دفتر و دفترچه
تراول ماگ و فلاسک
خرد در سه حوزه
کتاب خرد در سه حوزه حاوی سه مقاله و یک مصاحبه است. دو مقاله از آمارتیا سن فیلسوف و اقتصاددان هندی تبار بریتانیایی، که صدها مقاله و کتاب درباره ی مسائلی از قبیل توسعه، فقر، آزادی، برابری… نگاشته و برخی از آنها را مترجم کتاب پیش رو به فارسی برگردانده است. مقاله ی سوم را فیلسوف و اقتصاددان شهیر آمریکایی جان رالز به رشته ی تحریر درآورده است. مصاحبه ی موجود در کتاب نیز یکی از مصاحبه های اوست که در سالهای آخر عمرش انجام شده است. مضمون مشترک همه ی این مطالب خرد و کاربرد آن در زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی است؛ خردی که در چهار چوب آزادی تحقق می یابد و سپس به رشد و گسترش آزادی کمک می کند. پیام کتاب گزینش آزادی انسان در چهارچوب خرد و در عین حال رشد خرد در فضایی آزاد است.
کتاب هواهای نفسانی و منافع
در کتاب «هواهای نفسانی و منافع» آلبرت هیرشمن فضای فکری قرن هفدهم و هجدهم را بازسازی می کند تا تحول پیچیده ایدئولوژیک رخ داده را روشن کند، که در آن به دنبال منافع مادی - که تا مدت ها به عنوان گناه مرگبار بخل محکوم می شد - نقش مهارکننده احساسات سرکش و ویرانگر انسان را تعیین کرد. هیرشمن در اینجا تفسیر جدیدی برای ظهور سرمایه‌داری ارائه می‌کند، تفسیری که بر تداوم بین قدیم و جدید تأکید می‌کند، برخلاف فرض گسست شدید که ویژگی مشترک تفکر مارکسی و وبری است.
از جمله بینش‌هایی که در اینجا ارائه می‌شود، این یافته طعنه‌آمیز است که سرمایه‌داری در ابتدا قرار بود دقیقا چیزی را که به زودی به عنوان بدترین ویژگی آن محکوم شد، انجام دهد: سرکوب احساسات به نفع «بی ضرر»، اگر چه یک بعدی، منافع زندگی تجاری. هیرشمن برای به تصویر کشیدن این تغییر ایدئولوژیک طولانی به عنوان یک فرآیند درونزا، از نوشته های تعداد زیادی از متفکران، از جمله مونتسکیو، سر جیمز استوارت و آدام اسمیت استفاده می کند.
این نسخه کلاسیک پرینستون با پس‌گفتار جدیدی از جرمی ادلمن و پیش‌گفتاری از آمارتیا سن، تحول ایدئولوژیکی پیچیده‌ای را که سرمایه‌داری از آن پیروز بیرون آمد، روشن می‌کند و جایگاه هیرشمن را به عنوان یکی از تأثیرگذارترین و تحریک‌کننده‌ترین متفکران ما تأیید می‌کند. .
جامعه شناسی اقتصادی
معرفی کتاب جامعه شناسی اقتصادی اثر ریچارد سوئدبرگ:
پانزده سال گذشته شاهد انفجاری در محبوبیت، خلاقیت و بهره وری جامعه شناسی اقتصادی بوده است، رویکردی که ریشه آن به ماکس وبر بازمی گردد. این متن مهم جدید مروری جامع و به روز از جامعه شناسی اقتصادی ارائه می دهد. همچنین در یک تحلیل، نقش‌های اقتصادی مهم منافع و روابط اجتماعی را برجسته می‌کند.
ریچارد سویدبرگ بینش انتقادی این رشته را در زندگی اقتصادی توصیف می کند و توجه ویژه ای به تأثیرات فرهنگ بر پدیده های اقتصادی و روش هایی دارد که کنش های اقتصادی در ساختارهای اجتماعی گنجانده می شوند. او طیف کاملی از نهادهای اقتصادی را بررسی می کند و رابطه اقتصاد با سیاست، قانون، فرهنگ و جنسیت را توضیح می دهد. سویدبرگ خاطرنشان می کند که جامعه شناسان اغلب نمی توانند به درستی بر نقشی که رفتار منفعت طلبانه در تصمیم گیری های اقتصادی ایفا می کند تأکید کنند، در حالی که اقتصاددانان اغلب اهمیت روابط اجتماعی را دست کم می گیرند. بنابراین، او استدلال می کند که وظیفه اصلی بعدی برای جامعه شناسی اقتصادی ایجاد درک نظری و تجربی از نحوه عملکرد منافع و روابط اجتماعی برای تأثیرگذاری بر کنش اقتصادی است. این متن توسط نویسنده‌ای نوشته شده که نامش مترادف با جامعه‌شناسی اقتصادی است، یک سنتز پیشرفته بسیار مورد نیاز را تشکیل می‌دهد - و طرحی برای آینده این حوزه در حال رشد.
کتاب بازار و دولت در ایران
کتاب «بازار و دولت در ایران: سیاست در بازار تهران» به طور اخص درباره بازار تهران است و به طور اعم، روایتی نو از اقتصاد سیاسی ایران در یک قرن اخیر. در این کتاب نشان داده می شود که تاریخ تحولات ایران در عصر پهلوی و عصر جمهوری اسلامی، تا حدود زیادی داستان کشاکش نهاد سیاست و اقتصاد مدرن از سویی و نهاد بازار از سویی دیگر بوده است.
به گفته مولف، این کتاب علاوه بر روایت اقتصاد سیاسی ایران، داستان تجربه ها و ترس ها و تردیدها و شکوه ها و خاطرات و آمال و آرزوهای بازاریان هم هست. کتاب، در عین حال که سبک روایی و همه فهم دارد و طبعا برای غیرمتخصصان جذاب است، فحوایی عمیق و علمی دارد و منبع مهمی برای دانشجویان علوم سیاسی و اقتصاد به شمار می رود.
اهریمنان نئو لیبرالیسم
معرفی کتاب اهریمنان نئو لیبرالیسم
پرسش محوری کاتسکو در کتاب اهريمنان نئولیبرالیسم این است: چگونه می‌توان از قسمی الهیات و به ویژه الهیات «سیاسی» در رابطه با نئولیبرالیسم سخن گفت؟ آیا این نظام منحصرا دل‌مشغول دغدغه‌های اقتصادی و بازار آزاد نیست؟ پاسخ کاتسکو روشن است: خیر.
با ارائه تعریفی جدید و عام‌تر از خود حوزۀ «الهیات سیاسی» به مفهوم مطالعه نظام‌های مشروعیت و بازصورت‌بندی نئولیبرالیسم به مثابه پارادایم الهیاتی، دوگانه‌های متعارف الهیاتی/سکولار و نیز اقتصادی/سیاسی در قامت دوگانه‌هایی کاذب به کناری رفته و با نظمی مواجه می‌شویم که محدود به عدم دخالت دولت در اقتصاد نیست، مانند آنچه در فن بیان سطحی لیبرتارین ادعا می‌شود
و تلاش‌ها برای مقابله با این نظام از طریق تقویت سیاست‌گذاری دولتی نظیر نئوفوردیست‌هایی مانند سندرز آن را بازتولید می‌کند، بلکه با چارچوب‌بندی مجدد هر دو قلمرو اقتصادی و سیاسی بر همه حوزه‌های حیات اجتماعی – نه فقط دولت و اقتصاد، بلکه دین، ساختار خانواده، اعمال جنسی، روابط جنسیتی و نژادی سازی- به وسيله منطق اهریمن‌انگاری حکم می راند.
اقتصاد سیاسی توسعه
معرفی کتاب اقتصاد سیاسی توسعه
این کتاب به‌تدریج نوشته شد. بیشتر به‌صورت مقاله‌هایی برای ماهنامه فرهنگ توسعه، برای طرح درسهایی تاحدی پراکنده امّا متوجه مسایل اساسی در باب اقتصاد سیاسی کم‌توسعگی.شماری از بخشهای این کتاب تاکنون چاپ و منتشر نشده‌اند، امّا آنها که قبلا در نشریات به چاپ رسیده بودند یا در سخنرانی‌ها ایراد شدند، قطعآ مورد تجدیدنظر و بازنگری قرار گرفتند.
بخش‌هایی نیز به‌هنگام تدوین نهایی کتاب نوشته شدند، که خود بر مطالعات و یادداشت‌های پیشین استوار بودند. آمارها تا حد ممکن به‌هنگام شدند، زیرنویس‌هایی را اضافه کردم، فهرست منابع دقیق تنظیم شدند و در آخر هر فصل آمدند و مهم‌تر این که نادرستی‌های نوشتاری چاپی تصحیح شدند. البته بحث و اظهارنظر و انتقادهایی که به سلسله مقاله‌های این کتاب وارد شدند مورد توجه قرار گرفتند و این خاصیت این‌گونه کتاب‌نویسی است.
به‌هر تقدیر، این کتاب همه بحث‌های اقتصاد سیاسی کم‌توسعگی، یعنی مباحث مربوط به تولید، توزیع، طبقاتی و فعالیت بخش خصوصی، سلطه کشورهای پیشرفته مسائل امپریالیزم، روابط بین‌الملل، قدرت سیاسی مربوط به شرایط اقتصادی، سیاسی دولت و جز آن را دربر نمی‌گیرد. این کتاب آموزش منظم روش‌شناسی و اصول و مبانی اقتصاد سیاسی کم توسعگی را نیز برعهده ندارد.
امّا ادعای کتاب این است که بحث‌هایی را در زمینه عمده‌ترین مسایل کم توسعگی و اقتصاد سیاسی کشورهای کم توسعه مطرح می‌کند و به انتظار پاسخ و واکنش علاقمندان می‌ماند.تا زمانی که ستم‌گری، عقب‌ماندگی و سلطه در جهان وجود دارد، بحث‌هایی از این دست، هرچند پراکنده یا نارسا و گاه نادرست، می‌تواند برای نشان دادن راه رهایی بشر مفید باشد.
کتاب کیفیت زندگی
معرفی کتاب کیفیت زندگی
بحث "کیفیت زندگی" در ارزیابی اقتصادی و اجتماعی و همچنین در سیاست های عمومی ، قانون گذاری اجتماعی و برنامه های جامعه، مقوله ای بسیار حائز اهمیت است. با این حال ، شاخص های معمول موفقیت اقتصادی مانند درآمد سرانه در بهترین حالت، معیارهایی خام برای ارزیابی "کیفیت زندگی" هستند.
نیاز شدیدی به کاوش سیستماتیک محتوا ، میزان دسترسی و ارتباط مفهوم "کیفیت زندگی"، روش های ملموس و قابل استفاده ساختن آن روش ها، احساس می شود.کتاب "کیفیت زندگی" نوشته ی "مارتا نوسباوم" و "آمارتیا سن" مجموعه ی مقالاتی را ارائه می دهد که در آن چالش های پیش روی برخی از اقتصاددانان و فلاسفه ی برجسته را به همراه تحقیقات گسترده ای ارائه می دهد.
مقاله های کتاب "کیفیت زندگی" از "مارتا نوسباوم" و "آمارتیا سن" شامل مواردی است که در همایش "وایدر" توسط این دو محقق انجام شد. این کتاب یک بررسی چندجانبه از تلاش های اخیر برای جایگزینی درآمد و خدمات با مفهوم توانایی، و همچنین کاوش در روایات کلاسیک ارسطویی از شکوفایی انسان می باشد که چشم اندازی از ارزیابی "کیفیت زندگی" مبتنی بر قابلیت و توانایی را ارائه می دهد.
برخی از مشکلات اساسی متودولوژیک از جمله نسبی گرایی فرهنگی و سودمندی به عنوان معیار مزیت نیز مورد بررسی قرار می گیرد. احتمالات کاربردی در زمینه مشکلات مهم عملی ، مانند اصلاح نابرابری های مبتنی بر جنسیت ، تعیین اولویت های پزشکی و ارتقا سطح زندگی از دیگر موارد مورد بحث در این کتاب است و به صورت کلی می توان گفت اثر ارائه شده از "مارتا نوسباوم" و "آمارتیا سن" نقش عمده ای در درک و استفاده از ایده ی "کیفیت زندگی" ایفا می کند.
کتاب دخالت دولت در اقتصاد
هر چند بحث درباره میزان، حوزه و گستره مداخله دولت در اقتصاد در دهه ۱۹۷۰ میلادی به یک مجادله آیینی در میان اقتصاددانان تبدیل شد و خیل عظیمی از نظریه‌پردازان و اندیشمندان حوزه اقتصاد سیاسی را به تلاش برای یافتن پاسخ درخور به پرسش‌های پیرامون آن واداشت، اما تجربه تقریبا سیصدساله این دست مباحث حکایت از آن دارد که همه کشورهای جهان همواره بیشتر براساس نیاز وقت و اقتضای شرایط کشورشان و همچنین تشخیص نخبگان خود به راه‌حل‌هایی روی آوردند که آمیزه‌ای از مداخله‌گری دولت در اقتصاد و رهاسازی امور اقتصادی به دست بازار و بخش خصوصی بوده است.
در این میان، دو رساله‌ای که در این کتاب یعنی «دخالت دولت در اقتصاد» از احمد متین‌دفتری که به کوشش حسن رجبی‌فرد گردآوری شده و منتشر می‌شود نیز از قاعده فوق مستثنی نیستند. برهان‌ها و استدلال‌های وی در رساله اوّل برای انتخاب یک مسیر مناسب و سنجیده با وضع وقت و شرایط حاکم بر ایران موید استقلال رأی وی از کلان‌روایت‌های اقتصادی و سیاسی موجود هستند و موضع‌گیری وی به‌نفع واگذاری صنایع دولتی به بخش خصوصی در رساله دوّم نیز حاصل تجربه‌ای است بیست‌ساله از چگونگی روند فعالیت اقتصادی و امور تولیدی در ایران دوران حاکمیت رضاشاه.
در کنار این مباحث و امور اقتصادی، خاطراتی از تلاش و تکاپوی شخص متین‌دفتری در دوران کوتاه نخست‌وزیری‌اش در فاصله آبان ۱۳۱۸ و تیر ۱۳۱۹ که بخشی از رساله دوّم را تشکیل می‌دهد، بصیرت‌هایی را نیز در باب تاریخ سیاسی کشور در این سال‌ها در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران تاریخ اقتصادی و سیاسی ایران می‌گذارند. مطالعه این کتاب، هم به سبب اهمیت بالای مباحث و مفاهیمی که مطرح شده و مورد بررسی قرار می‌گیرند و هم از جهت انسجام ساختاری و نثر شیوایی که دارد، بسیار سودمند بوده و تجربه‌ای ثمربخش را برای خوانندگان آن به ارمغان می‌آورد.
