ایرانیان در بابل هخامنشی
این کتاب یکی از مهمترین پژوهشهای محمد داندامایف متخصص تاریخ ماد و هخامنشی درباره ایرانیان ساکن در بابل در طول فرمانروایی هخامنشیان است. او با دقت بسیار گِلنوشتههای بابلی باقیمانده از بایگانی عظیم موراشو را بررسی کرده است. فرهنگ بابل باستان در طول دو سده تسلط پارسها گسترش یافت. اخترشناسی ریاضی بابل تحت فرمانروایی هخامنشیان پیشرفت ویژهای داشت. توفیقات آن از جمله بزرگترین پیشرفتهای تأثیرگذار تمدن باستان به شمار میرود.
در همان دوران حقوق بابل به شکوفایی رسید و تحولات چشمگیری نیز در روابط اجتماعی–اقتصادی کشور روی داد. دستگاه اداری پارس در بابل افزون بر دربار شاهی، که پائیز و زمستان را در بابل به سر میبرد، به میزان گستردهای از خدمات دبیران محلی در نگارش آرامی و اکدی سود برد. اگرچه نمایندگان دولت در بابل هخامنشی زبان آرامی را به کار میبردند، ولی زبان اکدی به عنوان زبان فرقههای دینی و منابع پزشکی و ریاضی و تا حدی اسناد حقوقی باقی ماند. مطالعۀ اسناد بابلی از اهمیت خاصی برخوردار است، زیرا تنها از میانرودان منابع متنوعی موجود میباشد که ما را به بازسازی اشکال گوناگون روابط اجتماعی و اقتصادی این دوره قادر میسازد.
شخصیت باستان … ارسطو
پس از سقوط شهر تروا در حدود سال ١١٨٠ پیش از میلاد ، سربازان به یونانی بازگشتند که قحطی و اقتصادی فروپاشیده آن را در بر گرفته بود . حالا زمان بازسازی بود . آتن کانون پیشرفتهای معماری ، هنر ، علم و فلسفه شد . در حدود سال ٤٦٠ پیش از میلاد ، یونان باستان به عصر زرین خود قدم گذاشت . در این عصر مردمسالاری مستقر گردید ، طلیعه مطالعات دانشگاهی پدیدار شد ، گامهای بلندی در راه پیشرفت علم و پزشکی و معماری برداشته شد و اشعار حماسی و نمایشنامههایی خلق شد .
« ارسطو » کتابی است که از مجموعه شخصیتهای تأثیرگذار به زندگی اندیشمند و فیلسوفی یونانی به نام ارسطو میپردازد . او شاگردانش را تشویق میکرد که پرسشهایی طرح کنند و سپس با استفاده از مشاهدات خودشان به آنها پاسخ دهند . ارسطو آنها را به دیدن ، حس کردن ، بوییدن و لمس کردن چیزها در پیرامونشان وا میداشت . به آنها میگفت که مشاهدات خود را تکرار و نتایج را با همشاگردیهایشان بارها مقایسه کنند . در نظر یونانیان باستان ، فلسفه به معنی تفکر درباره این بود که بشر چرا و چگونه به وجود آمده است . مقصود از فلسفه ، جستجوی حقیقت درباره چگونگی عملکرد جهان بود .
تاریخ ایلام نو
دوران ایلام نو هر چند به لحاظ نظامی و فرهنگی همتراز دوران شکوفای ایلام میانه نبود اما دورانی بود که ایلام دوباره در عرصه سیاست خاور نزدیک سر برآورد. در این دوران، ایلام در مقابل قدرت متجاوزی چون امپراتوری آشور قرار داشت که همواره حیات سیاسی ایلام را به مخاطره میانداخت . ولی ایلام نو با وجود توان نظامی پایینتر به قدرتنمایی در برابر آشور پرداخت و در مقابل سپاه قدرتمند آشور پایداری تحسینانگیزی از خود نشان داد . در این کتاب با بهرهگیری از اطلاعات کتیبهایِ دست اول به بررسی اوضاع داخلی و روابط خارجی ایلام نو پرداخته شده و کوشش شده است تا برخی مجهولات در زمینه تاریخ ایلام نو روشن گردد . کتاب هر چند صورتی تخصصی دارد ولی برای خوانندگان عادی تاریخ ایلام نیز سودمند است . کتاب « پژوهشی در تاریخ ایلام نو » در ٢٣٧ صفحه راهی بازار نشر شده است.
شخصیت رنسانس … میکل آنژ
ایتالیا در قرون پانزدهم و شانزدهم میلادی ، مجموعهای از جمهوریهای کوچک و دولتشهرها بود . جمهوریها ، شهرهای مرکزی و حومههای اطرافشان را در اختیار داشتند . از جمله آنها فلورانس ، جنوا ، و ونیز بودند ؛ که هر کدام حکمرانان ، اشراف ، دهقانان ، بازرگانان ، کشیشان و کارمندان دولتی خودشان را داشتند . میکل آنژ در چنین شرایطی به دنیا آمد . او هنرمندی به تمام معنا متعلق به دوره رنسانس بود و مجسمهها را چنان زیبا میتراشید که سنگها زنده به نظر میرسیدند .
میکل آنژ چندین عمارت و میدان عمومی هم در زادگاهش ایتالیا طراحی کرد و دیوارهایی ساخت ، اما با مجسمه سوگ مریم و مجسمه معروف داود ، که از سنگ مرمری عظیم ساخته شدهاند ، به شهرت رسید . طرحی که یاد میکل آنژ را در ذهن مردم زنده نگه داشته است ، طرحی است که او کمتر از دیگر طرحهایش به آن علاقه داشت : نقاشی ساختمان نمازخانه سیستین . در سال ١٩٩٩ که پاپ ژان پل دوم این نمازخانه را بازگشایی میکرد ، گفت : « این آثار هنری همچنان سرشار از رمز و رازند به زبانی که هیچگاه کهنه نخواهد شد . »
آمریکای باستان
تاریخ آمریکا پیش از رسیدن اروپائیان به آنجا تقریباً ناگفته مانده است با این همه هر سال بخشهای تازه از آن آشکار میگردد.
نخستین انسانهایی که به قاره آمریکا رسیدند، بخشی از موج مردمانی بودند که به آرامی از آفریقا گذر کرده به قارههای دیگر رفته بودند. پاره ای از این مردمان حدود یکصد هزار سال پیش ابتدا به آسیا و اروپا مهاجرت کردند. زمانی، گروه های اندکی از همین مردمان به اقیانوس آرام رسیدند، و حتی از اقیانوس نیز گذشتند و خود را به استرالیا رسانند.
سرانجام ده هزار سال پیش یا اندکی زودتر گروه های انسانی از آسیا گذر کردند و خود را به دو قاره آمریکا رساندند.
رهبران جهان باستان (10) آتیلا رهبر هونها
هزاران جنگجو سوار بر اسب از آن سوی صحراها و شنزارها حمله آوردند و خاک از زیر سم اسبانشان به هوا برخاست و روی خورشید را پوشاند . مردانی با شکل و شمایل عجیب حمله را آغاز کرده بودند ؛ مردانی که « منظری هولناک داشتند ؛ جمجمههایی که به دلیل بستن در کودکی از ریخت افتاده بود ، دو شکاف به جای چشم و گونههایی متورم که رد زخم زشتشان کرده و پوشیده از ریشی تُنُک » . اسبان و سوارانی که به نام هون شناخته میشدند ، چنان با یکدیگر هماهنگ بودند که انگار با تنی واحد حرکت میکنند .
اسبانِ کوتاه و پرمو ، سوارانشان را با سرعتی نفسگیر به میدان نبرد میرساندند و آنگاه که راکبان با شمشیر و نیزه درگیر نبرد بودند ، به آسانی یاریشان میکردند . مردان علاوه بر ظاهر هولناکشان فریادهایی وحشتانگیز سر میدادند و قربانیان خود را که در کشمکش بودند ، به هول و هراس میافکندند . همچنین پوست حیواناتی که به دور شانه میپیچیدند ، ظاهرشان را مخوفتر میکرد . آتیلا ، شاه هونها ، با اعتماد به نفسی جسورانه سپاهش را رهبری میکرد . آنگاه که اسب سیاهش را پیشاپیش سپاه میراند ، جنگجویانش هر حرکت او را میپاییدند . عزمِ جزم او از آروارههای فشردهاش پیدا بود . او به افرادش اشاره میکرد تا با سرعت هر چه بیشتر پیش بتازند . هونها دومین حمله به امپراتوری روم شرقی را در بهار سال ٤٤٧ میلادی آغاز کرده بودند .
ماجراهای علمی 9 … اسحاق نیوتن و فیزیک برای کودکان
اسحاق نیوتن طی تنها چند سال در زمینه فیزیک، ستاره شناسی، نورشناسی و ریاضیات کشفهای مهمی کرد. اما به هیچ کس حرفی نزد. او دست تنها حیطه و معنای پیشرفت علمی را دگرگون کرد و راهنمای عصر روشنگری شد. او تلسکوپ انعکاسی را اختراع کرد، نحوه حرکت سیارات و ستارههای دنبالهدار را تشریح کرد، طبیعت چند رنگ نور سفید را کشف نمود و حسابان را که حوزهای نو در ریاضیات بود پایهریزی کرد. اگر همکاران نیوتن او را ترغیب نمیکردند که نظریات و مشاهداتش را بازگو کند، احتمالاً دنیا جایی بسیار متفاوتتر از آن میشد که حالا هست.
نیوتن اطلاعات مختلفی در زمینه فلسفه طبیعی گرفته تا ریاضیات جمع آوری کرده بود و همه آنها در دفترچهای یادداشت میکرد. کتاب «اسحاق نیوتن» تصویری ملموس از این انسان پیچیده و برجسته ارائه میکند.
شخصیت رنسانس … دسیدریس اراسموس
« اراسموس » در نیمه دوم قرن ١٥ میلادی در روتردام هلند به دنیا آمد. در طول زندگی اراسموس تمایل به تغییر در سرتاسر اروپا گسترش یافت و هیچکس نتوانست موج این اصلاحات رادیکال را فروبنشاند. اراسموس یک نویسنده انسانگرا بود که درباره موضوعاتی مینوشت که به نظر مردم اهمیت خاصی داشتند. از جمله اتحاد مسیحیت، خاتمه دادن به جنگها، ایمان به خداوند و رفتار و سلوک مسیحی. اراسموس یکی از مشهورترین دانشمندان و متفکران زمان خود شد. در حالی که جنبش پروتستان در اروپا منتشر میگردید، کلیسای کاتولیک رومی در جهت ایجاد تغییر گامهایی برداشت. جنبشی که ضد جنبش اصلاح دینی نامیده شد در کلیساهای کاتولیک سرتاسر اروپا گسترش یافت. کلیسا بسیاری از مشکلاتش را برطرف کرد و کوشید تا از نتایج جنبش اصلاح دینی خلاص شود و تجدید قوا کند.