مومی ترول‌ها 3/ کلاه جادو

  در بخشی از کتاب عشق نامه‌ی ایرانی می‌خوانیم: قاتل بی‌مقتول، زندانیِ زندانِ لاکانِ رشت بود. ماجرایش از این‌جا شروع شد که او جوان بود و جاهل و عاشق و در راه رسیدن به عشق قتل نکرد اما به زندان افتاد و حکم اعدام گرفت. قاتل بی‌مقتول عاشقِ کبوتر بود، دخترِ شرِ محل، البته اگر کبوتر او را مرد حساب می‌کرد و نامش را به زبان می‌آورد. هر چه قاتل بی‌مقتول بر سه‌راهیِ محله‌ی سلیمانداراب می‌ایستاد به‌انتظار، کبوتر وقعی نمی‌گذاشت. درباره‌ی همه می‌گویند هر چه کرد خودش با خودش کرد، اما درباره‌ی او باید گفت هر چه کرد دیگران با او کردند؛ کردندش همانی که نبود: اول قاتل ‌بی‌مقتول، بعد قاتل. قاتل بی‌مقتول اعتراف کرد که سواد درست‌وحسابی ندارد، چون نشد درس بخواند؛ شغل درست‌وحسابی ندارد، چون سواددارها هم بی‌کارند؛ قیافه‌ی درست‌وحسابی ندارد، چون سواد و شغل ندارد بدقیافه به نظر می‌آید. همه‌ی این‌ها هیچ، دل‌وجگر درست‌وحسابی هم ندارد، چیزی ندارد که به‌اش دل‌وجگر بدهد، نه سواد، نه شغل، نه قیافه. پس چرا باید نامش توی یادها بماند و بر زبان بیاورند؟ علی‌الخصوص یاد و زبانِ کبوتر، دخترِ شرِ محل. قاتل بی‌مقتول حاضر شد یک نفر از بیرون بیاید توی زندان فیلم مستند بسازد از او و در کریدورِ بند پخش بکنند. فیلم که تمام شد و چراغ‌ها روشن شد، بعضی حرف می‌زدند، بعضی می‌خندیدند، بعضی نُچ‌نُچ سر تکان می‌دادند، بعضی مبهوت بودند، بعضی سر پایین انداختند شاید از این‌که چه‌قدر توی بند احترامش گذاشتند که لاتِ بزرگ محل را چاقو زد و سفت و قرص خودش را به کلانتری معرفی کرد؛ فکرش را نمی‌کردند قاتلِ قلابی از آب دربیاید.

معرفی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه

کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه، جریان فلسفی قرون پنجم تا هفدهم میلادی را پی می‌گیرد و می‌کوشد ایده‌ها و مکاتب فکری این دوران را تشریح کند. این کتاب، فلسفه‌های اسلامی، یهودی و لاتینی قرون‌وسطی را به‌تفصیل بررسی کرده و آرا و اندیشه‌های فیلسوف‌های تأثیرگذاری مثل ابن‌سینا، این میمون، آبلار، آکویناس و گنتی را معرفی می‌نماید. این اثر از مجموعه‌ی ده‌جلدی راتلج است و ویراستاری آن را جان مارنبون بر عهده داشته.

درباره‌ی کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه

چند سده پس از شکل‌گیری مسیحیت، این دین توانست به بخش زیادی از کشورهای دنیا نفوذ کند و به جریانی غالب و مسلط تبدیل شود. این روند که تقریباً از قرن پنجم میلادی شروع شده بود توانست تمام شئون فرهنگی و علمی، از جمله فلسفه را تحت‌تأثیر خود قرار دهد. فلسفه‌ی این برهه بیش از همیشه به مذهب و دین گرایش یافت و در خدمت تبیین ایده‌های الهی قرار گرفت، اما مسیحیت تنها گرایش فلسفی آن زمان نبود. جریان‌های اسلامی و یهودی هم نسبتاً قدرت داشتند. گرچه محدوده‌ی آن‌ها تنها به کشورهای اسلامی و عربی محدود بود، اما عمیقاً بر روی اندیشه‌ی غربی تأثیرگذار بودند. بااینکه این فلسفه‌ها به زبان‌های متفاوتی رواج داشتند (فارسی، عربی، عبری و لاتینی)، اما تاریخ‌شناسان همه‌ی آن‌ها را زیر یک چتر، یعنی فلسفه‌ی سده‌های میانه جمع می‌کنند. این به خاطر سه ویژگی مشترکی است که آن‌ها را به هم پیوند می‌داد: اول اینکه همگی از سنت یونانی ریشه می‌گرفتند؛ دوم، در مسیر تکاملشان عمیقاً درهم‌تنیده و به یکدیگر وابسته شده بودند؛ و در نهایت اینکه ایده‌ی محوری هر سه حول خدا، یکتاپرستی و الهیات می‌گشت. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه (Routledge History of Philosophy Volume III: Medieval Philosophy)، دقیقاً به تحولات همین دوران اشاره دارد و می‌کوشد آن‌خت را مرور و تحلیل کند. این مجلد بحث خود را از دوران پس از آگوستین قدیس شروع می‌کند و تا ابتدای قرن هفدهم پیش می‌رود. در این میان، روند شکل‌گیری، شکوفایی و افول هر یک از سنت‌های اسلامی/عربی، یهودی، و لاتین/مسیحی را بررسی می‌کند. قرون‌وسطی از نظر سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی اخلاقی از سیاه‌ترین دوران‌های بشری بود. با وقوع رنسانس، انسان غربی تلاش زیادی کرد تا تمام محصولات و باقی‌مانده‌های آن عصر را از بین ببرد. و یکی از پیامدهای این رفتار نادیده گرفتن فلسفه‌ی سده‌های میانه بود. قرن‌ها طول کشید تا محققان به اهمیت آرای آن برهه پی ببرند و سعی نمایند بی‌طرفانه در موردش صحبت کنند. آن‌ها فهمیدند که بسیاری از فلاسفه‌ی آن سده‌ها، مثل ابن‌سینا، این میمون، آکویناس، آبلار یا گنتی، اندیشمندان بزرگی بودند و ایده‌های قابل‌توجهی را مطرح می‌کردند. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه، با همین دیدگاه کوشیده نگاهی منصفانه و کنجکاوانه به آن زمان داشته باشد و به دور از هر سوءگیری و قضاوتی آن اندیشه‌ها را مرور کند. نویسندگان این کتاب به جنبه‌های متفاوت و گسترده‌ی قرون‌وسطی می‌پردازند و تلاش می‌کنند به کنه ایده‌های آن زمان پی ببرند. کتاب تاریخ فلسفه‌ی راتلج - جلد سوم: فلسفه‌ی سده‌های میانه را جان مارنبون (John Marenbon) ویراستاری، حسن مرتضوی ترجمه و نشر چشمه چاپ کرده است.