زيبا شناسي عکاسي

معرفی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد پنجم: فلسفه‌ی بریتانیایی و عصر روشنگری

کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد پنجم: فلسفه‌ی بریتانیایی و عصر روشنگری، به تحولات فلسفی قرن هجدهم میلادی اختصاص دارد و می‌کوشد از تأثیر عصر روشنگری بر اندیشه‌ی آن دوران بگوید. این کتاب ضمن تشریح معنای روشنگری و فلسفه‌ی بریتانیایی، رابطه‌ی متقابل آن با روشنگری فرانسوی و آلمانی را توضیح می‌دهد و مکتب و ایده‌های فیلسوفانی همچون جان لاک، نیوتون و هیوم را مرور می‌کند. ویراستاری این جلد بر عهده‌ی استوارت براون بوده است.

درباره‌ی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد پنجم: فلسفه‌ی بریتانیایی و عصر روشنگری

با وقوع رنسانس بسیاری از افکار و ایده‌های انسان تغییر کرد و زندگی شکل جدیدی به خود گرفت، اما فلسفه‌ی مسیحیت و ایده‌های مذهبی همچنان وجود داشتند. با وجود تفاوت‌های ماهوی‌ای که رنسانس و قرون‌وسطی داشتند، برخی مشابهت‌ها میان این دو دوره وجود داشت. ظهور عقل‌گرایی در دوره‌ی دوم رنسانس بود که باعث تحولات بزرگ این عصر شد و تا حدی مسیحیت را به حاشیه راند. عقل‌باوران، مبنای همه‌چیز را خرد و عقل انسان گذاشتند و معتقد بودند به این شکل می‌توان به کنه حقیقت پی برد. موتور محرکه‌ی اصلی عقل‌باوری و آنچه آن را به پیش می‌برد، علم بود. دکارت یکی از مهم‌ترین دانشمندان و متفکرین قرن هفدهم، از پیشروان این مکتب فکری محسوب می‌شد. ماحصل افکار و تلاش‌های او و دیگر عقل‌گرایان، در دهه‌های پایانی قرن هفدهم بروز کرد؛ در قالب جنبشی بزرگ که به نام روشنگری معروف شد. روشنگری که بر سه مفهوم اندیشه، انسان‌گرایی و مدارا تأکید می‌کرد، از بریتانیا و با دانشمند-فیلسوف‌هایی مثل نیوتون آغاز شد، به آلمان رفت و در نهایت، در فرانسه به اوج خود رسید. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد پنجم: فلسفه‌ی بریتانیایی و عصر روشنگری (Routledge History of Philosophy Volume V) به تحولات اواخر قرن هفدهم و قرن هجدهم می‌پردازد و اتفاقات عصر روشنگری را بررسی می‌نماید. کتاب مباحثش را از علم و فلسفه‌ی بریتانیایی آغاز می‌کند که در حقیقت خاستگاه عصر روشنگری است و به دنبال آن، مهم‌ترین ایده‌پردازان این جنبش یعنی نیوتون، جان لاک، برکلی و هیوم را معرفی می‌کند و افکارشان را توضیح می‌دهد. بسیاری از محققین، روشنگری را نه یک کل منسجم، که بیشتر پدیداری فرهنگی و متنوع می‌دانند. عصر روشنگری در طول بیش از صدسال، پدیده‌های فرهنگی متفاوت و فلسفه‌های مختلفی را به خود دید. گرچه همه‌ی آن‌ها سعی داشتند به اصولی مشترک پایبند باشند، ولی در نگرش و جزئیات و ایده متفاوت بودند. به‌عنوان نمونه، فلسفه‌ی روشنگری را دنباله‌ی عقل‌گرایی می‌دانند، اما برخی تاریخ‌شناسان جان لاک و هیوم را از دکارت و اسپینوزا متمایز می‌کنند و اعتقاد دارند اینان بیشتر تجربه‌گرا بودند تا عقل‌گرا. باوجود این تکثر و پراکندگی، نکته‌ی برجسته‌ی دوران روشنگری این بود که پدیده‌ها در تعامل با یکدیگر قرار داشتند و عمیقاً بر هم تأثیرگذار بودند. ایرلندی‌ها انگلیسی‌ها را متأثر کردند، فرانسوی‌ها ایده‌های جان لاک انگلیسی را گرفتند و در نهایت به خود انگلیسی‌ها پس دادند. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد پنجم: فلسفه‌ی بریتانیایی و عصر روشنگری (British Empiricism and the Enlightenment)، به‌تفصیل این تأثیرات متقابل بین فلسفه‌های روشنگری و تنوع آن‌ها را بررسی می‌کند. این کتاب پس از عنوان کردن فلسفه‌ی نیوتون، نظریه‌ی سیاسی جان لاک و فلسفه‌ی اخلاق و سیاست هیوم، به سراغ روشنگری فرانسه می‌رود و از جریان‌های شاخص آن مثل مادی‌گرایی، علم، جبرگرایی و دئیسم صحبت می‌کند. در ادامه نیز تفکر آلمانی و رابطه‌ی متقابل آلمان و انگلستان بررسی می‌شود.