زیرزمین کوستوریتسا در بوته نقد سیاسی (با مقالههایی از آلن فینکل کراوات اسلاوی ژیژک و دینا یوردانووا)
زيرزمين را براي اولينبار که ديديم، همه شيفتهاش شديم و کسي به معناهاي سياسي و ايدئولوژيک فيلم فکر نکرد. پرداخت سينمايي فوقالعادهي فيلم، بازي پرشورِ بازيگرانش و مهمتر از همه ترکيب غريب موسيقي و قصه در آن مسحورکننده بود ــ و هنوز هست. پرداخت کارتونوار حوادثِ فيالواقع تلخ، يادآور فليني است و به هم آميختگي گاهگاهي رويدادهاي فراواقع با واقعگرايي، رئاليسم جادويي را به ذهن ميآورد. فيلم در نخستين سکانس خود که آميزهاي است از موسيقي پرشور سازهاي بادي و سرمستي فاسد بعد از يک چپاول موفق و سپس بمباران و جنگ، ميخ خود را ميکوبد و تا پايان بدون اينکه نفس کم بياورد، سه ساعت ميتازد.
چرا به ذهن ما آدمهاي «معصوم» سينمادوست و انساندوست خطور نميکرد که سازندهي فيلم به نژادپرستي و دفاع از کشتارهاي جمعي متهم شود؟
تاریخ چیست
کتاب تاریخ چیست نوشته همایون کاتوزیان توسط انتشارات مرکز با موضوع تاریخ، مسائل اقتصادی، مشروطیت به چاپ رسیده است.
مباحث کتاب تاریخ چیست
مباحث نظری
تاریخ چیست
اهمیت تاریخ اقتصادی و ویژگی های بنیادی تاریخ اقتصادی ایران
غرب زدگی مجاهدات و مصائب آن
درباره جامعه ی کوتاه مدت
تاریخ معاصر
شباهت ها و تفاوت های دو انقلاب
مشروطه و هرج و مرج
مشروطه انقلابی برای قانون
تحول مجلس شورای ملی
ملی شدن صنعت نفت در یک نگاه
مصذق ناسیونالیسم و سوسیالیسم
امینی شاه و جبهه ی ملی
روایت سنجابی ملکی و صدیقی از مخالفت با رفراندوم مصدق
خلیل ملکی و تئوری توطئه ی اصلاحات
مفهوم اضطراب (تعمقی ساده با گرایش روانشناختی درباره مسئله گناه موروثی در علم اصول دین)
کيرکگور در ديباچهي مفهوم اضطراب ادعا ميکند قصد دارد اين کتاب را به همان سرراستي بنويسد که مرغان هوا آواز سرميدهند. او ميگويد، گناه اول هر فردي از ابناي بشر شبيه گناه اول آدم ابوالبشر است. سپس به سراغ اضطراب ميرود و فرق ميگذارد ميان اضطراب عيني (برونذاتي) و اضطراب ذهني (درونذاتي) و رابطهي آن را با آزادي برجسته ميسازد: امکانِ آزادي در اضطراب عرض اندام ميکند. کيرکگور اضطراب را ترس يا دلهرهاي نامشخص ميداند که پيششرط آزادي (و به همين سبب، پيششرط گناه) است زيرا اضطراب همانا تصديق وضع کنوني ما و بازشناخت ماهيت امکان است. در اينجا کيرکگور در مقام متفکري مسيحي بحث ميکند و تا بخواهيد از متن کتاب مقدس نقل ميکند و خيلي وقتها از عبارتهايي استفاده ميکند از زبانهاي ديگر متني که براي فيلسوفان و کيرکگورپژوهان جذاب خواهد بود اما خوانندگاني را که علايق عامتر دارند دچار اضطراب خواهد ساخت.
آهنگ افلاک (سفری در فضا و زمان)
ما امروزه به شيوهاي کاري و قابل براي درک جهان رسيدهايم که علم نام دارد. علم از جهاني چنان پرسنوسال و چنان گسترده پرده برگرفته که در نگاه اول انگار امور بشري در آن پشيزي بيش نيست. ما از کيهان فاصله گرفتهايم. چيزي شده گويي دور از دسترس و بيربط به دغدغههاي روزمره. ولي علم نه فقط فهميده که کيهان عظمتي سرگيجهآور و هيجانانگيز دارد و نه فقط اينکه در دسترس فهم آدمي هم هست، بلکه ما هم به مضموني حقيقي و ژرف جزئي از اين کيهانايم؛ اينکه زادهي آنايم و سرنوشت ما سخت به آن گره خورده. اساسيترين و ناچيزترين رويدادهاي بشري ريشه در کيهان و خاستگاههاي آن دارد. «آهنگ افلاک» يا همان «کيهان» به کندوکاو در همين منظر کيهاني اهتمام دارد.
در ستایش سیاست (در گفتگوی اد لانسلن)
ماکياوللي سياست را هنر عالي دروغ دانسته است. سياست را اما بايد چيز ديگري دانست: توان يک جامعه در به دست گرفتن سرنوشت خود، در ابداع نظمي عادلانه و در التزام به خير همگاني.
نزد آلن بديو، سياست با کلبيمسلکي و حتي با عملگرايي بينسبت است. سياست، به دور از اينکه به تمشيت امور عمومي تقليل يابد، جستجوي همگاني عدالت و حقيقت است.
آنگاه که از فهم جهان درمیمانیم (مجموعه داستان)
اين پايان جبرگرايي است. اصل عدم قطعيت هايزنبرگ اميد تمام كساني را بر باد ميداد كه به جهان منظم و بقاعدهاي كه فيزيك نيوتني وعده داده بود ايمان داشتند. به نظر جبرگرايان، اگر ميشد قوانين حاكم بر ماده را برملا كرد، ميشد به كهنترين گذشته دست يازيد و دورترين آينده را پيشبيني كرد. رياضي دارد جهانمان را تا نقطهاي تغيير ميدهد كه نهايتا طي ده بيست سال آينده اصلا ديگر نتوانيم درك كنيم كه انسانبودن واقعا يعني چه. ميتوانيم اتم را بشكافيم، برگرديم و به نخستين نور خيره شويم، و پايان جهان را فقط با مشتي معادله پيشبيني كنيم، اما هميشه چيزي مبهم، نامتعين و غيرقطعي باقي ميماند.
زبانشناسی سوسور ساختارگرایی و پدیدارشناسی (دوره زبانشناسی عمومی پس از 1 قرن)
اين راهنما که مخاطبي بينارشتهاي را در نظر دارد بازتابي است از تحولات اخير مرتبط با وجاهت و ميراث دوره زبانشناسي عمومي (1916). کتاب رابطه ميان مطالب دوره با منابع دستاول خود سوسور را که بعضا تا همين اواخر در دسترس نبودهاند بهصورت انتقادي بررسي ميکند. توجه ويژهاي به جفتهاي تقابلي ميشود: دال و مدلول، لانگ (نظام زبان) و پارول (گفتار)، همزماني و درزماني؛ مواردي که نشان مهر ساختارگرايي در سرتاسر علوم انساني شدهاند. اين کتاب بر ميراث سوسور در ساختارگرايي (و پساساختارگرايي) از يک سو و پديدارشناسي از سوي ديگر دو سنت فلسفي اصلي قرن بيستم پرتو ميافکند و شاهدي است بر آنکه زبانشناسي سوسوري امروز در دهه سوم قرن 21 همچنان مطرح است. خواننده مختار است کتاب را بهتنهايي يا به همراه دوره مطالعه کند. بئاتا استاوارسکا استاد گروه فلسفهي دانشگاه اورگن امريکا و مؤلف اين کتاب با استناد به مدارکي که بعضي از آنها بهتازگي کشف شدهاند، نشان ميدهد که کتابي که پس از مرگ سوسور به نام او به چاپ رسيده در واقع تا چه حد با منويات او متفاوت است.
هنر همدردی
کتاب هنر همدردي افزون بر تمرکز بر مفهوم همدردي و تبيين آن، موزاييک موضوعي بينظيري است از شناخت مفاهيم مشابهي چون دلسوزي، همدلي، شفقت، مهرورزي، عدالت، خيرخواهي، توانايي عشقورزي و نسبت آن با قوهي تخيل آدمي. استدلالهاي کتاب نه فقط در جهت تأييد مفاهيم يادشده قوام مي يابند، بلکه نويسنده تقابلهاي آن، نظير بيرحمي، سنگدلي، بيعدالتي، بيانصافي، ستمگري، زورورزي، حيلهگري، دروغ و... را برميرسد و علل و حتي تفاوت آن در اطلاق بيروني و انگيزههاي بروز آن را از نظر دور نمي دارد. اين فيلسوف کانتي، نه فقط خاستگاه همدردي را فراتر از عقل محاسبهگر و تکليف و وظيفه، و حتي ارادهي آزاد ميداند، بلکه ضمن واکاوي شالودهي اخلاق و کردارهاي اخلاقي، افزون بر فراروي از کانت، سنگ بناي علوم جديد در بررسي سرچشمهي انگيزههاي انسان را نيز پي ميريزد. و باريکنگريهايش در موضوع همدردي و ارادهي آزاد، آغازگاه درخشاني است بر دستاوردهاي بعدي در عرصهي علوم طبيعي و عصبشناسي (نوروساينس) در سدهي بيستم و بيستويکم، که امروزه مسيري متفاوت از اخلاق کانتي دارد.