هنگامی که کسی میپرسد فلسفه به چه کار میآید، پاسخ باید ستیزهجویانه باشد، چرا که پرسش کنایهآمیز و نیشدار است. فلسفه نه به دولت خدمت میکند و نه به کلیسا، که هر دو دغدغههای دیگری دارند. فلسفه به خدمتِ هیچ قوهی مستقری درنمیآید. کارِ فلسفه ناراحتکردن است. فلسفهای که هیچکس را ناراحت نکند و با هیچکس ضدیت نورزد فلسفه نیست. کارِ فلسفه آزردنِ حماقت است، فلسفه حماقت را به چیزی شرمآور تبدیل میکند. فلسفه کاربردی ندارد جز افشاکردن پستیهای اندیشه در تمامی اَشکالش. آیا جز فلسفه رشتهای هست که به نقدِ تمامیِ رازآمیزگریها، هر خاستگاه و هدفی که داشته باشند، همت گمارد؟
در این کتاب تلاش شده است موضوعی بسیار پیچیده، یعنی فرهنگ انسانی و علمی که بهطور تخصصی به مطالعهی آن اختصاص دارد به زبانی ساده تشریح شود. مطالب این کتاب، چنانکه از عنوان آن نیز مشخص است، تنها «درآمد» و «مقدمه»ای است برای آشنایی با موضوع. اما نباید تصور کرد که این «مقدمه» دیدگاهی جامع یا نسبتاً جامع از این علم گسترده به خواننده عرضه میکند، یا اصولاً نویسنده چنین ادعایی دارد. در حقیقت انسانشناسی بهدلیل گستردگی زمانی و مکانی و وجود شاخههای تخصصی بسیار زیاد در آن امروزه به یکی از پیچیده ترین علوم انسانی تبدیل شده که همزمان واجد دو بُعد مثبت و منفی است. انسانشناسی علمی بهدلیل ماهیت بینرشتهایاش دایرةالمعارفی است که برای درک جهان پیچیدهی کنونی بهترین ابزار است. البته انسانشناسی نیازمند تعامل با دیگر رشتهها و حوزههای تخصصی است.
اما بُعد منفی در آن است که همان دلایل میتوانند پژوهشگر ناآگاه را بهسوی امور سطحی سوق دهند و مفاهیم پیچیده را به مفاهیم پیشپاافتادهای تقلیل دهند که هیچ سودی نه برای خودش و نه برای دیگران نخواهند داشت.
در این کتاب همچنین تلاش شده است بر بُعد مثبت تأکید و خوانندگان را به پرهیز از بُعد منفی توصیه شود. و امید است گروهی از آنها به ادامهی مطالعه و تحقیق در این حوزه تشویق شوند.
نویسنده: دکتر ناصر فکوهی، دانشیار گروه انسانشناسی دانشکدهی علوم اجتماعی دانشگاه تهران
مجموعهی پیشرو گزیدهای است از نوشتههای اوتفرید هوفه، یکی از برجستهترین کانتشناسان امروز، دربارهی مبانی فلسفهی عملی ایمانوئل کانت. هوفه در هفت بهره به بررسی و واگشایی سیستماتیک مهمترین مفاهیم بنیادی و وجوه شاخص فلسفهی اخلاق، حق، تاریخ، دین و نظریهی صلح جهانی کانت میپردازد، مناسبات این حوزهها را با یکدیگر آشکار میکند و توان فلسفی آنها را در قیاس با دیگر مکاتب نافذ فلسفهی عملی میآزماید. بخش عمدهی نوشتههای گردآوریشده در این مجموعه در بسیاری از گروههای فلسفهی آلمانیزبان بهعنوان متون درسی پایه مورد استفاده قرار میگیرد. این مجلد همچنین شامل گزارشی تاریخی از جایگاه فلسفهی عملی کانت در دهههای گذشته و هماکنون، اصطلاحنامهای توضیحی برای درک دقیقتر برخی از مفاهیم فلسفهی عملی او و کتابشناسی بهنسبت مفصلی از اهم آثار کانت پژوهی از سوی مترجم است.
قانون اخلاقی در درون من (درآمدی بر فلسفهٔ عملی ایمانوئل کانت) - انتشارات نی
ویلِت، آخرین و پختهترین اثر شارلوت برونته، رمانی است «اصیل» و نمونهی کلاسیکی از آنچه در نقد ادبی به «آشناییزدایی» معروف است. قهرمان داستان دختری است بیچیز اما جسور که زندگی کسالتبار را برنمیتابد و با اعتقاد کامل به فضیلتهای اخلاقی به کام اجتماع میرود. ویلت روایت رنج و تلاش است برای ایفای وظیفه، گریز از بطالتهای روزمره، و جستوجوی عشق، و نیز کشاکش آدمی با سرنوشت ناشناخته. شارلوت برونته ما را به سفری میبرد برای کشف زوایای پنهان خیال و اندیشهی زنانه.
برگزیدهی نوزدهمین دورهی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران
فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی بر اساس کتابی تدوین شده است که هنوز هم مشهورترین فرهنگ عربی-انگلیسی میان غربیان است. دانشمند آلمانی، هانس ور، سالها پیش از جنگ جهانی دوم بر آن شد که لغتنامهای بر اساس زبان فصیح رایج در جهان عرب گرد آورد. وی از سال ۱۹۴۶ بر اساس آثار طه حسین، محمدحسین هیکل، توفیقالحکیم، محمود تیمور، منفلوطی، جبران خلیل جبران، امینالریاحی و نیز مجلات، روزنامهها، سالنامهها، راهنماها، کتابهای درسی مصر و برخی از کشورهای دیگر به گردآوری فرهنگی عربی-آلمانی پرداخت و سرانجام در سال ۱۹۵۲ توانست نخستین چاپ آن را منتشر کند.
هانس ور در ۱۹۵۹ براساس آثار عبدالسلام عُجَیلی، میخائیل نُعَیمه، کرم مَلحَم کرم و نیز مطبوعات و کتابهای درسی جدید، ویراست تازهای از فرهنگ خود انتشار داد.
توجه خاص مجامع علمی امریکا به این فرهنگ، مؤلف را بر آن داشت که با همکاری میلتون کوان در پی ترجمهٔ آن به انگلیسی نیز برآید. سرانجام با کمک برخی از مؤسسات علمی و حتی شرکتهای عربی-آمریکایی، تحریر انگلیسی کتاب در سال ۱۹۶۱ منتشر شد.
در برگردان این قاموس به فارسی کوشش شده است در چارچوب عالمانهای که مؤلف بهدست داده، معادلهایی مقبول در فارسی معاصر انتخاب شود، و بهدلیل اینکه در دهههای اخیر انبوهی اصطلاح و کلمهٔ تازه در زبان عربی پدید آمدهاست، برآن بودهایم به یاری فرهنگهای تازه عربی-انگلیسی، فرانسه، فارسی کاستیهای آن جبران شود؛ این افزودهها به حدود ۵۰۰۰ واژه و اصطلاح بالغ میشود.
فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی (برگزیدهی نوزدهمین دورهی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران) - انتشارات نی
براى درک آثار هنرى و لذتبردن از آنها لازم نيست از معلوماتمان دربارهی زندگى و عواطف و احساسات مربوط به آن يارى بجوييم. هنر، بهتنهايى، ما را از جهان پويشهاى انسانى به جهان حظّ والاى زيباشناختى فرامىبرد. با تأمل در آثار هنرى و تجربهی زيباشناسانه حاصل از آن، دمى از تعلقات روزمرهی بشرى آزاد مىشويم؛ از گذشته و آينده مىرهيم و به ترازى فراتر از سَيَلان عادى حيات بركشيده مىشويم. اين ديدگاه نمونهی بارزى است از ديدگاههاى دروننگرانه در خصوص هنر كه در تقابل با ديدگاههاى بروننگرانه قرار مىگيرند. ديدگاههاى بروننگرانه هنر را در متن تحولات اجتماعى بررسى مىكنند و از اين رو جامعهشناسى هنر را پى مىنهند. اين مجموعه، چنان كه از نام آن نيز برمىآيد، مىكوشد ضمن بررسى سير تكوين نظريههاى فلسفى و جامعهشناختى هنر، تازهترين تحولات آنها را به بحث بگزارد و نشان دهد كه اين نظريهها در صورتبندى تعاريف متنوع از هنر، از ديدگاههاى زيبايىشناختى و جامعهشناختى، چه نقشى ايفا مىكنند.
نظریههای فلسفی و جامعهشناختی در هنر - انتشارات نی
معرفی کتاب خانه (۲۹) (نمایشنامه برای سه اتاق و یک پشتبام)
دکترا بهم گفتن از دروه ذرهذره سلولهات کوچک و کوچکتر میشن تا یک شب که بیماری لگد آخرش رو میزنه. اونوقت دیگه همه چی تمومه. جسم تموم میشه اما انرژی ذهنی هیولاوارت همه جا منتشر میشه. تو به یه صدای سیال تبدیل میشی و اونوقت همهجا هستی! امشب همون شبه. بیستوهفت مهر. اونا دقیقاً نمیدونن مریضی من چیه، اما یعنی ممکنه حتی یادشون رفته باشه امروز روز تولد منه؟
خانه (۲۹) (نمایشنامه برای سه اتاق و یک پشتبام) - انتشارات نی
این اثر، مجموعهای از درسهای منتشرنشدهی امیل دورکم است… . درسهای حاضر دربارهی فیزیک اخلاقیات برای تعیین کردن رفتارهای اخلاقی مطابق با نمونههای نوعی فراوان جوامع یا نهادهای متناسب با آنها، دقیقاً از گوناگونیای که طبیعت ایجاد کرده و تاریخ توسعه داده است سرچشمه میگیرند و آنها را مورد توجه قرار میدهند.
از دورهی درسها دربارهی اخلاق حرفهای، پی خواهیم برد که آن درسها به لحاظ روش همان اندازه جالبتوجهاند که به لحاظ نظریه.
به لحاظ روش، میبینیم که تحلیل نقش گروهبندی حرفهای کنار گذاشته نشده، بلکه برعکس، در کنار مطالعهی محیط در شرایط موجود حیاتاش یعنی همان خاستگاه مورد انتظار در تاریخ و قومنگاری در نظر گرفته شده است. میبینیم که اینجا آمار، کارکرد را نشان میدهد. سرانجام، بهویژه شاید، دغدغهی مؤلف را برای استخراج درسهایی از تجربه و تاریخ برای ساماندهی وضع موجود، احساس میکنیم. اخلاق حرفهای بدینسان با همان طبیعت گروهبندی اجتماعی ـ صنف ـ پیوند دارد که در بطن آن رفتار افراد را تنظیم میکند.
درسهای جامعهشناسی - انتشارات نی