جامعه شناسی شهری

معرفی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه

کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه، جریان فلسفی قرون پنجم تا هفدهم میلادی را پی می‌گیرد و می‌کوشد ایده‌ها و مکاتب فکری این دوران را تشریح کند. این کتاب، فلسفه‌های اسلامی، یهودی و لاتینی قرون‌وسطی را به‌تفصیل بررسی کرده و آرا و اندیشه‌های فیلسوف‌های تأثیرگذاری مثل ابن‌سینا، این میمون، آبلار، آکویناس و گنتی را معرفی می‌نماید. این اثر از مجموعه‌ی ده‌جلدی راتلج است و ویراستاری آن را جان مارنبون بر عهده داشته.

درباره‌ی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه

چند سده پس از شکل‌گیری مسیحیت، این دین توانست به بخش زیادی از کشورهای دنیا نفوذ کند و به جریانی غالب و مسلط تبدیل شود. این روند که تقریباً از قرن پنجم میلادی شروع شده بود توانست تمام شئون فرهنگی و علمی، از جمله فلسفه را تحت‌تأثیر خود قرار دهد. فلسفه‌ی این برهه بیش از همیشه به مذهب و دین گرایش یافت و در خدمت تبیین ایده‌های الهی قرار گرفت، اما مسیحیت تنها گرایش فلسفی آن زمان نبود. جریان‌های اسلامی و یهودی هم نسبتاً قدرت داشتند. گرچه محدوده‌ی آن‌ها تنها به کشورهای اسلامی و عربی محدود بود، اما عمیقاً بر روی اندیشه‌ی غربی تأثیرگذار بودند. بااینکه این فلسفه‌ها به زبان‌های متفاوتی رواج داشتند (فارسی، عربی، عبری و لاتینی)، اما تاریخ‌شناسان همه‌ی آن‌ها را زیر یک چتر، یعنی فلسفه‌ی سده‌های میانه جمع می‌کنند. این به خاطر سه ویژگی مشترکی است که آن‌ها را به هم پیوند می‌داد: اول اینکه همگی از سنت یونانی ریشه می‌گرفتند؛ دوم، در مسیر تکاملشان عمیقاً درهم‌تنیده و به یکدیگر وابسته شده بودند؛ و در نهایت اینکه ایده‌ی محوری هر سه حول خدا، یکتاپرستی و الهیات می‌گشت. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه (Routledge History of Philosophy Volume III: Medieval Philosophy)، دقیقاً به تحولات همین دوران اشاره دارد و می‌کوشد آن‌خت را مرور و تحلیل کند. این مجلد بحث خود را از دوران پس از آگوستین قدیس شروع می‌کند و تا ابتدای قرن هفدهم پیش می‌رود. در این میان، روند شکل‌گیری، شکوفایی و افول هر یک از سنت‌های اسلامی/عربی، یهودی، و لاتین/مسیحی را بررسی می‌کند. قرون‌وسطی از نظر سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی اخلاقی از سیاه‌ترین دوران‌های بشری بود. با وقوع رنسانس، انسان غربی تلاش زیادی کرد تا تمام محصولات و باقی‌مانده‌های آن عصر را از بین ببرد. و یکی از پیامدهای این رفتار نادیده گرفتن فلسفه‌ی سده‌های میانه بود. قرن‌ها طول کشید تا محققان به اهمیت آرای آن برهه پی ببرند و سعی نمایند بی‌طرفانه در موردش صحبت کنند. آن‌ها فهمیدند که بسیاری از فلاسفه‌ی آن سده‌ها، مثل ابن‌سینا، این میمون، آکویناس، آبلار یا گنتی، اندیشمندان بزرگی بودند و ایده‌های قابل‌توجهی را مطرح می‌کردند. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه، با همین دیدگاه کوشیده نگاهی منصفانه و کنجکاوانه به آن زمان داشته باشد و به دور از هر سوءگیری و قضاوتی آن اندیشه‌ها را مرور کند. نویسندگان این کتاب به جنبه‌های متفاوت و گسترده‌ی قرون‌وسطی می‌پردازند و تلاش می‌کنند به کنه ایده‌های آن زمان پی ببرند. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه را جان مارنبون (John Marenbon) ویراستاری، حسن مرتضوی ترجمه و نشر چشمه چاپ کرده است.

در بخشی از کتاب شاخ: مجموعه داستان پیوسته می‌خوانیم

دورتادورمان پر شده بود از پوست‌تخمه. با پوتین کمی پخش‌شان کردم. پارچ آب را برداشتم و چند قلپی خوردم و نشستم روی کیسه‌شن‌ها. پکی به سیگار زدم و با چشم دنبال مرغه گشتم. پشت تانکر، با پا خاک را جابه‌جا می‌کرد و دنبال چیزی می‌گشت. خروسه از چاله‌ی جلو تانکر آب می‌خورد. سیراب که شد باز سینه جلو داد و قبراق راه افتاد. نگاهی به اطرافش کرد و دوید طرف مرغه. مرغه هفت‌هشت متری دور شد و رفت زیر تویوتای ستوان. خروسه باز خیز برداشت و رفت سمت ماشین. مرغه آمد پای تپه. خروسه قدم‌زنان رفت طرفش. مرغه فاصله گرفت و دور شد. ‌رفت نزدیک تانکر. خروسه دوید و نوکی به گردنش زد. مرغه پرید و بال‌بالی کرد و رفت زیر تانکر. خروسه ایستاده بود و نگاه می‌کرد. مرغه انگار که توی باغ نباشد شروع کرده بود با پا زیرش را تمیز می‌کرد. خروسه همان‌طور ایستاده بود. چند قدمی نزدیک شد و باز ایستاد. مرغه گرفتار تمیزکاری بود. چند قدم دیگر هم جلو رفت مرغه چرخیده بود و به چیزی نوک می‌زد. خروسه دوید و گردنش را گرفت. مرغه کمی جلو رفت. خروسه چرخید و سوارش شد. با‌هم جابه‌جا شدند. خروسه پس‌ِ گردنش را گرفته بود و ول نمی‌کرد. باز جابه‌جا شدند. خروسه سوار بود. تکان‌تکانی داد و پسِ ‌گردن را ول کرد. مرغه دوید و چند قدمی دور شد. خروسه همان‌جا ایستاده بود و نگاه می‌کرد؛ درست مثل بچه‌پرروها. پوست‌تخمه‌ای که مزه‌اش را گرفته بودم پف کردم بیرون و تخمه‌ی دیگری انداختم دهنم. کمی آب خوردم. ساعت نداشتم و نمی‌دانستم چه‌قدر از پستم مانده. خسته شده بودم و گرما داشت نم‌نم اذیت می‌کرد. سیا برای تحویل پست معمولاً کمی دیرتر می‌آمد. پتو تکانی خورد و ستوان از سنگر زد بیرون. سرش را عینهو گاو انداخت پایین و یک‌راست رفت و سوار ماشین شد. اَن‌آقا باز پر‌رو شده بود. اشتباه کردم، نباید تحویلش می‌گرفتم. منتظر شد تا سیا بیاید. سیا لیوان چایی به‌دست آمد بیرون.