ویکو و هردر
آیزایا برلین در این کتاب به بررسی اصیل ترین و زایاترین اندیشههای دو تن از برترین فیلسوفان تاریخ و فرهنگ میپردازد. بخش نخست کتاب به تشریح اندیشههای فلسفی جامباتیستا ویکو و معرفتشناسی او و خاستگاههای آن اختصاص دارد. این فیلسوف ایتالیایی تا دو قرن پس از دوران حیاتش گمنام ماند اما به یمن تلاشهای مفسرانی چون بندتو کروچه و استفاده از ایدههایش در آثار هنرمندانی چون جیمز جویس از نو کشف و یکی از نخستین نقادان عصر روشنگری و نگرش غالب دکارتی شناخته شد.
ویکو اهمیتی اساسی برای تاریخ، زبان، اسطوره و هنر قایل بود، و از این رو از بنیانگذارن فلسفه فرهنگ محسوب میشود.
بخش دوم کتاب جستاری در باب یوهان گوتفرید هردر است. این اندیشمند آلمانی از پدران جنبش رمانتیک و از مخالفان نگرش نئوکلاسیک غرب بود و آرایش در بازاندیشی مفاهیمی چون جامعه، تاریخ، فرهنگ و هنر نقشی اساسی داشتند:
آرایی چون داشتن تعلق به یک اجتماع؛ احترام به فرهنگهای متنوع و رد برتری یکی از آنها بر دیگری؛ نقش هنر به مثابه ابراز روح زمان؛ و لزوم یگانگی نظریه و عمل.
سرشت تلخ بشر
آیزایا برلین یکی از برجستهترین اندیشمندان و از بزرگترین منادیان آزادی قرن ٢٠ است که قویترین استدلالها و هوشمندانهترین نظریهها را در دفاع از آزادی فردی و آزادی جوامع و همین طور انواع کثرتگرایی (سیاسی و فرهنگی) عنوان کرده و زیباترین و پرمعناترین رسالهها را درباره تاریخ اندیشهها نوشته است. برخی از نوشتههای او شهرتی اسطورهای پیدا کردهاند. او نوشتههای بسیار و پراکندهای از خود به جا گذاشته است. "برلین" در سال ١٩٠٩ در شهر ریگا پایتخت لتونی به دنیا آمد. شش ساله بود که خانوادهاش به روسیه رفتند. او در سال ١٩١٧ در پتروگراد شاهد انقلابهای سوسیال دموکراتیک و بلشویکی بود که بر اندیشههایش تأثیری عمیق بر جا گذاشت. در سال ١٩٢١ خانوادهاش به انگلستان مهاجرت کردند. او پس از به پایان رساندن تحصیلات دبیرستانی سرانجام به دانشگاه آکسفورد راه یافت. مترجم این کتاب خانم لیلی سازگار درباره این کتاب میگوید: "نامی که آیزایا برلین بر کتاب گذاشته برگرفته از جملهای از کانت است که سرشت بشر را به الواری تابدار تشبیه میکند و میگوید با این الوار تابدار هرگز نمیتوانیم چیزی بیعیب و نقص بسازیم." کتاب "سرشت تلخ بشریت" بررسی تاریخ نیست بلکه جستارهایی است در تاریخ اندیشهها که جز پیشگفتار شامل ٨ مقاله است. این هشت گفتار به ظاهر مستقلند ولی در مجموع خط فکری خاصی را دنبال میکنند. آیزایا برلین در کتاب سرشت تلخ بشریت در پی دفاع از آزادی و ارزشهای به خطر افتاده مربوط به آن است. خط فکری برلین در این گفتارها اثبات این نکته است که دوران آرمانشهرجویی به سر آمده است. او توجه مخصوصی به کثرتگرایی دارد و مرادش این است که برای زندگی شیوههایی متفاوت ولی به یک اندازه معتبر وجود دارد.