مادر: قانون به کلی نگهداری جسد تو خونه رو ممنوع کرده. قانون میخواد که همهچیز سر جای خودش باشه. زندهها تو شهر، مردهها تو قبرستون! وقت ملاقات با مُردهها هم مشخص شده و کاملاً دقیقه.
پدر: شما میتونین یه معشوقه داشته باشین، ولی تا میمیره میشه جزو اموال شهر.
ازدواج های مرده (۱۹) نوشتهی آزیا سرنچ تودوروویچ و منتشرشده توسط انتشارات نی، رمانی است با درونمایهای سورئال و انتقادی که مرز بین مرگ و زندگی را به چالش میکشد. داستان در جهانی میگذرد که در آن قوانین، روابط انسانی را حتی پس از مرگ کنترل میکنند. شخصیتها در وضعیتی غریب قرار دارند که احساسات و تعلقاتشان در برابر قوانین رسمی رنگ میبازد. این اثر با زبانی تیزبینانه و طنزی تلخ، مفاهیمی چون مالکیت، عشق و قواعد اجتماعی را زیر سؤال میبرد.
ازدواج های مرده (۱۹) - انتشارات نی
من نمیخوام بفهمم. فهمیدن برای شما خوبه. من برای کار دیگهای، غیر از فهمیدن، این جام. من اومدم اینجا به شما بگم نه و بمیرم.
«آنتیگون» را ژان آنوی نمایشنامهنویس فرانسوی براساس نمایشنامهای از سوفکل نوشته است. سوفکل این نمایشنامه را پنج قرن پیش از میلاد نوشته است. در قرن بیستم آنتیگون چند بار بازآفرینی شده است و فضای قرن بیستم بهخصوص جنگ جهانی و قساوت بشر در حق همنوعان خودش به آن آمیخته شده است. یکی از موفقترین بازآفرینیها نمایشنامه «آنتیگون» اثر آنوی است که آن را در اوج جنگ و در فاصله سال 1941 و 1942 نوشت و در سال 1944 درحالیکه فرانسه هنوز تحت اشغال نازیها بود، برای اولین بار روی صحنه برد. در آن سالها آنتیگون به نماد مبارزه و مقاومت دربرابر نازیها تبدیل شد. اما این نمایش همچنان زنده است و در جایجای دنیا به روی صحنه میرود؛ زیرا در این دوره نیز زورگویان و مستبدان زیادی در جهان وجود دارد و مبارزه با آنها هنوز ادامه دارد.
در اسطورههای یونان آنتیگون دختر ادیپ و یوکاسته است. برادرانش پولونیکس و اتئوکلس در جنگ مخالفان هفتگانۀ تب همدیگر را میکشند. کرئون پادشاه تب و دایی آنها تدفین پولونیکس را به جرم خیانت ممنوع میکند. آنتیگون از این فرمان سرپیچی میکند و میگوید که «از قلب فرمان میبرد». او برادر را به خاک میسپارد و به دستور کرئون زنده به گور میشود.
آنتیگون آنوی علیرغم شباهتش با اثر سوفکل تفاوتهای مهمی با آن دارد که هرچند ناشی از زمینه و زمانۀ آنوی است اما نشان از خلاقیت او دارد. آنوی روح دوران خودش را در این نمایشنامه دمیده است.
در «آنتیگون» آنوی تمام شخصیتها در صحنه حاضر هستند و هریک به کاری مشغول هستند. یکی از شخصیتهای روی صحنه یعنی «صحنهخوان» از بقیه جدا میشود و تراژدی آنتیگون را همچون یک نقال روایت میکند. بنابراین مخاطب از همان ابتدا متوجه میشود که چه بر سر آنتیگون و شخصیتهای دیگر میآید. تماشاگر از آغاز نمایش میداند آنتیگون خواهد مرد. بنابراین آنوی، ذهن مخاطب را به سمت مسیری میبرد که آنتیگون تا مرگ طی خواهد کرد و بدینسان مخاطب را به سمت توجه به جزئیات هدایت میکند.
یکی از ساختارشکنیهای آنوی در زبان تراژدی کلاسیک است. ژان آنوی زبان محاوره را برای روایت اثرش انتخاب کرده است؛ زبانی که مردم کوچه و بازار با آن سخن میگویند. کاستن از وجه اسطورهای نمایشنامه و اضافهکردن ابعادی امروز به آن یکی دیگر از ویژگیهای کار اوست. گویی این اتفاقات در فرانسه دوران جنگ جهانی دوم اتفاق میافتد، ضمن آنکه در هر زمان و مکان دیگری از جهان معاصر نیز میتواند رخ دهد.
اجراهای زیادی از نمایشنامه «آنتیگون» به روی صحنه رفته است اما خواندن این نمایشنامه نیز خالی از لطف نیست، اما برای علاقمندان به نمایشنامهنویسی خواندن آن امر ضروری است.
همیشه بذارین مردها خیال کنن خیلی مَردن. حتی وقتی قد قاطرم مردونگی سرشون نمیشه. وقتی میآن خونه، جلوی در واساده باشین. چشمهاتون بخنده، حتی اگه تا وقت اومدنش یهریز گریه کرده باشین. یه جوری نفس بکشین که انگار با اومدن اون، هوای خونه تازه شده؛ حتی اگه از بوی عرقش عُقتون میگیره.
مرد اول: اما اگه اعتراف کرده باشیم یعنی به خاطر قتل یه زن اعداممون میکنن؟!
مرد دوم: اَاَاَاَه تو هم که هی میگی اعدام اعدام.
مرد سوم: آره اعداممون میکنن.
مرد دوم: اما آخه چرا؟
مرد سوم: چون قاضی گفته.
مرد اول: اما آخه سه نفرو به خاطر یه نفر؟!
مرد دوم: راست میگه این بیعدالتیه!!
«شمار اندکی از مورخان از جسارت پرداختن به موضوعات سترگ برخوردارند، و شمار کمتری در چنین کار خطیری کامیاب میشوند. تراژدی مردم بیش از هر کتاب دیگری به درک ما از انقلاب روسیه کمک میکند.»
اریک هابزباوم، لاندن ریویو آو بوکز
برنده جایزه ادبی دابلیو. اچ، اسمیت، برنده جایزه تاریخ امروز لانگمن برنده کتاب سال NCR ۱۹۹۷، جایزه تاریخ ولفسن و کتاب برگزیده دانشگاهی سال ۱۹۹۷
«این کتاب صرفاً تاریخ نیست؛ بلکه خود بخشی از تاریخ است… اورلاندو فایجَس تجربه انقلاب را بدانگونه که میلیونها نفر از مردم عادی روسیه از سر گذراندند نشان میدهد.»
نیل آچرسن، ایندیپندنت آن ساندی
اورلاندو فایجَس یکی از درخشانترین کتابهای تاریخی را پدید آورده است. تراژدی مردم با پژوهشی دقیق، ساختاری منسجم و استدلالی منطقی دیدگاهی بسیار فراگیر در مورد یکی از مهمترین و پیچیدهترین رویدادهای تاریخ مدرن را عرضه میکند. شناخت فایجَس از تاریخ روسیه حیرتانگیز است و از این شناخت برای پرداختن به پرسشهای مهمتر درباره خود ماهیت تاریخ بهره برده است.»
اندرو سالومون، آبزرور
«پژوهشی ژرف، سبکی درخشان، سرشار از ظرافت طبع، فرزانگی و حس انساندوستی. این بهترین تاریخ انقلاب روسیه است که خواندهام.»
فرانک مکلین، گلاسکو ریویو
روایتی شورانگیز و پر از حکایت و تحقیقی جامع و منصفانه که در مورد شخصیتهای تاریخی که با بلاهت یا بیرحمی رفتار کردهاند هیچ ملاحظه نمیکند… هدف اصلی فایجَس کنارزدن نقاب و نشاندادن چهره واقعی این شخصیتهاست و بهخوبی از پس این کار برآمده است.»
ضمیمه ادبی تایمز
«این کتاب میان اندیشههای بزرگ و تاریخهای شخصی پرتحرک موازنه برقرار میکند و بیگمان تکاندهندهترین روایت انقلاب روسیه پس از دکتر ژیواگو است.»
لوکاستا میلر، کتاب سال، ایندیپندنت
«شخصیتهای تولستوی (در جنگ و صلح) بهطرز مبهمی میدانند که بخشی از چیزی بسیار بزرگ و مهم هستند اما بهراستی از درک رویدادهایی که پیرامونشان رخ میدهد عاجزند و نمیدانند که سررشته امور در دستان چه کسی است. اورلاندو فایجَس، در ژانری متفاوت… با استفاده از شخصیتهای واقعی بهجای شخصیتهای داستانی توانسته است بسیاری از همان عواطف را در این تاریخ اجتماعی جدید درخشان از انقلاب روسیه به خواننده منتقل کند».
آن اَپل باوم، ایونینگ استانداردتراژدی مردم (انقلاب روسیه ۱۹۲۴-۱۸۹۱) - انتشارات نی
توجه و اهتمام به مفاهیم مدرنی که از رهگذر مواجهه و آشنایی با فرهنگ و اندیشهٔ بیگانه در دورهٔ معاصر به میهمانی فرهنگ و اندیشهٔ مسلمانان آمده است و ارزیابی آنها ــ اعم از پذیرش غیرمشروط، مشروط و یا نفی و انکار آنــ در تفاسیر جدید یکی از مقولات شایستهٔ تحقیق و بررسی است. آزادی از جمله این مفاهیم مدرن است که حضور آن را در اندیشههای تفسیری معاصر بهوضوح میتوان مشاهده کرد.
نویسنده در این نوشتار برآنست تا روشن سازد چرا مفسران مشهور معاصر قرآن به مسئلهٔ آزادیهای سیاسی اجتماعی بیش از مفسران گذشته اقبال نشان دادهاند؟ رویکرد مفسران معاصر به مقولهٔ آزادی چگونه است؟ مفسران ما در قبال مبانی حقوقی، فلسفی، و جهانبینی، که مقولهٔ آزادی برآمده از آن است، چه موضع فکری اتخاذ کردهاند و در ارزیابی آن با ملاکهای قرآنی به چه نتایجی رسیدهاند؟ مهمترین علت اختلاف نظر مفسران مشهور معاصر قرآن دربارهٔ آزادیهای سیاسی اجتماعی چیست؟ چرا آراء مفسران مشهور معاصر قرآن دربارهٔ آزادیهای سیاسی اجتماعی از انسجام و استحکام برخوردار نیست؟
جریانهای تفسیری معاصر و مسئله آزادی - انتشارات نی
در طول دو سال گذشته، بسیار سفر کردهام. شهرهای بسیاری را دیدهام و کلیساها، موزهها، باغها، و قصرهای بسیار. این دیدارها ملغمه غریبی از احساسات و تأثرات در من برجای گذاشته است، و علیالخصوص این احساس شک را که در کجا باید منتظر دیدن چه چیزی باشم. احساس شک حاصل خاطرات بد نیست؛ احساس شک حاصل این است که بهندرت وقت آن را پیدا میکنم که رابطهای با این شهرها برقرار کنم. هر شهری مثل یک آدم است: اگر رابطه اصیلی با آن برقرار نکنیم، فقط نامی بر جای میماند، یک شکل و صورت بیرونی که خیلی زود از حافظه و خاطرهمان میرود و رنگ میبازد. برای برقرار کردن چنین رابطهای، باید بتوانیم شهر را با دقت ببینیم و شخصیت خاص و استثنایی آن را دریابیم، آن «من» شهر، روح شهر، هویت آن، و شرایط زندگی آن که در طول زمان و در عرض مکان آن پدید آمده است. پراگ شهری رازآلود و پرهیجان است که با حال و هوایش، با مخلوط غریب سه فرهنگش الهامبخش خلاقیت افراد بسیاری شده است. سه فرهنگی که چندین دهه، یا حتی قرنها در این شهر در کنار هم میزیستهاند.