نوزده مقاله اين دفتر در چهار مقوله کلي طبقه‌بندي شده‌اند: فرهنگ و آزادي، فلسفه و مسائل اجتماعي، مسائل مربوط به سوسياليسم و مسئله روشنفکران. در بخش نخست درباره سياست فرهنگي، نقش فرهنگ و رواداري در رشد دموکراسي، نقش مطبوعات، مفهوم نوآوري ادبي و اجتماعي، و روند آزادي‌خواهي در کشورهاي آفريقايي سخن گفته مي‌شود. در بخش دوم بحث‌هايي درباره مرلوپونتي، مارکس، و منتسکيو به ميان مي‌آيد. بخش سوم به تحولات بلوک سوسياليسم پرداخته، روند تحولات را در کوبا و چين و شوروي دنبال مي‌کند. بخش چهارم شامل دو مصاحبه است درباره روشنفکران و روابط آنان با مردم و قدرت‌ها و ايدئولوژي‌ها و مسئله بحران هويت در آنان.

نظريه‌اي در باب عدالت، اثر جان رالز، يكي از كتاب‌هايي ست كه آيندگان به واسطه‌اش زمانه ما را ياد خواهند كرد. به جرات مي‌توان گفت اين كتاب مهمترين اثر فلسفه اخلاقي و سياسي در سده بيستم است، اثري كلاسيك هم‌سنگ آثار ايمانوئل كانت و جان استوارت ميل. رالز در اين كتاب استدلال مي‌كند كه اصول صحيح در زمينه عدالت آن‌هايي ست كه انسان‌هايي آزاد و عاقل، استقرار يافته در «وضعيت آغازين»، در پس پرده بي خبري، بر سرش توافق خواهند كرد: آنها در پس اين پرده از جايگاه خود در جامعه، از طبقه، نژاد، يا جنسيت خويش، از استعدادها، هوش، و قوت بازوي خويش بي‌خبراند، و حتي نمي‌دانند چه برداشتي از خير، يا آرمان نهايي زندگي خود، دارند. وي بر اين اساس دو اصل عدالت را براي توزيع آزادي‌ها و خيرهاي اجتماعي و اقتصادي استنتاج مي‌كند. در سال 1975، براي نخستين ترجمه كتاب به زبان بيگانه- چاپ آلمان اثر- در نسخه اصلي بازنگري‌هاي عمده‌اي صورت گرفت. آن بازنگري‌ها، كه به باور مولف در برگيرنده اصلاحات مهمي است در همه ترجمه‌هاي بعدي و سپس در سال 1999 در آخرين ويراست انگليسي اثر گنجانده شد. ترجمه فارسي حاضر براساس همين نسخه است.