در مدرسهی توموئه که دانشآموزان آن مجاز بودند روی هر موضوعی که به آن علاقهمندند کار کنند، باید بدون توجه به آنچه در اطرافشان جریان داشت، ذهن خود را روی موضوع موردعلاقهشان متمرکز کنند. به این ترتیب، هیچکس به بچهای که آواز «چشم، چشم، دو ابرو» را میخواند، توجهی نمیکرد. یکی دو نفر به این موضوع علاقهمند شده بودند؛ اما بقیه غرق در کتابهای خودشان بودند. کتاب توتوچان قصهای افسانهای بود؛ دربارهی ماجراهای مرد ثروتمندی که میخواست دخترش ازدواج کند. نقاشیهای آن جالب بود و کتاب طرفدار زیادی داشت.
همهی دانشآموزان مدرسه که مثل ماهی ساردین داخل واگن چپیده بودند، آنچه را در کتابها نوشته شده بود، با ولع میخواندند. آفتاب صبحگاهی از ورای پنجرهها به درون میتابید و چشماندازی پدید میآورد که سبب شادمانی قلبی مدیر مدرسه میشد. همهی دانشآموزان آن روز را در کتابخانه گذراندند.
توتوچان دخترکی آنسوی پنجره (شیوه آموزش و پرورش آزاد در ژاپن) - انتشارات نی
چهار مقالهای که در این کتاب میخوانید هریک بهنوعی مشکلات تاریخی توسعهی اقتصادی و سیاسی ایران را بررسی میکند. فقدان امنیت برای مالکیت خصوصی و در نتیجه عدم انباشت سرمایه در دست بخش خصوصی، انحصار ثروت و قدرت اقتصادی در دست حکومتها که خود به انحصار قدرت سیاسی میانجامید و سرعت و شدت تحولات سیاسی و اجتماعی که جامعه را از چهارچوب قانونی باثبات که لازمهی رشد و توسعهی اقتصادی است محروم میکرد، در دو مقاله اول بررسی میشود. تلاش برای استقرار قانون و نظم قانونی که به انقلاب مشروطه انجامید و علل ناکامیها و کمبودهای این جنبش مضمون مقالهی سوم است و در مقالهی چهارم که به معنایی دنبالهی مقاله سوم است شرحی از زندگی و آثار ملکالشعرای بهار میخوانیم که از کوشندگان راه مشروطه بود و انسانی فرهیخته و آزادیخواه و متجدد که میکوشید در فضای بسته و خطرخیز دیکتاتوری در عین وفادارماندن به آرمانهای خود از تندرویهای ویرانگر بپرهیزد و در محیطی که کمتر کسی هوادار اعتدال و خرد بود به اعتدالی خردمندانه برسد.
ایران جامعه کوتاه مدت (و سه مقاله دیگر) - انتشارات نی
به جرئت مىتوان گفت كتاب مفهوم قانون مهمترين اثر، در زمينهی فلسفهی حقوق به زبان انگليسى، در سدهی بيستم بوده است. اين كتاب، چند سال پس از انتشار، فهم فلسفهی حقوق و شيوهی تدريس آن را در دنياى انگليسى و غيرانگليسى زبان دگرگون ساخت. اين تأثير شگرف موجب شد كه دربارهی كتاب و آموزههايش مطالب بسيارى، نهتنها در زمينهی نظريه حقوقى بلكه همچنين در حوزهی فلسفه اخلاق و فلسفه سياسى، منتشر شوند. در نيم سدهی گذشته، نظريهی حقوقى پروفسور هارت به كانون توجه در فلسفهی حقوق تبديل شده است. پس از انتشار اين اثر، نظريات جدىاى كه در مراكز مهم آموزشى و پژوهشى حقوق، در سطح جهان، مطرح شدهاند، صرفاً گامى در جهت بهبود يا نقد نظريه اثباتگرايى هارت بودهاند. در اين كتاب، پس از نقد نظريه فرمان، قانون بهمثابه اتحاد قواعد اولى و ثانوى معرفى میشود. اما اين قواعد بافتى باز دارند و، از اين رو، «تقنين قضايى» بهاى تنظيم قاعدهمند حيات اجتماعى توصيف مىشود. برداشت قاعدهمند از قانون در مقابل دو گرايش افراطىِ نظرى، يعنى شكلگرايى و قاعدهشكاكى، قرار دارد كه بايد شرح داده و نقد شوند. پروفسور هارت، پس از اين شرح و نقد، به بحث از نسبت ميان قانون، از يک سو، و اخلاق و عدالت، از سوى ديگر میپردازد و، باریکبينانه، نكتههايى ژرف در اين خصوص پيش مىنهد. نشاندادن خلط ميان دو نوع قانون طبيعى، و نيز ترسيم محتواى حداقلى حقوق طبيعى، كه در حقيقت محدوديتهاى طبيعى همه نظامهاى هنجارىاند، نمايانگر موضع نظرى او در برابر حقوق طبيعى هستند. هارت در فصل آخر كتاب، از حقوق بينالملل بهمثابه مصداقى خاص از نظام حقوقى دفاع مىكند.
نام لوکیوس آنائیوس سنکا (۴ قبل از میلاد ـ ۶۵ بعد از میلاد) در مقام خطیب و فیلسوف رواقی چنانکه بایست شناخته شده است. اما سنکا از بزرگترین نمایشنامهنویسان رم باستان نیز بوده است و آثار او هم بهسبب کیفیت و هم بهسبب جایگاهی که در تاریخ تراژدی غرب دارد، شایان توجه بیشتر است. سنکا مضمون نمایشنامههای خود را از اساطیر یونان وام گرفته و همه نمایشنامههایش، غیر از توئستس، داستانهایی را باز میگوید که قبلاً در آثار آیسخولوس و سوفوکلس و ائوریپیدس خواندهایم. اما سنکا در میان این سه تن به ائوریپیدس بیشتر توجه داشت و اغلب تراژدیهایش برگرفته از آثار ائوریپیدس است. سنکا تراژدی یونانی را بر روی زمین آورد و به شخصیتهایش چهرهای کاملاً انسانی بخشید و شعری باشکوه و شیوا را در روایت این غمنامههای ماندگار انسانی به کار گرفت. مضمون آثار او بیش از هر چیز عشق و نفرت و انتقام است و در توصیف صحنههای هولآور بسی بیپرواتر از یونانیان عمل میکند. در اهمیت تأثیر سنکا بر نمایشنامهنویسان عهد رنسانس و بعد از رنسانس تردید روا نیست. او الهامبخش نمایشنامهنویسان عهد الیزابت بود و بدینسان پیوندی میان دو دورهی مهم تراژدی و نمایشنامهنویسی در غرب برقرار کرد و از این روی چهرهای ماندگار در تاریخ این هنر بهشمار میرود.
جابری در این کتاب از روشهای نوین تحقیق علمی در حوزهی علوم انسانی و بهویژه علم تاریخ بهره گرفته است. این امر کتاب او را حتی در طرح مباحث مرسوم و متداول علوم قرآن از کتابهای دیگر متمایز کرده است.
او در این کتاب میان دو رویکرد به قرآن یعنی قرآن بهعنوان یک کل یکپارچه و قرآن بهعنوان مجموعهای از گروههای آیات که در طول زمان و همپای تحولات و حوادث نازل شدهاند، جمع کرده و با بهکارگیری این روش در مباحثی نظیر نام قرآن، وحی، امی بودن پیامبر و نقش قصص، به نتایج تأملبرانگیزی دست یافته است.
رهیافتی به قرآن کریم (در تعریف قرآن) - انتشارات نی
این کتاب بنا دارد تاریخ جنگهای صلیبی را که از شروع تا پایان، دو قرن طول کشیده است، از نگاه مورخان و وقایعنگاران عرب روایت کند. امین معلوف در مصاحبهای دربارهی این کتاب میگوید: «آنچه در عنوان کتاب اهمیت دارد، نه جنگهای صلیبی است و نه اعراب، کلیدواژهی کتاب به روایت است. من که پیدرپی هم در شرق زیستهام و هم در غرب، سالهاست که مشاهده میکنم تا چه حد هم شرقیها و هم غربیها از فاصله گرفتن از بینشهای جزئی و مغرضانهشان ناتواناند. گاهی خود را به جای دیگری گذاشتن، نخستین گام به سوی خردمندی است.»
در پایان جنگهای صلیبی، دنیای مسلمان ظاهراً پیروزی درخشانی کسب میکند. غرب با هجومهای پیدرپیاش در صدد بود جلوی پیشروی اسلام را در اروپا بگیرد، اما نتیجهای که به دست آمد درست عکس خواسته ی غرب بود، زیرا مسلمانان در پایان جنگهای صلیبی آنچنان قدرتی بازیافتند که زیر پرچم ترکان عثمانی نزدیک بود اروپا را فتح کنند، اما…
امین معلوف، نویسندهی فرانسوی لبنانیتبار که در تابستان ۲۰۱۱ به عضویت آکادمی فرانسه انتخاب شده است، با نوشتن جنگهای صلیبی به روایت اعراب، در نیمهی دههی ۱۹۸۰، به دنیای نویسندگی قدم گذاشت. از آثار دیگر او هویتهای مرگبار و دنیای بیسامان، به قلم مترجم این کتاب در نشر نی منتشر شده است.
کتاب حاضر روایت دوران کودکی، نوجوانی و جوانی مردی است که تاریخ معاصر چهرهای پلید و مخوف از او به یاد دارد. استالین که به خواست مادرش تحصیلات مذهبی را آغاز کرد و قرار بود مرد خدا باشد، به ناگاه بنیانهای عقیدتی دیگری را پذیرا شد؛ در عدل الهی تردید کرد و حتی منکر وجود خدا شد. همچنین تحت تأثیر عقاید انقلابی، مبارزهای بیامان را برای سرنگونی نظام تزاری آغاز کرد. او که پدرخواندهٔ گروهی تبهکار بود با سازماندهی سرقت از بانک، دزدی دریایی، و اخاذی و آدمکشی، منابع مالی لازم را در اختیار لنین، رهبر انقلاب روسیه، میگذاشت. او در بحث و نویسندگی به همان اندازه ماهر و زبردست بود که در قتل و سرقت و راهاندازی شورشهای خیابانی. استالین در گرماگرم مبارزات، ماجراها و تنشهای بسیار شکوفا شد. او در راه دستیابی به اهدافش برای زندگی انسانها ارزشی قائل نبود. خشونت را داس مقدس تاریخ میدانست و میلیونها نفر را با بیرحمی به کام نیستی و مرگ فرستاد. او که یک گرجی بود فقط بهدلیل خصیصه جهانگرایانهٔ مارکسیسم توانست استالین شود و به قلهٔ قدرت صعود کند و در زمرهٔ پایهگذاران اولین نظام مارکسیستی جهان بهشمار آید. استالین اعتقاد راسخ داشت که با رهبری سفاکانهاش کشور بحرانزدهاش را به سوی مدینهٔ فاضله خواهد برد.
این کتاب حاوی ناگفتههای بسیاری است دربارهٔ استالین جوان و دیگر بازیگرانی که در جریان توفندهٔ انقلاب روسیه در کنارش بودند.
دو هزار و پانصد سال از تولد تراژدی میگذرد و گزافه نیست اگر بگوییم این نوشتههای شکوهمند از دوران رنسانس به بعد از سرچشمههای اصلی ادبیات غرب و الهامبخش بسیاری از شاعران و نویسندگان و سایر هنرمندان سراسر جهان بوده است. آیسخولوس را پدر تراژدی مینامند، از آن روی که او نخستین شاعری است که با نوآوریهای خود، چه در پرداخت مضامین و شخصیتها و چه در نحوهی اجرای نمایشنامه بر صحنه، این قالب هنری را تکامل بخشید. مضمون نمایشنامههای آیسخولوس بیش از هر چیز بر رابطهی آدمی با خدایان استوار است. بسیاری از پرسشهای ازلی انسان در این نوشتهها مطرح میشود: آدمی تا چه حد مسئول کردههای خویش است و تا چه حد محکوم رای خدایان؟ آنگاه که اراده و آرزوی آدمی با خواست خدایان در تعارض میافتد چه پیش میآید؟ عدالت خدایان به چه معنی است؟ و سرنوشت آدمی آنگاه که از بسیاری قدرت و مکنت سر به طغیان برمیدارد، به کجا میکشد؟
علاوه بر این آیسخولوس رویدادهای مهم زمانهی خود را در نمایشنامههایش بازتاب داده است. این مجموعه برای نخستینبار هفت نمایشنامهی برجامانده از آیسخولوس را با ترجمهای واحد به فارسیزبانان هدیه میکند.