مدرسه‌ی خیال‌باف‌ها 3/ آقای مدیر یک موشِ خون‌آشام است

میک جکسون در سال 1960 در انگلستان متولد شد. از سال 1995 به صورت تمام‌وقت به کار نویسندگی مشغول است. بیشتر او را با رمان «مرد زیرزمینی» می‌شناسند که در سال 1997 منتشر شد. این کتاب در همان سال نامزد دو جایزه ادبی مهم، یعنی ویت‌برد و بوکر شد. در این یادداشت اما به دیگر کتاب این نویسنده یعنی «تارک دنیا مورد نیاز است» می‌پردازیم. این مجموعه داستان کوتاه با ترجمهِ «گلاره اسدآملی» توسط «نشر چشمه» در 158 صفحه منتشر شد. کتاب علاوه بر داستان‌های میک جکسون همراه شده با تصویرگری‌های «دیوید رابرت»، طراحی بریتانیایی که با حضور خود ابعادی دیگر را به این کتاب بخشیده است.  

فانتری در بستر واقعیت

در ابتدای کتاب با خواهرانی روبرو می‌شوید که مردهای بسیاری به خانه‌ی آن‌ها دعوت می‌شوند. تنها تفاوت این است که همگی مرده‌اند و جنازه‌ی آن‌ها در خانه حاضر است! یا در داستانی دیگر پسربچه‌ای در مدرسه به خواب می‌رود و تا سال‌ها بیدار نمی‌شود! یا کودکی دیگر با روشی باستانی تمام پروانه‌های یک کلکسیون در موزه را زنده می‌کند! و… تمامی داستان‌های این مجموعه دارای المان‌های فانتزی و عجیبی است که همراه شده با فضایی آیرونیک. این اتمسفر مخاطب را در ابتدا غافلگیر می‌کند. اما چنین مسئله‌ای برای شخصیت‌های داخل داستان نه تنها وجود ندارد، بلکه در بیشتر اوقات فضای فانتزی آثار بسیار طبیعی جلوه می‌کند. به طوری که انگار جهانِ متن از ابتدا به همین شکل بوده است. به بیان دیگر فضای داستان‌های این کتاب آمیزه و تلفیقی‌ست از واقعیت و فانتزی. جایی که مرز مشخصی وجود ندارد. قوانین مخصوص به خود را داراست و در بستری اتفاق می‌افتد که همه‌چیز غیر عادی به نظر می‌رسد اما همه چیز طبیعی است! حضور عناصر فانتزی یکی از پارامترهای مهم داستان‌های گوتیک در ادبیات است که بدون شک این مجموعه داستان را می‌توان جزو همین نوع از قصه‌نویسی دانست.  

ترسی رازآلود، لابلای خطوط

ادبیات گوتیک را به صورت کلی می‌توان ترکیبی از عشق و وحشت دانست. ژانری که در اواخر قرن 18 در انگلستان پدید آمد. این نوع ادبی بیشتر متاثر از معماری‌های رازآلود همان‌دوره است و المان‌های آن تناسب زیادی با این سبک معماری دارند. «ده داستان تاسف‌بار» میک جکسون را می‌توان جزو همین ژانر ادبی دانست. از مولفه‌های این ژانر که به وضوح در کتاب جکسون حضور دارد، می‌توان به وجود جوی دلهره‌آور در تمامی داستان‌های کتاب اشاره کرد. یا مثل بیشتر داستان‌های گوتیک، زنان و مردانی را میّ‌بینیم که منزوی‌اند و افسرده، اما برخلاف روند حاکم، به شکلی هولناک خشونتی را موکد می‌کنند که خواننده را در بهت فرو می‌برد. در داستانی دیگر مولف با پررنگ کردن عناصر جادویی در پیرنگ داستان، جنبه‌ای رمزآلود به اثر می‌دهد. مولفه‌های ماورالطبیعه طوری در دل داستان‌ها قرار گرفته که هنگام خواندن کلمات، منطق داستانی، شما را دربرمی‌گیرد و اجازه‌ی خروج نمی‌دهد. همواره باید به این نکته توجه داشته باشیم که نویسنده تمامی المان‌های این ژانر را به شکلی مدرن به کار برده. و در کنار وفاداری به این نوع ادبی، فراروی‌های خود را نیز داشته است و این هماهنگی با زمانه، باعث لذت بیشتر خواننده می‌شود.   شخصیت‌هایی دور اما نزدیک از سبک طرح‌های همراه این مجموعه‌داستان واضح است که شخصیت‌پردازی کتاب، همانند اتمسفر غالب بر داستان‌ها بیگانه بنظر می‌رسد. از پیرمردی که برای قایق‌سواری پس از بازنشستگی‌اش سبب سیل در شهر می‌شود، تا دختربچه‌ای که پس از فوت پدربزرگش استخوان جمع می‌کند یا کودکی دیگر که از خانه فرار می‌کند و تصمیم می‌گیرد که در جنگل به زندگی خود ادامه دهد. وجه برجسته‌ی این شخصیت‌ها تنهاییشان است. تمامی افراد کتاب در انزوایی غوطه‌ور هستند که می‌توان گفت بازنمایی شرایط حاکم بر زندگی فعلی بیشتر انسان‌هاست. این وجه مشترک برخلاف رفتارهای نامتعارفی که کرکترها از خود نشان می‌دهند، سبب می‌شود مخاطب بتواند با آن‌ها احساس نزدیکی کند و خودش را در آن‌ها بیابد. از طرفی سبک شخصیت‌پردازی میک جکسون در کتاب به گونه‌ای‌ست که توضیح زیادی درباره‌ی کرکترها داده نمی‌شود و خواننده بیشتر به یک شناخت کلی درباره افراد دست پیدا می‌کند. چنین نکته‌ای سبب می‌شود که مخاطب بتواند شخصیت‌ها را با تخیل خود ادامه و گسترش دهد؛ که باعث جذاب‌تر شدن شخصیت‌ها و کلیت داستان می‌شود. از طرفی طنز تلخی که در بیشتر لحظات کتاب و رفتار شخصیت‌ها مشهود است، نشان می‌دهد که حضور صفت «تاسف‌بار» در عنوان مجموعه، انتخابی هوشمندانه باشد. در انتها باید گفت ما با نویسنده‌ای روبرو هستیم که نامزد یکی از جوایز مهم ادبی، بوکر، بوده است، مدرس دوره‌های نویسندگی خلاقانه در دانشگاه است، و برخوردی جدی و بدور از کلیشه با ادبیات دارد. خواندن آثار چنین نویسنده‌ای را برای دوستداران ادبیات که چیزی بیشتر از داستان‌های معمولی می‌خواهند و علاقه‌مند به ژانرهای فانتزی و ترسناک هستند، پیشنهاد می‌کنم.

سیگار، ماده‌ی دخانی اعتیاد‌آوری است که معتادان را از نظر روانی به خود وابسته می‌کند. دود کردن‌اش باعث بروز عفونت‌های ریوی - ذات‌الریه و برونشیت -، سرفه‌ی مزمن، عفونت گوش، انواع سرطان‌ها - به خصوص سرطان ریه - بیماری قلبی و ... می‌شود. اکثر قریب به اتفاق سیگاری‌ها روزی از بهترین روزها از خواب بیدار شده و تصمیم می‌گیرند ترک کنند، ولی پس از گذشت چند ساعت یا چند روز دوباره دود کردن‌اش را از سر می‌گیرند. اما شاید با خواندن کتاب «بیست / رمان ترک سیگار» راحت‌تر بتوانند از شر این ماده‌ی مخدر کشنده خلاص شوند. ریچارد بیرد، نویسنده‌ی بریتانیایی که در اکثر آثارش تحت تاثیر آموزه‌های گروه اولیپور (کارگاه ادبیات بالقوه) است، اولین رمان‌اش را در قالب خاصی نوشته است. او برای ایجاد الگوی ذهنی مشابه فردی سیگاری محدودیت‌های خاص و ساختاری برای خودش ایجاد کرد. کتاب، قصه‌ی بیست روز نخست تلاش راوی داستان (گرگوری سیمپسون) برای ترک سیگار پس از کشیدن بیست نخ سیگار در روز به مدت ده سال را روایت می‌کند. راوی تصمیم می‌گیرد هر بار هوس دود کردن سیگار می‌کند، با نوشتن دست‌های‌اش را مشغول کاری کند و چون موقعی که هوس سیگار می‌کند دست به قلم می‌شود، هر چه می‌نویسد درباره‌ی این ماده دخانی است: «دکتر ویلیام بارکلی می‌گفت، حواست را پرت کن. سرگرمی جدیدی پیدا کن. دست‌هایت را مشغول نگه دار. فکرش را از سرت بیرون کن. در مکان‌های عمومی وقت بگذران. کل روز خودت را خیلی خیلی مشغول نگه دار.»

معرفی کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی

کتابی که شما را مرحله به مرحله از یک مخاطب صرف سینما به منتقدی حرفه‌ای تبدیل می‌کند. اد سیکوف در کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی می‌کوشد تمامی آنچه را که برای ارائه‌ی تحلیلی تمام و کمال از فیلم‌های روایی سینما لازم دارید، در اختیار شما بگذارد.

درباره‌ی کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی

اد سیکوف در کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی (Film Studies: An Introduction) یک برنامه‌ی درسی گام‌به‌گام را پیرامون ارکان مختلف سینمای روایی در اختیار شما قرار می‌دهد. او از خلال دوازده فصل کتاب، عناصر اساسی فرم فیلم را به تفصیل بیان می‌کند و می‌کوشد از این طریق به نحوی سیستماتیک تماشاگر را به یک خواننده و منتقد فعال تبدیل کند. نویسنده در این کتاب به تعدادی از عوامل اساسی در فیلم‌سازی از جمله تدوین، ترکیب‌بندی، نورپردازی، استفاده از رنگ و صدا و همچنین روایتگری می‌پردازد. از مباحثی که اد سیکوف در این کتاب مطرح می‌کند، می‌توان در دوره‌های تاریخ سینما، تئوری فیلم یا حتی فرهنگ عامه استفاده کرد. توضیحات سرراست مفاهیم انتقادی فیلم، توصیه‌های عملی، و تکالیف پیشنهادی در خصوص جنبه‌های فنی، بصری و زیبایی‌شناختی، عواملی هستند که این کتاب را به اثری برجسته و شاخص در این حوزه تبدیل نموده‌اند و درک خواننده را از ساختار و آناتومی فیلم تقویت می‌کنند. در هر فصل از کتاب به بررسی جنبه‌ی متفاوتی از عوامل دخیل در تحلیل فیلم داستانی پرداخته می‌شود و سپس فعالیتی تمرینی در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد که از این طریق، خوانندگان بتوانند درک خود را از مباحث مطرح‌شده محک بزنند. تمام آموزه‌های سیکوف در این کتاب با این هدف نوشته شده است که مخاطب بتواند تمامی مهارت‌هایی را که برای نگارش یک نقد فیلم تمام‌عیار نیاز دارد به دست آورد. از خلال دوازده فصل این کتاب است که مخاطب با مراحل اساسی ساخت فیلم آشنا می‌شود و سپس توانایی و دانش لازم را برای نقد و بررسی آن به دست می‌آورد. این فصل‌ها به ترتیب به مباحثی اساسی از جمله میزانسن، حرکت دوربین، فیلم‌برداری، تدوین، صدا، داستان، بازی، جلوه‌های ویژه و ژانر می‌‌پردازند. این کتاب تمامی آنچه را که در مورد تجزیه و تحلیل فیلم باید بدانید، از تصویر گرفته تا نور، رنگ، دیالوگ‌نویسی و غیره، با بیانی روشن و واضح به شما آموزش می‌دهد و هم‌زمان نمونه‌های عالی فیلم‌های شاخص هالیوود را به شما معرفی می‌کند. نشر گیلگمش ترجمه‌ی بشیر سیاح را از این اثر تهیه و منتشر کرده است.

نکوداشت‌های کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی

• کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی یکی از واضح‌ترین و مختصرترین مقدمات را در این زمینه ارائه می‌دهد. (PLAYBACK)
• ابزاری ارزشمند برای دانش‌پژوهان مبتدی سینما. سیکوف در این اثر شالوده‌ای مستحکم را بنا می‌کند که می‌توان نقد و تحلیل‌های بیشتری را بر آن استوار کرد. (مجله‌ی علوم اجتماعی و انسانی)
• سیکوف یکی از جامع‌ترین و در دسترس‌ترین آثار را در نوع خود تولید کرده است. این کتاب احتمالاً به یکی از پایه‌های برنامه‌های درسی مقدماتی مطالعات فیلم تبدیل خواهد شد. (Metapsychology)
• کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی یک منبع درسی ایده‌آل و مختصر برای اساتید است تا دانشجویان را با رویکردهای مختلف فرهنگی و ایدئولوژیک در تحلیل فیلم آشنا کنند. (الیزابت ویس، کالج بروکلین)
• یک کتاب مقدماتی فوق‌العاده. سیکوف در این اثر فرم فیلم را به روش‌های بسیار روشن و متفکرانه مورد بحث قرار می‌دهد و درعین‌حال بر ارزش موضوعی و فکری فرم نیز تأکید می‌کند. خواندنش را توصیه می‌کنم. (جورج بوت، کالج کلرادو)
• کتاب درآمدی بر مطالعات سینمایی یک کتاب درسی عالی و فوق‌العاده کارآمد است. سیکوف الگویی عالی را برای هنرجویی که به دنبال نوشتن مقالات بهتر است ارائه می‌دهد. (پاتریک کیتینگ، نویسنده‌ی کتاب «نورپردازی هالیوود از عصر سکوت تا فیلم نوآر»)