شخصیت باستان … رامسس دوم
« فرانسیسکو پیثارو » در تروخیوی اسپانیا شهری با قدمتی بیش از دو هزار سال به دنیا آمد . این شهر یکی از همان دژهای قرون وسطایی بود که بر فراز تپهای بنا شده بود و دیوارهای بلندی از سنگ خارا داشت که از شهر حفاظت میکرد . ثبت تولد ، مرگ و ازدواج در کلیسا ، دادگاه یا در خانواده و یا بر جلد کتاب مقدس در آن روزگار کاری رایج بود ، اما هیچ سند ثبت شدهای از تولد فرانسیسکو پیثارو به دست نیامده است . تاریخ واقعی تولد او برای مورخان همچنان یک راز است .
اما آنها بر این باورند که او بین سالهای ١٤٧١ و ١٤٧٥ به دنیا آمده است. برخی از مورخان ادعا میکنند او پس از تولد روی پلههای یک کلیسای محلی رها شده بود و برخی دیگر میگویند او در میان خوکها بزرگ شده و ماده خوکی به او شیر داده است . البته این ادعا شایعهای بیاساس بیش نیست .
در واقع سرهنگ گونسالو پیثارو ، پدر فرانسیسکو ، افسر ارتش بود. سربازانش او را به سبب رشادتهایش در نبرد با ایتالیاییها « رومن » و به سبب قامت رشیدش « بلند » مینامیدند . مادر وی ، خدمتکار بود و پدر و مادرش هر کدام تعدادی برادر ناتنی به فرانسیسکو ارزانی کردند . او هیچگاه به مدرسه نرفت و هرگز خواندن و نوشتن نیاموخت ، با این حال او به دنبال ماجرا ، هیجان و مهمتر از همه ثروت فراوان بود . کتاب « پیثارو » مجلدی دیگر از مجموعه شخصیتهای تأثیرگذار دوره رنسانس است که در ١١٠ صفحه راهی بازار نشر شده است .
هند باستان
پنجاهوهشتمین مجلد از کتابهای مجموعه تاریخ جهان به « هند باستان » اختصاص دارد.کشوری که از آن به عنوان سرزمین هفتاد و دو ملت یاد کردهاند. هند با داشتن ١/١ میلیارد نفر جمعیت ، پس از چین در جایگاه دوم قرار دارد. این کشور به لحاظ جغرافیایی نیز پهناور است و با وسعتی در حدود ٣ میلیون و دویست و هشت هزار کیلومتر مربع هفتمین کشور پهناور جهان است .
در واقع ، چنان پهناور است و آنقدر تنوع گسترده سرزمینی دارد که اغلب از آن با نام «شبه قاره» یاد میشود، در ضمن هندوستان چهارمین قدرت اقتصادی جهان است و مردم این سرزمین پهناور اعتقادات مذهبی بسیار گوناگون و متنوعی دارند ، از جمله آیین هندو ، بودا ، جین ، اسلام ، مسیحیت ، سیک ، یهودیت و زرتشتی . هند از دیدگاه تاریخی نیز شایان توجه است .
نخست آنکه یکی از چهار فرهنگ پیشرفته را در خود پرورش داد که تاریخدانان امروزی آنها را « گهوارههای تمدن » مینامند . هر یک از این تمدنها در امتداد کرانههای یک یا دو رودخانه بزرگ مانند دجله و فرات در بینالنهرین(عراق کنونی) ، نیل در مصر ، هوانگ در چین ، و سند در هند شکوفا شدند .
زمان نگری و کیهان باوری در عصر صفویه
مؤلف این مجموعه را به اعتبار رویکرد زمانمحورِ مورخان به جهان پیرامون خویش و باور آنها به دخالت امور کیهانی در زندگی بشری، به ترتیب با دو مفهوم «زماننگری» و «کیهانباوری»، ممتاز ساخته است.
پژوهش در معنا و تأثیر این دو مفهوم در عرصه تاریخنگاری عصر صفویه، با این پرسش اساسی آغاز شد که آیا ایدههای کیهانی میتوانسته بر محتوای تاریخنگاریها و نیز شیوههای تاریخنویسی تأثیرگذار باشد؟ و اگر آری، چگونه؟ مؤلف با توجه به میراث غنیِ تاریخنگاریِ عصر صفویه و نیز با ملاحظه آشنایی بیشتر با این دوره تاریخی، بر آن شد تا این پرسش را در زمینه تاریخ صفویه طرح کند.
این مجموعه با نگرشی نو به زمان تاریخنگارانه پایان میگیرد؛ نگرشی منتهی به یک راهحل عملی با هدف زُدایش افراطگراییهای مذهبی.
امامت و سیاست (تاریخ خلفا)
ابو محمدعبدالله بن مسلم ابن قتیبه دینوری یکی از مؤلفان بزرگ سنی مذهب در قرن سوم هجری است. کتاب امامت و سیاست به طور مبسوط تاریخ خلفای صدر اسلام را پس از رحلت حضرت رسول اکرم (ص) بررسی میکند. این اتفاقات در واقع در یکی از حساسترین و سرنوشتسازترین دوره تاریخ اسلام شکل گرفته که برای آگاهی خوانندگان از جزئیترین رویدادهای رخ داده شده از تاریخ اسلام در آن برهه نگاشته شده است. ابن قتیبه بیشتر در نگارش آثار ادبی شهرت دارد. آثار اخلاقی و فرهنگی او در واقع آینه تمامنمای همه جریانهای فکری جامعه عباسی در آغاز قرن سوم هجری است.
تاریخ خط میخی
انسان نوشتن را نه با قلم و مرکب روی کاغذ، بلکه با یک قطعه چوب یا نی نوک تیز روی گل رس شروع کرد. مواد خام به صورت آماده در درههای رودخانههای خاور نزدیک موجود بود و تهیه آن چندان زحمتی نداشت. گل رس را میتوان به آسانی به شکل مسطح مناسبی برای نوشتن درآورد، و اگر آن را پس از نوشتن در آفتاب بگذارند تا خشک شود، در برابر فرسودگی و شکستن، به قدر کافی محکم خواهد شد. خط میخی به مدت ٢٥٠٠ سال، همراه با علائم خط تصویری مصری، یکی از دو واسطه ارتباطی اصلی تمدن نوشتاری بود.
اگر پانصد سال افول تدریجی آن را نیز بیفزاییم، آن گاه مدت زمان کاربرد آن با مدت زمانی که الفبای خود ما مورد کاربرد عمومی بوده است برابری میکند. ارائه حتی شرحی مختصر از تاریخ اقوام و پادشاهیهای گوناگون مرتبط با خط میخی، بیرون از حدود این کتاب است. با وجود این، نقشهها و جدول گاهشماری، برای ارائه چشماندازی اساسی، ترسیم شدهاند. به هر حال آگاهی ما از جزئیات گاهشماری غالباً ناکافی باقی مانده است، به طوری که بسیاری از رخدادها و تحولات را میتوان معمولاً در حد سدهها یا هزارهها تاریخگذاری کرد.
تاریخ اجتماعی مردن
این کتاب تلاش میکند تا نسبت به مرگ انسانها زاویه گستردهتری را نشان دهد و باعث میشود الگوهای عمده مردن را در سراسر تاریخ خود بشناسیم و توصیف کنیم.
این کتاب بررسی جامعی است از اسناد علوم انسانی و بالینی درباره مرگ انسان. رویکرد تاریخی این کتاب، تصاویر اخیر مردن از سرطان و مراقبتهای پزشکی را در بافت گستردهتر تاریخی، پزشکی و جهانی قرار میدهد.
آلن کِلِهیر در این کتاب به مرگ از دریچهای غیرپزشکی و غیرکالبدشناسانه نگریسته است و همچنین خواننده را به سفر اکتشافی دومیلیونسالهای میبرد که چالشهای عمدهای را که همگی با آن مواجه میشویم مطرح میکند: پیشگویی، کسب آمادگی و زمانبندی مرگ نهایی خود.
پروفسور کِلِهیر استدلال میکند که امروزه بیشتر مرگها خوبمدیریتشده نیستند،در عوض شاهد افزایش انواع مرگ شرمآور هستیم. سرطان، بیماری قلبی یا علم پزشکی هیچکدام معرف مرگ مدرن با بزرگترین آزمونهای اخلاقیاش نیستند؛ بلکه فقر، سالمندی و طردشدگی اجتماعی اصلیترین مؤلفههای مرگهای امروزی هستند.
رهبران جهان باستان (8) صلاح الدین
اولین جنگ صلیبی در سالهای ١٠٩٦ تا ١٠٩٩ میلادی رخ داد و منجر به تسخیر بیتالمقدس به دست صلیبیهای اروپایی شد . این جنگها زمینه را برای سالها درگیری میان مسلمانان شرق و مسیحیان غرب فراهم کرد و در این هنگام بود که صلاحالدین به دنیا آمد .
او قهرمان جنگهای صلیبی بود . از گرما کلافه شده بودند . گرمای طاقتفرسا و نفسگیر فلسطین در تابستان ، قابل مقایسه با اروپا نبود . سربازان که شمشیر ، تبرزین و نیزههای بزرگ را بر دوش خود حمل میکردند و نیمتنههای زرهی سنگین بر تن داشتند ، آهستهآهسته از سرزمینهای سنگلاخی و خشکی که با روستاهای سوخته و شهرهای غبارگرفته ، نقطهنقطه شده بود ، عبور میکردند .
هر قطره عرق که از زیر کلاهخودهای فولادی و مخروطیشکل آنها میچکید ، عطش آنان را بیشتر میکرد . گلوهای بسیار تشنهشان تنها با سرهای لرزانشان هماهنگ بود . چند واحه که به ندرت به چشم میخورد ، تنها نشان وجود آب باارزش در آن سرزمین بود . این مردان زرهپوش از سراسر اروپا آمده بودند تا برای خدای خود بجنگند . شور مذهبی آنان همچون زمین زیر پایشان تفتیده بود .
جنگنامه نادر
کتاب جنگنامه نادر (به زبان هورامی) اثری است منظوم که الماسخان کندولهای آن را سروده است. در این کتاب، الماسخان اوضاع دوره نادرشاه بهویژه جنگهای نادر با عثمانیها، هندیها و ازبکها را به تصویر میکشد.
الماسخان که برخی از وی به عنوان سردار سپاه نادرشاه نام بردهاند، در این جنگنامهها بهویژه جنگ با عثمانیها حاضر بوده است. به این دلیل، توانسته تصویرهای واقعی و دقیقی از جنگهای نادر با عثمانیها ارائه دهد. وی چون در جنگهای ایران و عثمانی خود حاضر بوده، توصیفات دقیقی ارائه میدهد.
با وجود این کتاب حاضر، اثری مهم درباره دوره افشاریه است که در مقایسه با دورههای صفوی و قاجار، آثار و مکتوبات محدودی از آن دوره به جای مانده است.
این کتاب در دو بخش تنظیم شده است. بخش اول با عنوان «مقدمه مصحح» آمده که در آن دادهها و اطلاعات نسخه به صورت محدود معرفی شده است و سپس در مورد الماسخان سراینده اثر بحث شده و نسخههای جنگنامه بررسی و با هم مقایسه شدهاند. در بخش دوم با عنوان «متن تصحیحشده جنگنامه به زبان هورامی»، ابیات هر عنوان از نسخه تصحیح شده و بلافاصله ترجمه ابیات آن بخش هم آورده شده است و سپس دادهها و اطلاعات همان بخش با منابع دوره نادری تطبیق و مقایسه شده است.