بعد از پایان

ایرانیان اولیه خانواده‌ای متشکل از مادها و پارس‌ها بودند . ایران یا پارس از بدو پیدایش کشوری چند زبانه ،چند قومی و دارای آیین‌های مختلفی بود . ایران امروز نه تنها زبان فارسی نو بلکه تعداد زیادی از دیگر زبان‌های ایرانی مانند کُردی، بلوچی، لری و مازندرانی را نیز در خود جای داده است. ترک زبانان آذربایجان در شمال غرب ایران و اعراب ساکن در امتداد ساحل خلیج فارس و خوزستان در جنوب غرب از اکثریت برخوردارند. اصطلاح پارس وقتی صحیح است که شامل تمام جماعات ایرانی شود، به ویژه کردها و آذری‌ها که در واقع اخلاف مادهای باستان هستند.

بنیانگذاران واقعی ایران مادها بودند و به واسطۀ آنها بود که شالوده‌ی امپراتوری کوروش و داریوش پی افکنده شد. ایرانیان شمالی نه تنها نقش عمده‌ای در به وجود آوردن شاهنشاهی هخامنشی داشتند بلکه حلقه‌ای حیاتی در انتقال میراث فرهنگی فلات ایران، مدت‌ها پس از زوال هخامنشیان به دست اسکندر بودند. پارت‌ها نه تنها پارس را پس از فتوحات اسکندر احیا کردند، بلکه زمینه‌ی به قدرت رسیدن امپراتوری ساسانی را نیز فراهم آوردند که میراث فرهنگی‌اش تا به امروز زنده مانده است .

دکتر کاوه فرخ در کتاب «سایه‌های صحرا» خوانندگان را با نظرگاه ایرانی این روایت‌ها در مقابل دیدگاه یونانی و رومی آن که مدت‌های مدید بر دانش ما از جنگ‌های این دوره سایه افکنده است آشنا می‌سازد.