آشنایی با شوپنهاور
کتاب حاضر، از مجموعة کتابهای «آشنایی با فیلسوفان» است که در آن سرگذشتنامه ای از «شوپنهاور»، به همراه نقد و تفسیر برخی از آثار او ارائه شده است. آرتور شوپنهاور در سال 1788 در «دانتزیک» متولد شد. شوپنهاور متفکر معاصر «هگل»؛ نظام او را شایستة تحقیر میدانست. هگل معتقد بود تجربه های انسان، حرافیهایی بر اساس دریافتهای حسی است. اما شوپنهاور مانند کانت معتقد بود که جهان بنیادی اخلاقی دارد. او در آثارش چون: «جهان همچون اراده و تصور» و «متعلقات و ملحقات» و... نیز اعتقاداتش را نمایان ساخته است. وی در سال 1860 در فرانکفورت درگذشت. در پایان کتاب، گاه شمار رخدادهای فلسفی و زندگی شوپنهاور ضمیمه شده است.
پیرنگ
مجموعه مكتبها، سبكها و اصطلاحات ادبي و هنري كه اين كتاب يكي از آنهاست دربر گيرنده حدود سي كتاب مستقل از هم است. اين كتاب به مقولههايي گوناگوني ميپردازند: برخي به نهضتها و جنبشها و مكتبهاي ادبي، برخي به انواع ادبي و برخي به ويژگيهاي سبكي و مانند اينها.
پيرنگ با اصطلاحات گوناگوني به فارسي ترجمه شده است كه مهمترين آن عبارتاند از: پيرنگ، طرح، طرح و توطئه، چهارچوب، دسيسه، داستان و خلاصه داستان. از ميان اين اصطلاحها دو اصطلاح «طرح» و «پيرنگ» رواج بيشتري يافته است. كتاب حاضر يكي از دشوارترين و پيچيدهترين كتابهاي اين مجموعه است. مولف در كنار نگاه تاريخي تحليلي مرسوم در اين گونه آثار نگرش فلسفي روانشناختي هم به موضوع داشته است. مهمترين حسن اين كتاب شايد اين باشد كه علاوه بر آن كه بينش تازهاي در باب پيرنگ به ما ميدهد، ما را به تنوع نگاهها و گوناگوني آثاري كه در اينباره نوشته شده نيز آشنا ميكند.
تئودور آدورنو
«تئودور آدورنو» فیلسوف، جامعه شناس، موسیقیدان، منتقد موسیقی و ادبیات، و آهنگساز بود. آدورنو از روشنفکران برجستة آلمان غربی، پس از جنگ جهانی دوم به شمار می آمد. وی منتقد سرسخت جامعة مدرن بود و به مخاطرات زیستن در جهانی که هم امکان برقراری صلح و امنیت برای همة ساکنانش و هم هر آن لغزیدن به دامان وحشت و فاجعه ای تصورناپذیر را بالقوه در خود دارد، به خوبی آگاه بود. آدورنو در خلال ناآرامیهای انقلابی جریانهای دانشجویی در اواخر دهة 1960 م، که از بسیاری جهات روابط چندان حسنه ای هم با آنها نداشت، درگذشت. کتاب حاضر، از مجموعة کتابهای «اندیشه گران انتقادی» است که در آن به بررسی زندگی تئودور آدورنو پرداخته شده است. در این کتاب علاوه بر معرفی زندگی آدورنو، مهمترین آثار وی نیز تحلیل و اندیشه های ایشان نیز نقد شده است.
ژانر (نوع ادبی)
مجموعه مكتبها، سبكها و اصطلاحهاي ادبي و هنري كه اين كتاب يكي از آنهاست دربرگيرنده حدود 30 كتاب مستقل از هم است. اين كتابها به مقولههاي گوناگوني ميپردازند؛ برخي به نهضتها و جنبشها و مكتبهاي ادبي و برخي به ويژگيهاي سبكي و مانند اينها.
در كتاب نوع ادبي بررسي شده است كه چگونه آگاهي از نوع ادبي به شناخت بهتر آثاري بسيار متفاوت همچون ليسيداس ميلتن و غزلوارههاي بريمن كمك ميكند. اين نخستين كتابي است كه در آن نظريه نوع به صورت تاريخي بررسي و سرگذشت آن از زمان بلاغيون يونان باستان تا چهرههاي معاصري همچون فراي و تودرف دنبال شده است. تاكيد نويسنده در اين كتاب بر نحوه انعكاس نگرشهاي زيباشناختي نظريهپردازان در آرايي است كه درباره انواع ابزار داشتهاند. نويسنده، پس از بررسي گرايشهاي فكري فعلي در عرصه نظريه نوع، بر محدوديتهاي ذاتي برخي از متون پژوهشي موجود انگشت ميگذارد و سمت و سويي براي پژوهشهاي بعدي در اين زمينه پيشنهاد ميكند.
آشنایی با کافکا
«آشنایی با نویسندگان» مجموعهای است برای آگاهی از اندیشه و زندگی نویسندگان برجسته و تأثیری که آنها بر جهان فرهنگ و ادب و چالش آدمی برای درک جایگاه خود در جهان هستی گذاشتند. هر کتاب در کنار زندگینامه این اشخاص، افکار و عقاید نویسنده را بهویژه در مواجهه با جریانها و تحولات ادبی و فرهنگی عصرش بازگو و نکات اصلی اندیشههای او را از زبان خود او بیان میکند. مولف به تحلیل روحیات و شخصیت نویسندگان توجهی خاص دارد. در این مجموعه به زندگی و اندیشههای نویسندگان مطرحی چون: بکت، بورخس، تولستوی، داستایفسکی، گارسیا مارکز، ناباکوف، ویرجینیا وولف، جویس و همینگوی پرداخته شده است. پیش از این، مجموعهی «آشنایی با فیلسوفان» از پل استراترن با موفقیتی چشمگیر مواجه شد و تسلط خود بر انتخاب گزیدهها و پرداختن به آنها را نشان داد.
کتاب پیشرو «آشنایی با کافکا» است که به زندگی، اندیشهها و شخصیت «فرانتس کافکا»، از برجستهترین نویسندگان آلمانی پرداخته است. تصویر شخصیت پیچیده کافکا بعد از گذشت دههها هنوز هم قابلبحث است و همواره مورد توجه منتقدین، نویسندگان و علاقهمندان به ادبیات است. در این کتاب با لحنی ساده و به اختصار، نویسنده تلاش میکند تا پیچیدگیهای شخصیت کافکا و افکارش را برای خواننده ساده نماید تا طیف وسیعی از علاقهمندان بتوانند با این نویسنده تأثیرگذار و الهامبخش آشنا شوند. علاوهبر مقدمه و موخره که موقعیت تاریخی و اجتماعی نویسنده و جایگاه او در تاریخ ادبیات را بازنمایی میکند، شامل گاهشماری است که رخدادهای مهم زندگی و دوران نویسنده را دربرمیگیرد. در شرح احوال و آثار کافکا به تحلیل روحیات و شخصیت او بسیار توجه کرده، از همین رو است که خواننده در پایان کتاب احساس میکند فرانتس کافکا، برای او نهفقط یک نام مشهور، بلکه شخصیتی آشنا است.
جهان همچون اراده و تصور
كتاب حاضر در بردارنده ايده بنيادين نظام فكري شوپنهاور است كه به چهار دفتر تقسيم شده با ضميمهاي حاوي نقدي استادانه بر فلسفه كانتي كامل ميشود. تصوير برآمده از اين بخش تصويري منسجم و مبتني بر تجربه دروني و بيروني است كه سه دژ استوار فلسفه شوپنهاور، يعني متافيزيك طبيعت، متافيزيك هنر و متافيزيك اخلاق را پديد ميآورد.
آفرین سیاوش
در حماسة فردوسی، قهرمان رازآمیزی وجود دارد که بیگناه در تبعید کشته میشود و از خونش گیاهی میروید. در گذشتهها هر سال در اول نوروز به نام و آیین او مراسمی در ماوراءالنهر برگزار میشد. این قهرمان که سیاوش نام دارد وارد فهرست ایزدان نباتی چون دموزی و تموز شد. به ویژه همتای ادونیس یونانی فینیقی تبار که بسیار زیبا و فریبنده بود در اوستا چند بار نام سیاوش، کوی سیاورش ملقب به نامآور و شریف آمده است. در شاهنامة فردوسی سیاوش پسرکاوس، شاه کیانی، و پدر کیخسرو است که در تبعید به توطئة گرسیوز و فرمان افراسیاب، شاه تورانی، کشته شد. در سدههای سوم و چهارم هجری، مغان ماورالنهر روز اول نوروز، خروسی قربانی میکردند و در مرگ سیاوش میکشتند. آیا از این روایتها از اوستا تا تاریخ بخارا میتوان بیچون چرا گفت که سیاوش ایزدی نباتی است مانند خدایان بینالنهرین و مصری و آسیای صغیر، همسان تموز و آتیس و ادونیس؟. کتاب حاضر پاسخی است به انبوهی نوشتههای فارسی و به زبانهای خارجی که این قهرمان حماسی را ایزد نباتی خواندهاند و گاهی از این فراتر رفته و این تندیس گیاهی را به آن سوی مرزهای فرهنگی ایران انداختهاند. در این نوشته از یافتههای جدید هندشناسان دربارة حماسهها به ویژه آثار خانم دکتر «رومیلا تاپار»، تاریخنگار معاصر هند، سود جسته شده است.
ترس و تنهایی
هدف اصلي از نگارش اين کتاب معرفي پانزده کوارتت زهي دميتري شاستاکوويچ است که همراه با کوارتت هاي زهي آرنولد شونبرگ و بلا بارتوک از مهمترين آثار مجلسي در موسيقي سده بيستم محسوب مي شوند. کتاب اما چند هدف ديگر را نيز دنبال مي کند. يکي از مهم ترين آنها شناخت زندگي و آثار شاستاکوويچ است و نمايش مصيبت هايي که او در دوران وحشت استاليني و حکومت حزب کمونيست شوروي تحمل کرد. نکته مهم ديگر توضيح نوآوري هاي موسيقايي شاستاکوويجچ است. کتاب بازشناسي يکي از برجسته ترين آهنگ سازان سده پيش است که نبوغ او به ناحق پشت تبليغات سياسي پنهان مانده بود.