ظهور داعش
خاستگاه داعش کجاست؟ رهبرانش چه کسانی بودند؟ چه اهدافی در سر داشتند؟ چه پیامدهایی برای منطقه و جهان داشتند؟ زمینههای ظهور داعش چه بود و در چه بستری رشد کردند؟ آیا میتوان از شکلگیری چنین سازمانها و گروههایی در آینده جلوگیری کرد؟
با اینکه امروز دیگر داعش قدرتی ندارد، این سؤالات و دهها سؤال دیگر همچنان ذهن بسیاری از ما را درگیر کرده است. خواندن این کتاب تا حدودی به یافتن این پاسخها کمک میکند.
داعش تهدید بزرگی بود که با سرعتی غیرمنتظره گسترش یافت، حکومت تشکیل داد و با هراسافکنی و کشتار مسلمانان و غیرمسلمانان اهدافش را پیش برد، اما این حکومت تروریستی با همان سرعتی که ظهور کرده بود سقوط کرد. درواقع این گروه تروریستی مخوف و مرموز که کمابیش به یک اندازه نزد مسلمانان و غیرمسلمانان منفور و هولانگیز بود با همکاری همۀ مخالفان از میان برداشته شد و جهان نفسی از سر آسودگی کشید.
آیا چین بر قرن 21 ام سیطره خواهد یافت؟
این روزها از چین زیاد صحبت میشود. این پرجمعیتترین کشور جهان تا اواخر دهۀ ١٩٧٠ میلادی کشوری منزوی بود. با تصمیم نخبگانِ حزب حاکم کمونیست چین در پایان این دهه و ارتقای مقام و موقعیت حزبی و سیاسی دِنگ شیائو پینگ، چینگام در راه جادهای گذاشت که طی کمتر از نیم قرن آن را به یکی از ابرقدرتهای اقتصادی جهان تبدیل کرد.
اما آیا چین میتواند، آنگونه که برخی از کارشناسان و صاحبنظران اقتصاد سیاسی جهان میگویند، در ادامۀ این پیشرفت، بر قرن ٢١ام سیطره یابد؟ آیا میتواند آمریکا، این یگانه ابرقدرت اقتصادی، نظامی و سیاسی جهان، را پشت سر گذارد و شکوه باستانی درخشان خود را تکرار کند؟ آیا چنین هدفی با توجه به مختصات و ویژگیهای اقتصادی- جغرافیایی- سیاسی- جمعیتی و نیز شرایط زیستمحیطی چین تحققپذیر است؟ نویسندۀ کتاب، جاناتان فنبی، که یک چینشناس شناختهشدۀ بینالمللی است، بر آن است تا در این کتاب کمحجم و فشرده با ارائه دلایل و شواهد نشان دهد که چین نه میتواند و نه میخواهد که به چنین هدفی دست یابد.
گفتنی است که این کتاب چند سالی پیش از همهگیری ویروس کرونا یا دقیقتر، کووید ١٩ در این کشور و سرایت آن به سراسر جهان نوشته شده است و معلوم نیست که پیامدهای این بیماری ناشناخته و مرموز، که هنوز راه درمانی برایش یافت نشده است، چگونه و تا چه اندازه بر روند پیشرفت شتابان چین در عرصههای اقتصادی و سیاسی و ... تأثیر مثبت یا منفی میگذارد.
سیاست خارجی آلمان و ایران دوره رضا شاه
کتاب حاضر اثری پژوهشی با موضوع سیاست خارجی آلمان در قبال نفوذ ایران و نفوذ اقتصادی آن در این کشور با محوریت بانک ملی ایران است، که ابزاری مطلوب برای تأمین هدف استراتژیک آلمان در منطقه شناخته میشد.
بخش اعظم این پژوهش بر پایۀ اسناد آرشیوهای آلمان است، اسنادی که در منابع دست اول آلمانی منعکس شدهاند و در نتیجه ارائهدهندۀ تصویری از دیدگاه آلمانیهاست و بازگوکنندۀ افکار و عقاید و استنباط بخشهای دولتی و شخصیتهایی است که با آن وقایع مرتبط بودند. این رویکرد بینش و نگرشی خاص از ارزیابی آلمان از ایران و استراتژی آن در قبال ایران به دست میدهد.
انقلاب بلشویکی
جامعه نگاری عهد قاجار
جامعه نگاری عهد قاجار (تاریخ اجتماعی و زندگی روزمره مردم در دوران قاجار)" از جمله کتابهایی است که با نگاهی بین رشتهای که مبتنی بر تاریخی سازی علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی و اقتصادی است، نوع جدیدی از روش شناسی مطالعات تاریخی را اتخاذ کرده که تلفیقی نوآورانه از تجربههای تاریخ نویسی مردم است اگرچه این شیوه از نگارش تاریخ خط سیر فراخی را طی میکند با نگاهی جزئی نگرانه، زندگی روزانه، مناسبات خانوادگی، کسب و کار و تفریح و سرگرمی، فرهنگ و اندیشه ایرانیان عهد قاجار را بررسی میکند.
از این منظر پرداختن به جزئیات آداب و رسوم روزمره مانند آداب مهمانی و معاشرت، غذا خوردن، ازدواج، سفر و امثالهم نه تنها به عنوان قطعاتی از پازل زندگی فردی و جمعی در آن دوره اهمیت پیدا میکند بلکه شرح کیفیت و چگونگی زندگی مردم عادی، زوایای پنهان بستر فرهنگی و اجتماعی آن دوره را روشن میکند و میتواند به درک دقیقتر و وسیعتری از سیر تحولات اجتماعی و سیاسی دوره قاجار بیانجامد. نویسنده در بخشی از پیشگفتار کتاب تاکید دارد: اگرچه گروه هدف در این کتاب مردم عادی هستند، آگاهانه از افتادن در تاریخنگاری فرودستان پرهیز نموده و کوشیدهام نه تنها طبقه سرآمد را با نگاه ایدئولوژیک تخطئه یا حذف نکنم بلکه با بیان خرده روایتهای افراد شناخته شده و برجسته در کنار مردم بی نام و نشان، تصویر فراختر و عینیتر از زیست مردم آن دوره قاجار را پیش روی مخاطب بگذارم.راه های ابریشم
ممکن است میانۀ راه شرق و غرب، گستردهای میان کنارههای شرقی دریای مدیترانه و دریای سیاه تا کوههای هیمالیا، مکان جغرافیایی مناسبی برای ارزیابی جهان به نظر نرسد. این منطقه امروزه کشورهایی را در بر میگیرد که دوردست و عجیب به نظر میرسند.
این کشورها پل بین شرق و غرب و میعادگاه تمدنها هستند و در رابطه با آنچه در جهان میگذرد نه در حاشیه که در کانون آن جای دارند. همانطور که از آغاز تاریخ بودهاند. زادگاه تمدنها همین منطقه است و به باور بسیاری انسان نیز همینجا خلق شد. در همین منطقه بود که دینهای بزرگ دنیا پدیدار گشت و به رقابت با یکدیگر برخاست. گروه زبانهای گوناگون پیدا شد و امپراتوریهای بزرگ برپا و سرنگون شد و تأثیر برخورد فرهنگها و رقابتورزیها هزاران فرسخ آن سوتر احساس شد.
نگریستن جهان از این منطقه راههای جدیدی را برای بررسی گذشته گشود و چشماندازی از سرزمینهایی را پیشِ رو گذاشت که آنچنان به یکدیگر وابسته بودند که رویدادهای یک قاره بر قارۀ دیگر تأثیر میگذاشت و آمدوشد بین کشورها از شبکۀ راههایی انجام میشد که به هر سو گسترده بود. فردیناند فون ریشتهوفن، زمینشناس نامور آلمانی، در اواخر قرن نوزدهم این شبکۀ بزرگ ارتباطی را «راههای ابریشم» خواند، نامی که از آن زمان تاکنون باقیمانده است.
این کتاب با نگاهی نو به تاریخ جهان میپردازد و راه را برای پرسشهای نو و زمینههای جدید پژوهش باز میکند. و امیدوار است که باعث شود شواهد کهنۀ تاریخی که نادرست بودن آن آشکار است به چالش کشیده شده و درستتر بررسی شود.