دفتر و دفترچه
تراول ماگ و فلاسک
چند گفتگو درباره تجدد
کتاب چند گفتگو درباره تجدد: "كشاكش ما با تجدد حدود صدوپنجاه سالي است كه آغاز شده و گويا به امر پايان‌ناپذيري بدل شده است. بي‌آن‌كه دستاوردهاي اين كشاكش را بتوان پنهان كرد ... ولي هيچ‌يك از اين حركات تهي از ضد خود نبوده و هر بار سنت از درون آن چنان با قدرت سر برآورده كه رسيدن به هدف را دشوار كرده است ... اكنون در آغاز هزاره‌ي سوم به نظر مي‌رسد ما مقدار زيادي از راه را طي كرده‌ايم و چاره‌اي هم جز آن نداريم كه به‌رغم تمام اختلافات مسلكي در راه تأمين عناصر تجدد يكدله شويم وگرنه، نه تنها از كشورهاي پيشرفته كه از كشورهاي تازه به دوران رسيده نيز عقب خواهيم ماند و ناچار خواهيم شد به تاريخ چندهزارساله‌ي خود دل خوش كنيم و به زندگي در گذشته ادامه دهيم... . "ا?نجا جاي بحث درباره‌ي افت و خيزهاي تجدد در دوره‌ي صدساله (اگر مبنا را انقلاب مشروطه بگيريم) يا صد و پنجاه-شصت ساله‌ي گذشته (اگر مبنا را اقدامات عباس‌ميرزا بگيريم) نيست. خوانندگان با خواندن اين مجموعه و در ضمن سؤال و جواب‌ها درخواهند يافت كه راه تجدد چگونه طي شده و به كجا رسيده است... . "اين مجموعه، علاوه بر نگاه به تجدد ايران، گوشه‌ي چشمي نيز به تجدد در افغانستان و تاجيكستان دارد؛ زيرا كه سرنوشتِ اين مجموعه‌ي فارسي‌زبان را در پيوند با يكديگر مي‌بيند. ترديدي وجود ندارد كه تجدد ايران بر كشورهاي فارسي‌زبان ديگر تأثيرگذار بوده و همچنين پيشرفت‌هاي آن‌ها مي‌تواند بر ما تأثير گوارايي بگذارد" (برگرفته از متن كتاب). سيروس علي‌نژاد اين بحث را در كتاب گفت‌وگو با مترجمان (از همين نشر) دنبال مي‌كند .
نقطه‌ي ضعف (گالينگور)
کتاب نقطه‌ي ضعف (گالينگور): ساماراكيس از روشنفكران آزادانديش يونان است و در آثارش سخت بر اضطراب و پوچي حاكم بر دنياي امروز، انزوا و تنهايي انسان، خشونت و خودكامگي صاحبان قدرت مي‌تازد. نقطه‌ي ضعف پنجمين رمان ساماراكيس است و، به باور يكي از منتقدان، در رده‌ي بزرگ‌ترين آثار كافكا، اورول و كويستلر قرار دارد. اين رمان در عين اين كه يك رمان سياسي و پليسي است، يك رمان متافيزيكي، مانند اديپ شهريار و جنايت و مكافات هم هست: مردي بي‌هويت در كشوري بي‌هويت.... نقطه‌ي ضعف بي‌آن كه آشفته و درهم برهم باشد، سرشار از پيچيدگي است، و در آن از فرم و تكنيك جديدترين هنرهاي معاصر استفاده شده است: شكستگي و پراكندگي نقاشي كوبيستي، راز و رمز فيلم‌هاي آلن رنه، قطع زمان حال و برگشت به گذشته و تداخل نقش شخصيت‌هاي فيلم‌هاي برگمان، دلهره و وحشت فيلم‌هاي هيچكاك، تعهد در قبال آن‌چه اصالت دارد و برحق است در آثار سارتر، طغيان سيزيف‌وار كامو، مكالمه‌ي ساده و بي‌پيرايه‌ي رمان‌هاي همينگوي، و طنز جاوداني ولتر. اين كتاب در سال 1966 برنده‌ي جايزه‌ي دوازده‌تن يونان (مشهورترين جايزه‌ي ادبي يونان) شد و در سال 1970 از طرف هيئت داوران فرانسه، به عنوان بهترين كتاب خارجي انتخاب شد.
آيين‌ها و جشن‌هاي كهن در ايران امروز
کتاب آيين‌ها و جشن‌هاي كهن در ايران امروز:برگزاري جشن و عيد از ويژگي‌هاي فرهنگيِ همه‌ي جامعه‌هاست، از كهن‌ترين زمان‌ها تا به امروز. همه‌ي ملت‌ها، قوم‌ها، ايل‌ها در همه‌ي سرزمين‌ها روزهايي از سال را جشن مي‌گيرند. مردم‌شناسان هيچ جامعه يا گروهي را سراغ ندارند كه مردم روز يا روزهايي را به شادي و شوخي و جنب و جوش شادمانه نپردازند. كتاب حاضر به جشن‌ها و آيين‌هاي كهني پرداخته است كه برگزاريِ آن‌ها به‌رغم همه‌ي دگرگوني‌ها و پيش‌آمدهاي اجتماعي و سياسي پابرجا مانده است. كتاب داراي سه بخش است: بخش نخست شامل جشن‌ها و آيين‌هايي است كه در همه‌ي شهرهاي ايران، و در بين همه‌ي قشرهاي اجتماعي، از كهن‌ترين زمان‌ها تا به امروز برگزار مي‌شود. اين جشن‌ها عبارت‌اند از: نوروز، يلدا و مهرگان. در بخش دوم از جشن‌هاي كهني سخن مي‌رود كه در بسياري از شهرها به دست فراموشي سپرده شده ولي در يك يا دو منطقه و استان تا به امروز بر جا مانده است؛ مانند جشن سده در كرمان، و جشن تيرگان در مازندران. بخش سوم درباره‌ي آيين‌هايي است كه نمي‌توان نام جشن بر آن‌ها نهاد، آيين‌هايي كه از ديرباز به وسيله‌ي پيروان مذهبيِ زردشتي، ارمني و شيعه در منطقه‌هاي كوهستاني يزد، ماكو و كاشان برگزار مي‌شود
خودكشي در ايران ( تبيين جامعه‌شناختي ايده‌پردازي و تمايل به خودكشي در تهران)
کتاب خودكشي در ايران ( تبيين جامعه‌شناختي ايده‌پردازي و تمايل به خودكشي در تهران): چرا در برخی از سرزمین‌ها و گروه‌های اجتماعی میزان خودکشی بالاست؟ چه دلایل هستی‌شناختی و اجتماعی و چه شکاف‌ها و انگیزه‌هایی وجود دارند که انسان‌ها به خودکشی مبادرت می‌ورزند؟ کتاب «خودکشی در ایران» پژوهشی است که سه پدیده‌ی مهم را بررسی می‌کند که شامل ایده‌پردازی خودکشی، اقدام به خودکشی و خودکشی کامل (موفق) است. این کتاب همچنین مطالعه‌ای جامع در باب توصیف وضعیت میزان تمایل و ایده‌پردازی خودکشی در میان شهروندان ایرانی و به خصوص پایتخت است که سعی دارد آن را در طبقه‌بندی‌های جامعه‌شناختی تبیین کند. مسأله این است که وقتی جامعه توسعه می‌یابد؛ یعنی از حالت سنتی و ساده که در آن ارزش‌ها، هنجارها و باورها تردیدناپذیرند به سوی یک جامعه‌ی صنعتی، مدرن و نامتجانس که در آن ارزش‌ها، هنجارها و باورها رقیق‌ترند پیش می‌رود؛ می‌توان این توقع را داشت که میزان تمایل به خودکشی به دلیل سردرگمی‌های اخلاقی و هنجاری افزایش یابد و از کنترل خارج شود؛ زمانی که پایه‌‌های سرمایه‌ی اجتماعی سست شده و دغدغه‌های فکری قوت گرفته‌اند. هدف اصلی کتاب «خودکشی در ایران»، بررسی توصیفی و تا حدی آماری وضعیت میزان خودکشی منجر به مرگ در استان‌های ایران و نیز بررسی و تبیین تمایلات به از بین بردن خود با تأکید بر نظریه‌های اجتماعی دورکیمی و فشار عمومی اگنو و آنومی مسنر و روزنفلد بوده است. همچنین در این کتاب با عوامل مختلفی که انسان‌ها را به خودکشی سوق می‌دهد، از جمله عوامل اقتصادی، اجتماعی، احساسی، خانوادگی، فرهنگی و... و پیشنهادهایی برای مقابله با آن‌ها آشنا می‌شوید.
نيچه 3
کتاب نیچه (3)": به قلم "مارتین هایدگر" ماثری است که در آن به تفسیر "نیچه" از دیدگاه خود می پردازد. این اثر که پیش از این دو جلد دیگر از درس گفتارهای "مارتین هایدگر" را پیرامون آرا و فلسفه ی "نیچه" در برداشته، این بار در جلد سوم با عنوان "نیچه (3)"، شامل درس گفتارهایی است که به سبب تعطیلی ناگهانی دانشگاه فرایبورگ در سال 1939، فرصت نشد که در کلاس درس ادا شود. در این مجلد "مارتین هایدگر" مطالب قبلی خود را جمع بندی می کند و از لزوم ارتباط میان ایده ی " بازگشت جاودان همان" و "اراده معطوف به قدرت" سخن می گوید. علاوه بر این در این جلد از کتاب "نیچه" به قلم "مارتین هایدگر"، بحث حائز اهمیتی پیرامون "نیست انگاری اروپایی" و بی ارزش شدن ارزش ها در نگاه "نیچه" صورت می گیرد. از نظر "مارتین هایدگر"، منظور "نیچه" از ارزش همان هستی است.
"مارتین هایدگر" در تشریح بحث "نیست انگاری اروپایی" از دیدگاه "نیچه"، مسائلی را مطرح می کند که مفهوم نیست و هیچ، دیدگاه "نیچه" نسبت به روان شناسی و کیهان شناسی، صورت های مختلف نیست انگاری و خاستگاه آن، ارزش های عالی به مثابه ی مقولات و ارزش گذاری های جدید، نیست انگاری به مثابه ی تاریخ، ارزش گذاری در پویایی با اراده ی معطوف به قدرت، بحث سوبژکتیویته در تفاسیر "نیچه" از تاریخ، تفسیر اخلاقی وی از متافیزیک، متافیزیک و جنبه ی انسان انگارانه، تسلط سوژه در دوران جدید، کوگیتوی دکارتی، مواضع بنیادی "نیچه"و "دکارت" و موضع شخص "نیچه" نسبت به "دکارت"، تفاوت های هستی شناختی، تفسیر هستی از جهت پیشینی بودن و سپس طرح آن به مثابه ی اراده ی معطوف به قدرت، ایده، شرط، خلا و وفور از جمله ی این مسائل هستند
سوسياليسم (درآمدي كوتاه)
کتاب سوسياليسم (درآمدي كوتاه):امروزه خيلي از مردم سوسياليسم را نوعي ايدئولوژي منسوخ قلمداد مي‌كنند.مايكل نيومن در اين درآمد كوتاه مي‌كوشد تا ايده‌ي سوسياليسم را در بستري مدرن براي مخاطب امروزي بنشاند.او انديشه‌هاي سوسياليستي را در چاچوب تطور تاريخي‌شان، از انقلاب فرانسه تا عصر حاضر ،شرح مي‌دهد و به سنجش تلاش‌هاي عملي براي به بار نشاندن سوسياليسم مي‌پردازد. اين كتاب صرفا تاريخچه‌اي از عقايد سوسياليستي به دست نمي‌دهد ، بلكه رويكردي متفاوت در پيش مي‌گيرد و ، با تمركز بر تضاد ميان كمونيسم و سوسيال دموكراسي ، عرصه‌ي عمل و نظر را به يك‌سان بررسي مي‌كند. نيومن همچنين درباره‌ي رابطه‌ي ميان سوسياليسم و مفاهيمي چون دموكراسي ، آزادي و برابري به بحث مي‌نشيند و البته سراغ اشكال معاصر سوسياليسم نيز مي‌رود تا بحث را كاملا روز‌‌آمد كند. تمركز كتاب بر اروپا و اتحاد جماهير شوروي است ، اما به زمينه‌ي جغرافيايي گسترده‌تري تسري مي‌يابد. رويكرد تازه‌ي نيومن به اين موضع براي خوانندگان كتاب امكان ارزيابي دوباره‌اي از سوسياليسم را فراهم مي‌آورد.
انگار ساعت از سرت گذشته است
کتاب رمانِ «انگار ساعت از سرت گذشته است!»: ادامه‌ي موضوعيِ دو رمانِ ديگر يعني «انگار به آن طرف خيابان رسيده‌اي!» و «انگار حوريه و رزيدنت هم‌دستي کرده‌اند!» است [که قبلا منتشر شده اند]. در اين سه‌گانه که به‌اختصار نام آن ها را «انگارها» مي‌گذارم، از مشکلات رواني و هستي‌شناسي فرهاد، شخصيت اصلي اين رمان‌ها، آگاه مي‌شويم. يکي از مشکلات عديده‌ي فرهاد اضطراب اجتماعي است که در رمانِ «انگار به آن طرف خيابان رسيده‌اي» به‌صورت مبسوط به آن پرداخته‌ام. اما از آن‌جايي که مشکلات فرهاد خلق‌الساعه نبوده، در رمانِ «انگار حوريه و رزيدنت هم‌دستي کرده‌اند!» به هراس‌هاي دوران کودکي فرهاد پرداخته‌ام. هراس‌هايي که هر‌‌کدام مي‌توانند به‌صورت ظريفي با مشکلات فرهاد مرتبط باشند. در «انگار ساعت از سرت گذشته است!» به سراغ دوران جواني فرهاد رفته‌ام. به زماني رفته‌ام که فرهاد دچار حمله‌ي وحشت مي‌شود.وقتي اين حمله اتفاق مي‌افتد زندگي فرهاد ديگر هرگز به‌صورت عادي در نمي‌آيد. بعد از اين حمله، انگار کنتور ذهن فرهاد صفر مي‌شود و همه چيز به‌صورت غيرعادي درمي‌آيد. (يادداشت نويسنده)
چگونه شعر بخوانيم
کتاب چگونه شعر بخوانيم:«از همان صفحه‌ي اول، خواننده‌ي «چگونه شعر بخوانيم» درمي‌يابد که، سرانجام، کتابي نوشته شده که مي‌خواهد به اين اتهام آدريان ميچِل [شاعر انگليسي] پاسخ بدهد: «بيش‌تر آدم‌ها به‌اين‌دليل بيش‌تر شعرها را ناديده مي‌گيرند که بيش‌تر شعرها بيش‌تر آدم‌ها را ناديده مي‌گيرند». ايگلتون خود را «نظريه‌پردازيْ ادبي با گرايشات سياسي» مي‌داند. دستاورد چشمگير اين کتاب اثبات اين موضوع است که نظريه‌پردازاني ازاين‌دست تنها کساني هستند که مي‌توانند نشان دهند که شعر به‌راستي در پِي چيست. ايگلتون، از طريق مجموعه‌اي از خوانش‌هاي درخشان و موشکافانه – از ييتس و فِراسْت و آودِن و ديکِنسُون – که طوري در دل کارکردهاي نقد تدوين شده‌اند که احتمالاً تشريح آن فقط از عهده‌ي او برمي‌آيد، نشان مي‌دهد که نظريه‌ي ادبي، اگر به‌طور جدّي درک شود، چگونه مي‌تواند زمينه‌اي براي درک شعر فراهم کند. اين کتاب دفاعيه‌اي حياتي از شعر در زمانه‌ي ما خواهد بود.» تري ايگلتون استاد ادبيات انگليسي و صاحب کُرسيِ جان ادوارد تِيلُور در دانشگاه منچستر است. از جمله آخرين آثار او: رُمان انگليسي‌زبان (2004)، خشونت دل‌انگيز: مفهوم امرِ تراژيک (2003)، مفهوم فرهنگ (2000)، محقّقان و شورشيان ايرلندي قرن نوزدهم (1999)، درآمدي بر نظريه‌ي ادبي (ويراست دوم، 1996)، و توهّمات پُست‌مدرنيسم (1996)
