دفتر و دفترچه
تراول ماگ و فلاسک
دیباچه‌ای برفلسفه قرون وسطی
فریدریک کاپلستون، که دوستداران فلسفه درایران با «تاریخ فلسفه» او آشنایی دارند، دراین کتاب می‌کوشد فلسفه قرون وسطی را از منظر تاریخی بررسی کند و سیمای مهم‌ترین متفکران و جریان‌های فکری این دوران را باز نماید. دراین کتاب مجال آشنایی با آرای متفکرانی چون آوگوستین، توماس اکویناس، دانز اسکوترس، ابن رشدی فلسفه فرانسیسی، ویلیام اکمی و نیکولاس کوزایی فراهم شده است همچنین، خواننده با آرای فلاسفه این دوران در باب موضوعاتی همچون نسبت عقل وایمان، مسئله کلیات، فلسفه سیاسی و عرفان نظری از منظر یکی از صاحب‌نظران فلسفه قرون وسطی آشنا می‌شود.
انسان مسئله‌‌گون
گابریل مارسل (١٨٨٩- ١٩٧٣) یکی از نامدارترین فیلسوفان مکتب اگزیستانسیالیسم محسوب می‌شود، هر چند که خودش بیشتر مایل است که او را فیلسوفی «نوسقراطی» بخوانند. پیش از این تنها کتاب‌های فلسفه اگزیستانسیالیسم و تئاتر و دین او به فارسی ترجمه شده و از میان کتاب‌هایی هم که در باره اندیشه او نوشته‌اند کتاب خواندنی گابریل مارسل نوشته سم کین به فارسی برگردانده شده است. انسان مسئله گون یکی از آثار برجستۀ گابریل مارسل ، فیلسوف مسیحی فرانسوی است که در آن برخی از مضامین مهم فلسفه‌های اگزیستانسیالیستی را می‌توان مشاهده کرد. کتاب از دو بخش تشکیل شده است. بخش اول حال و روز انسان امروز را وصف می‌کند که خود به صورت مسئله‌ای برای خویش در آمده است – انسانی که ، به تعبیر مارسل، دیگر نمی‌تواند به راحتی تصویر خود را در آیینۀ درونش بازشناسد. بخش دوم به موضوعی می‌پردازد که بسیاری از متفکران گذشته و حال به نوعی دلمشغول آن بوده‌اند: «تشویش بشری». مارسل می‌کوشد با مرور اندیشه‌های متفکرانی همچون رواقیون، آگوستین، پاسکال، کی یرکگور، نیچه، هایدگر، سارتر، گوته و ژید در بارۀ تشویش و نیز آنچه در متون مقدس مسیحی در این باره آمده است پرتوی بر موضوعی بیندازد که از نگاه بسیاری از متفکران اگزیستانسیالیست یکی از وجوه مهم وضعیت بشری است. او به شرح اندیشه‌های این متفکران بسنده نمی‌کند و از آن‌جا که فیلسوف است ملاحظات خود را نیز در ضمن بررسی این اندیشه ها بیان می کند.
پدیدارشناسی موسیقی
موسیقی «اصیل» چه سنخی از موسیقی است؟ خاستگاه ایدۀ اصالت کجاست؟ آیا موسیقی غیر اصیل (به معنای بی‌اصل و ریشه) وجود دارد؟ اگر «اصالت» یک قطعۀ موسیقی با معیار همخوانی آن با حدود و هنجارهای یک سنت موسیقایی سنجیده می‌شود، آیا برداشت تمام پروردگان یک سنت از این حدود و هنجارها یکسان است یا حتی کسانی که هم نظرند آیا یکسان عمل می‌کنند؟ توصیف آهنگساز، اجراگر و حتی شنوندۀ موسیقی در جامعه‌ای که به گمان یا باور خود یک موسیقی «اصیل» دارد از چگونگی اتصالش به این موسیقی چیست و آن‌ها از نقش خود در حفظ، تداوم و تحول احتمالی سنت چه تصوری دارند؟ آیا این سنت موسیقایی به موسیقیدان امروزی تعلق دارد یا در واقع او متعلق به این سنت است و هویت موسیقایی خود را از آن می‌گیرد؟
این کتاب از دریچۀ پدیدارشناسی نگرشی نو به آهنگسازی، اجرا و شنیدن موسیقی دارد. نویسنده با تکیه بر سنت‌های فلسفۀ قاره‌ای و تحلیلی و مثال‌های متنوع از موسیقی کلاسیک غربی و جاز، تعریفی نو و جامع از بداهه عرضه می‌کند که بر مبنای آن، ساختن، اجرا و شنیدن موسیقی همواره با نوعی از بازآفرینی بی‌وقفۀ موسیقی، یا همان بداهه، گره خورده است. بحث‌های این کتاب می‌تواند به ویژه برای علاقه‌مندان فلسفۀ هنر، موسیقی‌شناسان و موسیقی‌دانان جذاب باشد.
فلسفه‌ای برای زندگی
فلسفه رواقی یکی از رایج‌ترین و مردمی‌ترین مکاتب فلسفی در روم باستان بود. نویسنده این کتاب خود آموزه‌های فلسفه رواقی را در زندگی به کار می‌بندد و در اثر حاضر تجارب شخصی‌اش را با خواننده در میان می‌گذارد. خوانندگان این کتاب می‌آموزند که چگونه دلهره و نگرانی را به حداقل برسانند و چگونه گذشته را فراموش کنند و به چیزهایی بیندیشند که هم‌اکنون تحت کنترلشان است؛به علاوه یاد می‌گیرند چگونه با توهین، سالمندی و وسوسه جستجوی ثروت و شهرت مقابله کنند. در یک کلام فلسفه‌ای برای زندگی به مخاطبان نشان می‌دهد که چطور به ناظران فکور زندگی خود بدل شوند. این‌گونه است که رواقیان به زندگانی با کمترین رنج و بیشترین خشنودی امید می‌بندند.
گفتگوهای فلسفی
گفتگوهای فلسفی کتابی است که رابرت ام. مارتین نویسنده کتاب مسائل فلسفه را در قالب دیالوگ به شیوه‌ای نوشته است که به نظر خواننده جذاب باشد و او را درگیر کند. خواندن این کتاب ابزاری عالی است برای نوآموزان فلسفه که زمینه لازم برای مطالعۀ بیشتر را فراهم می‌کند و همین‌طور مباحثۀ استدلالی جدلی را که برای روش فلسفی ضروری است به صورتی بسیار زنده و شفاف به تصویر می‌کشد. در این کتاب استدلال‌های خیلی زیادی می‌بینید، که تقریباً برای همه‌شان نقدی آمده است. بخش زیادی از جذابیت فلسفه به خاطر دیدن استدلال‌های مبتکرانه‌ای است که فیلسوف‌های بزرگ ساخته‌اند. شما وقتی در خواندن این کتاب موفقید که به فهم درستی از تمام مسائل، تمام جواب‌های داده‌شده به آن‌ها، و تمام استدلال‌های موافق و مخالف برسید. راضیه سلیم‌زاده مترجم این کتاب است که از این مترجم تاکنون کتاب‌های دو خطا در عنوان این این کتاب وجود دارد، راهنمای عملی اخلاق و از مجموعه دانشنامۀ فلسفه استنفورد احترام و دوستی توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است.
رضا داوری اردکانی «آفاق فلسفه در سپهر فرهنگ»
کتاب حاضر شامل گفتگوهای حامد زارع با دکتر رضا داوری اردکانی است که از فروردین سال ١٣٨٨ تا فروردین سال ١٣٩٤ با وی انجام شده است. «رضا داوری اردکانی» از چهره‌های مهم اندیشه در ایران معاصر است. او یکی از طرف‌های بسیاری از مناقشات و مباحثات فکری و قلمی، به ویژه پس از انقلاب بوده است و اندیشه‌هایش حتی برای تندروترین مخالفان آن اندازه اهمیت داشته که در نقد و نفی آن‌ها بکوشند. دکتر رضا داوری از سال‌ها پیش از انقلاب –از دهۀ ٤٠- در عرصه اندیشه ایران زمین فعال و از دهۀ ٥٠ در مقام یکی از نمایندگان تفکر فلسفی در فرهنگ ایرانی-اسلامی مطرح بوده است و یکی از بهترین آثار خود از حیث عمق و ایجاز و اثرگذاری-یعنی وضع کنونی تفکر در ایران-را یکی دو سالی پیش از انقلاب ایران سامان داده و به سرانجام رسانده است. دکتر داوری در این کتاب به پرسش‌هایی دربارۀ فلسفه و فرهنگ و علوم انسانی پاسخی صریح داده است: «این مطالب شاید صورت موجز و مختصر مقالات و رساله‌هایی باشد که در باب روشنفکری و علوم انسانی نوشته‌ام.
قبل از انقلاب و در دهه‌های ٥٠ و ٦٠ صرفاً نظر و رأی انتقادی‌ام دربارۀ روشنفکری و علوم انسانی را اظهار می‌کردم، اکنون هم از اصول آن نظرها عدول نکرده‌ام اما می‌بینید که بیش از استادان علوم انسانی و اجتماعی از این علوم دفاع می‌کنم و این امری طبیعی است زیرا بحث درباره علم و مبادی آن و نقادی وضع علوم، کار فلسفه است.» حامد زارع روزنامه‌نگار ، بیش از این کتاب آفاق حکمت در سپهر سنت را که شامل گفتگوهای صریح با پروفسور سید حسین نصر بود منتشر کرده است و بزودی از همین مجموعه آفاق اندیشه در سپهر سیاست (گفتگو با سید جواد طباطبایی) منتشر خواهد شد.
زیبایی‌شناسی آلمانی
رشتۀ فلسفی زیبایی شناسی تا سال ١٧٣٥ نامی نداشت. در این زمان بود که آلکساندر گوتلیب باومگارتن در بیست و یک سالگی در رسالۀ استادی خود در دانشگاه هاله، تعبیر استتیک/زیبایی‌شناسی را به معنای epsteme aisthetike دانش ناظر به امور محسوس و متخیل باب کرد. اما نامگذاری باومگارتن روی این حوزه، به تعبیری، غسل تعمیدی دیرهنگام بود: از آن زمان که افلاطون در جمهور ارزش تعلیمی صور متعددی از هنر را زیر سوال برد و ارسطو در پاره‌های به‌جامانده از بوطیقای خویش اجمالاً از آن‌ها دفاع کرد، زیبایی‌شناسی بی‌آنکه نامی داشته باشد بخشی از فلسفه بود.
به بیان مشخص، افلاطون زبان به اعتراض گشوده بود که هنرها از حیث شناختی بی‌مصرف‌اند و جز بده‌بستان تصاویر خشک و خالی امور جزئی، به جای حقایق کلی، کاری نمی‌کنند؛ اما ارسطو از هنرها در برابر اتهام افلاطون دفاع کرد؛ استدلال کرد که دقیقاً هنر، یا دست کم شعر است که حقایق کلی را به آسانی و به صورتی فهم‌پذیر بیان می‌کند، برخلافِ، مثلاً، تاریخ که سر و کارش با واقعیات جزئی است و بس. از طرف دیگر، اگرتجربۀهنرها بتواند پرده از برخی حقایق اخلاقی مهم بردارد، در پرورش اخلاق نیز، که دیگر محور تردیدهای افلاطون بود، نقش مهمی می‌تواند داشته باشد. شکلی از این واکنش به افلاطون در قسمت عمده‌ای از تاریخ لاحق فلسفه، هستۀ زیبایی‌شناسی را تشکیل می‌داد، و در واقع در بخش زیادی از قرن بیستم نیز همچنان عنصری کانونی در زیبایی‌شناسی بود.
دانشنامۀ فلسفۀ استنفورد
- در این کتاب می‌خوانید:
- زیبایی‌شناسی آلمانی در قرن هجدهم
- زیبایی‌شناسی و غایت‌شناسی کانت
- زیبایی‌شناسی هگل
- زیبایی‌شناسی هایدگر
- زیبایی‌شناسی گادامر
شرایط عشق
به راستی عشق ورزیدن به شخصی دیگر چگونه است؟ طرح این پرسش رمانتیک یکی از عمیق‌ترین و معمایی‌ترین پرسش‌هایی است که می‌توانیم با خودمان در میان بگذاریم. عشق یکی از مضامین اصلی احساس ماست که هر کدام از ما هنگامی که می‌کوشیم به فهم زندگی خود راه پیدا کنیم، روی کاغذ می‌آوریم، اما چه بسا هر قدر بیشتر درباره آن تامل می‌کنیم، فقط حیرانی‌مان بیشتر می‌شود. رابطه عشق و خوشبختی چیست؟ احتمالاً هیچ کس بیشتر از کسی که به او عشق می‌ورزیم از ما آزار نمی‌بیند یا ما را آزار نمی‌دهد. اگر عشق چیزی است که همه ما خواهان آن هستیم، پس چرا پیدا کردنش و حفظ آن تا این حد دشوار است.
عشق یکی از پایدارترین و عزیزترین آرمان‌های آدمیان است ولی دشوار خواهد بود اگر بگوییم این آرمان چیست و ارتباط آن با زندگی واقعی چگونه است. اگر به کتاب «غم‌های ورتر جوان» نوشته گوته که در اواخر قرن هجدهم میلادی منتشر شد نگاهی کنیم، درخواهیم یافت چرا این کتاب در مدت زمان کوتاهی در اروپا توفیق چشم گیری پیدا می‌کند. این کتاب کوچک نظرگاهی ساده و اغواکننده را درباب ماهیت عشق بیان می‌کند.
کتاب شرایط عشق کتابی درباره هنر عشق ورزیدن است. این کتاب به ناکامی‌ها، بردباری‌ها و شرایطی که عشق می‌طلبد ورودی اعجاب‌انگیز کرده است.
