شخصیت باستان … ژولیوس سزار
هر چه بیشتر درباره جوامع کهن و قهرمانانش بدانیم از دستاوردهایشان بیشتر شگفتزده میشویم . مردان و زنانی که تاریخ را ساختهاند و تغییر دادهاند . یکی از این شخصیتهای منحصر به فرد ، ژولیوس سزار است . او در سیزدهم ژوئیه یکصد سال قبل از میلاد مسیح به دنیا آمد . در آن هنگام روم بزرگترین و قویترین امپراتوری روی زمین بود . رومیها تقریباً کنترل سرزمینهای حاشیه دریای مدیترانه را در اختیار داشتند و ارتش روم ، هم قدرتمند بود و هم رعبانگیز . خانواده سزار مشهور و مورد احترام بیشتر رومیان بود .
چند تن از خویشاوندان ژولیوس سزار در حکومت به مقامات بالایی برگزیده شده بودند . مثلاً یکی از عموهایش – سکتوس ژولیوس سزار – کنسول بود . روم حکومتی جمهوری یا انتخابی داشت و کنسولها مقامهای اسمی منتخب بودند . رأی دهندگان سالانه دو کنسول انتخاب میکردند . این دو مقام عالیرتبه با توصیه و نظارت سنا دولت را اداره میکردند .کتاب « ژولیوس سزار » شرح زندگی و تاریخ فتوحات امپراتوری است که در ١٥ مارس ٤٤ قبل از میلاد به دست تعدادی از سناتورهای مخالف کشته شد و میراثی به جا گذاشت که قابل تغییر نبود .
سیری در ادیان جهان
در دنیای قرن بیست و یکم آگاهی گسترده و فزایندهای نسبت به اهمیت ادیان و باورها به چشم میخورد . ادیان نه تنها به پایهریزی تمدنها در سراسر تاریخ یاری رساندهاند ، بلکه مناسبات بینالملل معاصر و رویدادهای پر اهمیت دنیای ما را نیز تحت تأثیر قرار دادهاند . صرف نظر از اندیشیدن یا نیندیشیدن به جهانی شدن «بنیادگراییها» سیاست دینی ، ظهور ادیان گوناگون جدید، یا افزایش کثرتگرایی در جوامع ما ، شهروند مطلع قرن بیست و یکم نمیتواند از کسب نوعی شناخت درباره باورها و شعایر دینی چشمپوشی کند .
کتاب حاضر مجموعهای است از مدخلهای ژرف، برانگیزنده و قابل فهم که از تاریخ و تحولات قرن حاضر و رویدادهای موثق تشکیل شده است . افزون بر این ، کتاب «سیری در ادیان جهان» مزین به تصویرها ،عکسها و نقشهها و نمودارهای بسیاری است که ادیان را در معرض دید قرار میدهد. در نتیجه این کتاب به کسانی که خواهان کسب دانش مقدماتی در حوزه سنن دینی جهان هستند، کمک شایانی میکند.
پروفسور کریستوفر پارتریج سرویراستار این کتاب، استاد مطالعه ادیان معاصر در کالج چستر انگلستان است. او درباره ادیان و گرایشهای معنوی نو در غرب آثار پژوهشی بسیاری به رشته تحریر درآورده و ویراستار کتابهای دیگری از جمله دایرهالمعارف ادیان جدید، عرفان در شرق و غرب ، مذاهب یوفو و بنیادگرایی بوده است .
رهبران جهان باستان (5) اسکندر مقدونی
در یک روز خوش پاییزی حول و حوش سال ٣٤٥ قبل از میلاد ، فیلیپ ، پادشاه مقدونیه ، پسرش اسکندر را به ملاقات یک تاجر اسب اهل حومه تسالی برد . مقدونیها ، عاشق اسب بودند و اهالی تسالی به دلیل نزدیکی به دریای اژه ، هم به اسبهای یونانی و هم به اسبهای خارج از مرزهای یونان دسترسی داشتند . در بین اسبهای فروشی ، یکی بوکفالوس نام داشت که به معنای « گاو سر » بود . روی سر این اسب نشانی بزرگ بود و سرش بیش از آنکه شبیه اسب باشد ، شکلِ سر گاو بود . تاجر اسب او را برای فروش گذاشته بود، اما به پادشاه فیلیپ هشدار داد که این اسب خیلی سخت رام میشود .
اسب دوازده سالش بود و به دلیل روح وحشی و قویاش هرگز به طور کامل رام نشده بود . البته کلمات هشدارآمیز نمیتوانست مقدونیها را دلسرد کند ، چون آنها عاشق چالش بودند . بهترین سوارکاران پادشاه فیلیپ یکی پس از دیگری جلو آمدند و سعی کردند بوکفالوس را رام کنند . یکییکی پایین میافتادند ، و یا اصلاً نمیتوانستند سوار اسب شوند . بعد صدای فریادی آمد : « چه اسبی را دارید از دست میدهید ! دلیلش این است که برای رام کردن او خیلی ناتوان و کمتجربه هستید . » او اسکندر بود . بعضی از آدمها به دنیا میآیند که پیروز شوند ، در حالی که بعضیها زاده میشوند که الهامبخش باشند یا برانگیزانند ؛ اسکندر هر سه ویژگی را داشت .
شخصیت معاصر … ایندیرا گاندی
از سال ١٩٠٠ تا امروز بشریت و جهان تغییرات عمدهای داشته است . در این دوره عقاید سیاسی جدید باعث بروز جنگهای جهانی شد . فاشیسم و کمونیسم به جدایی بعضی از کشورها انجامید و دموکراسی بعضی از کشورها را در کنار هم قرار داد . دگرگونیهای بنیادی در نظریهها معیار آزادیهای فردی و رسوم مذهبی و علم و فناوری و صنعت را محک زد . این تغییرات سیاستهای جهانی و درک روابط بینالملل را ضروری کرده است . فضای فکری جهان معاصر بر اصالت انسان و این باور متمرکز شده است که اقتصاد جهانی دنیا را به محیطی با ارتباطات نزدیکتر تبدیل کرده است .
هندوستان یکی از پرجمعیتترین کشورهای جهان است که از سال ١٩٤٧ مستقل شده است . این کشور پیش از آن یکی از مستعمرات بریتانیای کبیر بود . امروزه جمعیت هند بالغ بر یک میلیارد نفر است . در هند ، رهبر حزب صاحب قدرت نخستوزیر میشود . از بین رفتن محبوبیت سبب کاهش آراء میشود و سرانجام نخستوزیر سمتش را از دست میدهد . کتاب حاضر سرگذشت فراز و فرودهای مادر هند ( ایندیرا گاندی ) است . او رهبری و قدرت را بخشی از حق طبیعیاش به حساب میآورد و در دنیای سیاست با هدف تلاش برای استقلال هند بار آمد . او زندگیاش را وقف ملتش کرد . گاندی باور داشت که مردم میتوانند در کنار هم زندگی کنند . مجلد دیگری از مجموعه شخصیتهای تأثیرگذار به ایندیرا گاندی اختصاص یافته که در ١١١ صفحه راهی بازار نشر شده است .
شخصیت باستان … سقراط
محاکمات سقراط از جمله محاکماتی است که در تاریخ ماندگار شده است . در سال ٣٩٩ قبل از میلاد دادگاه شهر آتن پر از جمعیتی بود که برای محاکمه این مرد بزرگ گرد هم آمده بودند . اعضای هیئت منصفه مردانی بودند که همگیشان بالای سی سال سن داشتند و با قرعهکشی از میان شهروندان قانونی آتن انتخاب شده بودند . با توجه به شهرت سقراط و اتهامهایی که بر او وارد شده بود ، این دادگاه حادثهای نبود که کسی از اهالی آتن بخواهد آن را از دست بدهد . به حکم قانون آتن ، کسانی که به شخصی اتهام میزدند میبایست ادعای خود را ثابت میکردند . شاکیان سه نفر بودند که سقراط را متهم به بیدینی یا خودداری از پذیرش خدایان یونانی کرده بودند . سقراط استدلال میکرد که اتهامها بر او وارد نیست .
او بعد از ساعتها استدلال در دفاع از خود ، کلامش را با چند کلمه ساده پایان داد : « کار خود را به شما و خدا واگذار میکنم تا به بهترین شیوهای که به صلاح من و خودتان است دربارهام داوری کنید . » کتاب « سقراط » مجلدی دیگر از مجموعه شخصیتهای تأثیرگذار است که به زندگی و محاکمه و در نهایت مرگ این فیلسوف بزرگ یونانی میپردازد .
شخصیت رنسانس … اسحاق نیوتن
انقلاب علمی دورهای از تغییرات بنیادی در باورها ، افکار و عقاید بود . بسیاری از مورخان بر این اعتقادند که این دوران حدود سال ١٥٥٠ با انتشار نظریات اخترشناسی کوپرنیک درباره زمین و مکان آن در کیهان در اروپا آغاز شد و در حدود سال ١٧٠٠ با کار برجسته اسحاق نیوتن و قوانین عامی که نتیجه آن بود به پایان رسید .
اسحاق نیوتن در ٢٥ دسامبر سال ١٦٤٢ زمانی به دنیا آمد که کشمکشی بزرگ بریتانیای کبیر را فرا گرفته بود . جنگ داخلی درست چند ماه پیش از تولد او به رهبری اعضای پارلمان که مخالف شاه چارلز اول بودند ، آغاز شده بود . رابطه پادشاه و پارلمان پیوسته شکرآب بود . اسحاق نیوتن پسری ساکت و متفکر بود و در مدرسه ، لاتین ، یونانی و ادبیات مکتوب و کتاب مقدس را خواند . او کتابی از اشعار یونان باستان و کتابی از داستانهای کهن لاتین داشت .
از آنجا که در آن دوره ریاضیات از درسهای مرسوم نبود ، اسحاق نوجوان در مدرسه ریاضیات نخواند . ولی طی شش سال بعد ریاضیات را خودش یاد گرفت . اسحاق نیوتن دانشمند و نابغهای بود که اکتشافاتش طرز فکر مردم درباره جهان را تغییر داد . در پس تصویر عمومی نیوتن در مقام فردی نابغه ، مردی با مشکلات و شکستهای واقعی وجود داشت .
شخصیت باستان … رامسس دوم
« فرانسیسکو پیثارو » در تروخیوی اسپانیا شهری با قدمتی بیش از دو هزار سال به دنیا آمد . این شهر یکی از همان دژهای قرون وسطایی بود که بر فراز تپهای بنا شده بود و دیوارهای بلندی از سنگ خارا داشت که از شهر حفاظت میکرد . ثبت تولد ، مرگ و ازدواج در کلیسا ، دادگاه یا در خانواده و یا بر جلد کتاب مقدس در آن روزگار کاری رایج بود ، اما هیچ سند ثبت شدهای از تولد فرانسیسکو پیثارو به دست نیامده است . تاریخ واقعی تولد او برای مورخان همچنان یک راز است .
اما آنها بر این باورند که او بین سالهای ١٤٧١ و ١٤٧٥ به دنیا آمده است. برخی از مورخان ادعا میکنند او پس از تولد روی پلههای یک کلیسای محلی رها شده بود و برخی دیگر میگویند او در میان خوکها بزرگ شده و ماده خوکی به او شیر داده است . البته این ادعا شایعهای بیاساس بیش نیست .
در واقع سرهنگ گونسالو پیثارو ، پدر فرانسیسکو ، افسر ارتش بود. سربازانش او را به سبب رشادتهایش در نبرد با ایتالیاییها « رومن » و به سبب قامت رشیدش « بلند » مینامیدند . مادر وی ، خدمتکار بود و پدر و مادرش هر کدام تعدادی برادر ناتنی به فرانسیسکو ارزانی کردند . او هیچگاه به مدرسه نرفت و هرگز خواندن و نوشتن نیاموخت ، با این حال او به دنبال ماجرا ، هیجان و مهمتر از همه ثروت فراوان بود . کتاب « پیثارو » مجلدی دیگر از مجموعه شخصیتهای تأثیرگذار دوره رنسانس است که در ١١٠ صفحه راهی بازار نشر شده است .
هند باستان
پنجاهوهشتمین مجلد از کتابهای مجموعه تاریخ جهان به « هند باستان » اختصاص دارد.کشوری که از آن به عنوان سرزمین هفتاد و دو ملت یاد کردهاند. هند با داشتن ١/١ میلیارد نفر جمعیت ، پس از چین در جایگاه دوم قرار دارد. این کشور به لحاظ جغرافیایی نیز پهناور است و با وسعتی در حدود ٣ میلیون و دویست و هشت هزار کیلومتر مربع هفتمین کشور پهناور جهان است .
در واقع ، چنان پهناور است و آنقدر تنوع گسترده سرزمینی دارد که اغلب از آن با نام «شبه قاره» یاد میشود، در ضمن هندوستان چهارمین قدرت اقتصادی جهان است و مردم این سرزمین پهناور اعتقادات مذهبی بسیار گوناگون و متنوعی دارند ، از جمله آیین هندو ، بودا ، جین ، اسلام ، مسیحیت ، سیک ، یهودیت و زرتشتی . هند از دیدگاه تاریخی نیز شایان توجه است .
نخست آنکه یکی از چهار فرهنگ پیشرفته را در خود پرورش داد که تاریخدانان امروزی آنها را « گهوارههای تمدن » مینامند . هر یک از این تمدنها در امتداد کرانههای یک یا دو رودخانه بزرگ مانند دجله و فرات در بینالنهرین(عراق کنونی) ، نیل در مصر ، هوانگ در چین ، و سند در هند شکوفا شدند .
زمان نگری و کیهان باوری در عصر صفویه
مؤلف این مجموعه را به اعتبار رویکرد زمانمحورِ مورخان به جهان پیرامون خویش و باور آنها به دخالت امور کیهانی در زندگی بشری، به ترتیب با دو مفهوم «زماننگری» و «کیهانباوری»، ممتاز ساخته است.
پژوهش در معنا و تأثیر این دو مفهوم در عرصه تاریخنگاری عصر صفویه، با این پرسش اساسی آغاز شد که آیا ایدههای کیهانی میتوانسته بر محتوای تاریخنگاریها و نیز شیوههای تاریخنویسی تأثیرگذار باشد؟ و اگر آری، چگونه؟ مؤلف با توجه به میراث غنیِ تاریخنگاریِ عصر صفویه و نیز با ملاحظه آشنایی بیشتر با این دوره تاریخی، بر آن شد تا این پرسش را در زمینه تاریخ صفویه طرح کند.
این مجموعه با نگرشی نو به زمان تاریخنگارانه پایان میگیرد؛ نگرشی منتهی به یک راهحل عملی با هدف زُدایش افراطگراییهای مذهبی.
امامت و سیاست (تاریخ خلفا)
ابو محمدعبدالله بن مسلم ابن قتیبه دینوری یکی از مؤلفان بزرگ سنی مذهب در قرن سوم هجری است. کتاب امامت و سیاست به طور مبسوط تاریخ خلفای صدر اسلام را پس از رحلت حضرت رسول اکرم (ص) بررسی میکند. این اتفاقات در واقع در یکی از حساسترین و سرنوشتسازترین دوره تاریخ اسلام شکل گرفته که برای آگاهی خوانندگان از جزئیترین رویدادهای رخ داده شده از تاریخ اسلام در آن برهه نگاشته شده است. ابن قتیبه بیشتر در نگارش آثار ادبی شهرت دارد. آثار اخلاقی و فرهنگی او در واقع آینه تمامنمای همه جریانهای فکری جامعه عباسی در آغاز قرن سوم هجری است.