشاکش حوادث پرتبوتاب اروپای دههی ۱۸۴۰ به درکی روشن از اسباب و علل آن وقایع میرسد.
مجموعهی «کارگاه تاریخ» بهپشتوانهی تحلیلهای دقیق و اسناد معتبر، پرتوی تازه بر رویدادهای مهم و مناقشهبرانگیز جهان، از اوایل عصر مدرن تا امروز، میاندازد. این کتابها بیش از پنج دهه منبع اساسی دانشجویان و پژوهندگان تاریخ بوده است که اینک بهتدریج در اختیار خوانندگان فارسیزبان قرار میگیرد.
معرفی کتاب زوال نظام اجتماعی و فروپاشی دولت قاجار (براساس اسناد آرشیو وزارت خارجهی بریتانیا)
لرد کرزن، نایبالسلطنهی بریتانیا در هند، دربارهی امتیازی که دولت ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۵۱ به بارون رویتر داد میگوید: «این کاملترین و عجیبترین واگذاری کل منابع صنعتی یک کشور به فردی خارجی است که کسی در تاریخ خواب آن را نتواند دید، چه رسد به آن که عملاً امضا شده باشد.» دولتی که چنین امتیازهایی به بیگانگان میداد دمار از «رعیت» خود هم درمیآورد، اما در عین حال قدرت هم نداشت!
این کتاب روایت زوال دولت قاجار در دهههای آخر عمر آن و نبرد چندجانبهای است که در این دوره بین دو قدرت بزرگ استعماری روسیه و انگلستان، اقشار فقیر و میانیِ شهر و روستا، رؤسای ایلهای بزرگ، درباریان و علما درگرفت و زمینههای انقلاب مشروطه را فراهم کرد؛ مشروطهای که به علت استمرار دخالتهای آن دو قدرتِ استعماری و ضعف نیروهای اجتماعی ناتمام ماند. امتیاز این کتاب استفادهی گسترده از منابع دست اول و اسنادِ آرشیوهای وزارت خارجهی بریتانیا و دقت مؤلف در روایت جزئیات دادههای اقتصادی و اجتماعی ایران قبل از مشروطه است.
استدلال اصلی کتاب حاضر آن است که امروزه جامعهشناسی فرهنگی در نسخهی متأخر آن بیش از همیشه به این گزارهی بنیادین پایبند است که «اتخاذ هرگونه نگاه غیرانضمامی و غیرتاریخی به فرهنگ در حکم تأیید این پیشانگارهی سراپا نادرست است که فرمهای فرهنگی از بدو پیدایششان حاوی معانی ثابتی بودهاند»، و پایبندی به این رویکرد، برای جامعهشناسی فرهنگی، مستلزم گذار از اشکال گوناگون دوگراییهای رایج (فرهنگ والا/ تودهای، فرهنگ اصیل/ نااصیل و غیره) و پرهیز از کلیتاندیشی و حذر از زیباییشناختیکردن مقولهی فرهنگ بوده است. اما پرسش این است که آیا جامعهشناسی فرهنگی میتواند بین این تلقی از فرهنگ بهمثابهی عینیتی بیرونی و فرهنگ بهمثابهی جانپناهی در برابرِ ابتذالِ جامعهی مصرفی آشتی برقرار سازد؟ و آیا میتواند تحلیل عینگرایانهی فرهنگ را به طرف تشخیص و فعالسازی ظرفیتهای رهاییبخشی و خلاقانهی آن سوق دهد؟ پاسخ جامعهشناسی فرهنگی، با اتکا به سنتزی از تفکر رابطهگرای پیر بوردیو و دیدگاه نوگرامشیگرایان به فرهنگ، این است که امروزه نقد فرهنگیِ رهاییبخش لاجرم جایی بین کلیتاندیشی مکتب فرانکفورت و پوپولیسم فرهنگی قرار میگیرد، یعنی همانجایی که جامعهشناسی فرهنگی میکوشد توانهای رهاییبخش فرهنگ را از رهگذر تحلیل تجربی آن تشخیص دهد و فعال سازد.
جامعه شناسی فرهنگی - انتشارات نی
بسیاری گمان میبرند که تشکیل دولت ملی آلمان در ۱۸۷۱ صرفاً حاصل اقتدار پروس و تبلور ناسیونالیسم آلمانی بوده است. در این کتاب جان برویلی، استاد رشتهی ناسیونالیسم و قومیتشناسی در دانشگاه اقتصاد لندن، نشان میدهد که عواملی بس پیچیدهتر را نیز باید در نظر گرفت: نقشآفرینی اتریش که در بخش عمدهای از قرن نوزدهم حاکم بر اراضی آلمان بود؛ الزامات اقتصادی و در رأس آن تأسیس اتحادیهی گمرکی؛ تأثیرگذاری دولتهای «متوسط» و، مهمتر از همه، دورهی سیسالهی همکاری و سپس رقابت خصمانهی اتریش و پروس که به جنگ ۱۸۶۶ و استیلای پروس منتهی شد.مجموعهی «کارگاه تاریخ» بهپشتوانهی تحلیلهای دقیق و اسناد معتبر، پرتوی تازه بر رویدادهای مهم و مناقشهبرانگیز جهان، از اوایل عصر مدرن تا امروز، میاندازد. این کتابها بیش از پنج دهه منبع اساسی دانشجویان و پژوهندگان تاریخ بوده است که اینک بهتدریج در اختیار خوانندگان فارسیزبان قرار میگیرد.
اتریش، پروس و برآمدن آلمان (۱۸۰۶-۱۸۷۱) - انتشارات نی
معرفی کتاب در جستوجوی شش هزار روز گمشده (روایتی از دوران رشد سریع ژاپن پس از جنگ، پیشینهی تاریخی و تحولات اجتماعی ـ اقتصادی پس از آن)
کتاب پیش رو، روایت شش هزار روز دوران رشدِ سریعِ هفتاد سالِ گذشتهی کشورِ ژاپن بعد از جنگ جهانی دوم است؛ اگرچه گهگاه اشاراتی به صدوبیست سال پیش از آن هم میشود. ژاپن با وجود نیمقرن جنگ با همسایگان دور و نزدیک و فرود اولین و دومین بمب اتمی بر سر مردم آن ــ که فقط در یک شب صد هزار نفر در هیروشیما به قتل رسیدند ــ ظرف بیستوسه سال پس از پایان جنگ جهانی دوم به دومین اقتصاد سرمایهداری جهان آن روز تبدیل شد. ژاپنِ دچار بلا از جنگهای پنجاهساله (۱۸۹۵ تا ۱۹۴۵)، طوفان، سیل، سونامی، زلزلههای روزانه، آتشفشان و بمب اتمی همیشه چالشها را با اتکا بر خلاقیت، نه با شعار، که با عمل به فرصتِ دوچندان تبدیل کرده است، بدون آنکه مردمش از دولت گله کنند و همهی مصیبتها را به گردن این و آن یا حتی بمب اتمی بیندازند. این کتاب، در واقع، روایت تلاش انسانهاست برای پیشرفت و ترقی، چه در سطح رهبران و نخبگان، چه در نهاد دولت و بخش خصوصی یا نیروهای نظامی در دوران جنگ و صلح، چه در سطح مردم کوچه و بازار.
در جستوجوی شش هزار روز گمشده (روایتی از دوران رشد سریع ژاپن پس از جنگ، پیشینهی تاریخی و تحولات اجتماعی ـ اقتصادی پس از آن) - انتشارات نی
بوریس گرویس در این کتاب نگاهی میاندازد به اقتصاد ارزیابی و مبادلهای که نیروی محرک پایگاههای اصلی فرهنگ مدرن یعنی بازار روشنفکری و بایگانی است. زمانی که ایدهها از زمینهای به زمینهی دیگر منتقل میشوند، نومایگی پدید میآید. جابهجایی پیوستهی مرز بین امور باارزش و بیارزش، یا فرهنگ و بیحرمتی، در کانون بررسی گرویس قرار دارد. نوآوری عبارت از پیدایش چیزی از پیش پنهان نیست. در کار نوآورانهی فکری و هنری، ارزش چیزی که همیشه از قبل دیده و شناخته شده است دوباره ارزیابی میشود. ارزیابی دوبارهی ارزشها شکل کلی نوآوری است.
توسعهی مالها در تهران از اواخر دههی ۸۰ تاکنون روندی صعودی داشته است. کتاب حاضر در پی فهم جنبههای کالبدی، اجتماعی و فرهنگی این تحول و توضیح رابطهی اقتصاد شهرداری، توسعهی مالها و فرهنگ مصرف در تهران است. نویسنده رابطهی توسعهی فضاهای تجاری و تأمین منابع مالی شهرداری، بودجهها، طرح جامع و برنامههای پنجسالهی شهرداری تهران را در فاصلهی سالهای ۱۳۹۶-۱۳۸۴ با روش کیفی تحلیل کرده است.
مصاحبه با مشتریان مالها مبنای شناسایی ارزشها، داوریها و نظام شناختی آنها در مواجهه با مالها بوده است. از نظر مشتریان مالها این فضا نماد پیشرفت، آزادی، بازشناسی حق انتخاب و امنیت هستند. تحول مفهوم نیاز و تبدیلشدن نفس خرید به نیاز، تحول فرهنگ مصرفی در تهران را توضیح میدهند. برند، مد و تمایز مهمترین عوامل مؤثر بر خرید لباس در مالها هستند و تحلیل معنای خرید و مصرف لباس نشان میدهد که احساساتی مثل توانایی، برتری، خاصبودن، اعتمادبهنفس، پذیرفتهشدن از طرف دیگران، آرامش و استقلال با خرید از مال پیوند دارد.
دامنهی تحولات فرهنگ همراه با رشد مصرفگرایی تا معنای ذهنی خوشبختی پیش میرود؛ تصوّر جدیدی از خوشبختی که عاری از هر نوع حساسیت نسبت به امور اجتماعی و سیاسی است.
تجاریسازی و مصرفگرایی (تحول فضا و فرهنگ شهری در تهران) - انتشارات نی
معرفی کتاب توسعه و خوشبختی در میان ایرانیان (چرا احساس میکنیم نسل سوختهایم؟)
بر اساس مطالعات فراوان و در پی توصیهی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۱، امروزه به میزان «احساس خوشبختی» در کشورها بهعنوان یکی از شاخصهای توسعه اهمیت ویژه داده میشود. این کتاب برای بررسی این مسئله نوشته شده است که چرا ایرانیان از سال ۱۳۵۳ تاکنون وضع مطلوبی در میزان «احساس خوشبختی» ندارند. به گمان نویسنده، اگر مفهوم خوشبختی و آرمانشهر و رابطهی آرمان و واقعیت، مورد تدقیق قرار گیرد و در یک مطالعهی تاریخیـفرهنگی، تلقی ایرانیان از آن مفاهیم بررسی شود و آفات مهم جامعهی کنونی شامل عوامگرایی، بحران فرهنگی و محدودیت بیان و نقش این آفات در میزان «احساس خوشبختی» تحلیل شود، نور آگاهی بر وضعیت پرابهام و بغرنج کنونی و نابسامانیهای موجود پرتو میافکند و زوایای پنهان و مورد غفلت آشکار میگردد.
توسعه و خوشبختی در میان ایرانیان (چرا احساس میکنیم نسل سوختهایم؟) - انتشارات نی