دفتر و دفترچه
تراول ماگ و فلاسک
دولت و جامعه در ایران
"دولت و جامعه در ایران" اثری است که دکتر "محمدعلی همایون کاتوزیان" آن را با نگاه ویژه به "ان‍ق‍راض ق‍اج‍ار و اس‍ت‍ق‍رار پ‍ه‍ل‍وی" به رشته ی تحریر درآورده است. نویسنده معتقد است که مطالعاتی که پیرامون وضعیت سیاسی و اجتماعی و دولتی ایران صورت می گیرد، عمدتا بر مبنای تئوری هایی است که جهت مطالعه و بررسی جوامع اروپایی به وجود آمده اند و به همین دلیل در تشریح و تببین رویدادهای اجتماعی و تاریخی ایران به وسیله ی این نظریات دچار مشکل می شویم. بر این اساس دکتر "محمدعلی همایون کاتوزیان" که خود از پژوهشگران نام دار ایرانی در حوزه ی تاریخ، اقتصاد و سیاست است و در سمت استادی موسسه ی شرق شناسی آکسفورد فعالیت می کند، در کتاب "دولت و جامعه در ایران" نظریه ای نوین و متفاوت عرضه می کند که مطابق آن، تاریخ سیاسی ایران به صورت پیوسته میان استبداد و هرج و مرج در تناوب است.
"همایون کاتوزیان" این مساله را با پشتیبانی شواهد و مدارک تطبیقی از تاریخ ایران و اروپا به طور مفصل و کامل، تجزیه و تحلیل می کند. این شواهد پیرامون مسائلی همچون مالکیت، مشروعیت، قانون، عصیان، هرج و مرج و تحریکات اجتماعی جمع آوری شده اند و در کتاب "دولت و جامعه در ایران" موشکافی می شوند. با نگاه به مسائل ذکر شده، از این نظریه به عنوان الگویی در جامعه شناسی تاریخی کشور در بستر رخدادهای اواخر قرن نوزدهم ایران استفاده می شود و شواهد متعددی در تایید آن دیدگاه از اتفاقات این بازه ی زمانی نسبتا کوتاه به دست می آید. به این جهت می توان گفت نظریه ی مطرح شده در کتاب "دولت و جامعه در ایران" جهت درک و کاوش رویدادها و دگرگونی های اجتماعی و سیاسی ایران در دوره ی مد نظر بسیار کاربردی است.
آينده‌ي سوسياليسم
کتاب آينده‌ي سوسياليسم: شامل مجموعه مقالاتی در باب سوسیالیسم و انقلاب‌های سوسیالیستی است که با این عناوین درج گردیده‌اند" :پیش‌گفتاری بر چاپ جدید کتاب جامعه پسا انقلابی/ پل سوئیزی" ;"آینده سوسیالیسم/ سمیرامین"، "آیا پرومته دوباره در بند شده/ دانیل سینگر" ;"سوسیالیسم در عصر تردید/ رالف میلی باند ;" "آیا سوسیالیسم هنوز راه چاره‌ای برای جهان سوم است/ کارلوس م.ویلاس "و "نگاهی از عمق حضیض/ ریچارد لوینز ."مقالات کتاب به نوعی تحلیلی است از جوامع سوسیالیستی پس از انقلاب اکتبر روسیه در سال .1917نگارندگان، ضمن بررسی نظام‌های سرمایه‌داری عصر جدید، ویژگی‌های آن را با سرمایه‌داری قرن 19و اوایل قرن بیست مقایسه کرده‌اند .علاوه بر آن جایگاه سوسیالیسم در جهان سوم و علل فروپاشی شوروی و اروپای شرقی را نیز متذکر شده‌اند
سرمايه اجتماعي و سلامت اجتماعي (مفاهيم و رويكردها)
کتاب سرمايه اجتماعي و سلامت اجتماعي (مفاهيم و رويكردها): "امروزه در جريان توسعه‌ي جوامع، در كنار انواع سرمايه - اعم از طبيعي، انساني و مادي - سرمايه‌ي اجتماعي برون‌داد و درون‌دادِ توسعه به شمار مي‌آيد. اين انديشه كه سرمايه‌ي اجتماعي اكسير و درمان‌بخش بسياري از دردهاي جامعه است جذابيت زيادي دارد. سرمايه‌ي اجتماعي جامعه را سالم‌تر، داراتر، باتدبيرتر و شكيباتر مي‌كند. شواهد زيادي وجود دارد كه نشان مي‌دهد سرمايه‌ي اجتماعي مي‌تواند بر نتايج توسعه همچون رشد، عدالت و كاهش فقر تأثيرگذار باشد كه از مهم‌ترين مؤلفه‌هاي تعيين‌كننده‌ي عوامل بهداشت اجتماعي است. فقدان سرمايه‌ي اجتماعي را در كشورهاي توسعه‌نيافته حلقه‌ي مفقوده‌ي رشد و توسعه نام نهاده‌اند، طوري‌كه حتي اقتصاد جديد هم سرمايه‌ي انساني را به كار مي‌گيرد و به هنجارهايي كه از بيرون نظام اقتصادي سرچشمه گرفته است و بر رفتارهاي اقتصادي تأثير مي‌گذارد توجه جدي نشان مي‌دهد. از اين رو اقتصاددانان آن را به‌عنوان يكي از شاخص‌هاي مهم توسعه مطرح مي‌كنند." (از مقدمه‌ي كتاب)
تكوين جهان مدرن
کتاب تكوين جهان مدرن: «پژوهشي درخشان در باب فرهنگ و جامعه در طي هفت سده. مري اونز در اين اثر به بررسي خاستگاه‌هاي مدرنيته و راه‌هايي مي‌نشيند كه مدرنيته از عصر دين‌پيرايي تا عصر روشن‌گري و سپس تا دوره‌ي معاصر پشت سر گذاشته است. در جاي‌جاي اثر، احاطه‌ي او بر انديشه‌هاي بغرنج و شواهد گوناگون خودنمايي مي‌كند. اونز با بررسي ديدگاه‌هاي شرانگارانه‌ي ... فردريش نيچه، ماكس وبر و تئودور آدورنو دربارهي مدرنيته، از موضوع ميانه‌اي جانب‌داري مي‌كند كه هم به پي‌آمدهاي مثبت مدرنيته نظر دارد و هم به پي‌آمدهاي منفي آن. اين اثر جامعه‌شناسي تاريخي در بهترين شكل آن است: سنجيده است، اطلاعات نظري فراواني در بر دارد، با دقت و وسواس نوشته شده، از پژوهش‌هاي تجربي برآمده، و بالاتر از هر چيز، هوشيارنه نوشته شده است. تكوين جهان مدرن كتابي ارزش‌مند براي دانشجوان و همه‌ي كساني است كه مي‌خواهند گزارش جامعه‌شناختي عالمانه و كوتاهي از مدرنيته بخوانند.» برايان ترنر
زندگي فضيلت مند درعصرسکولار
کتاب زندگي فضيلت مند درعصرسکولار: "اهل بصيرت و صاحب‌دلان، خواه اهل دين و خواه اهل جهان‌بينيِ سكولارِ انسان‌حضور، خوب مي‌دانند كه بحران اصلي بشرِ امروز همان است كه هميشه انسان را به خود مشغول داشته و آن جز تشنگي براي يك زندگي موفق از نظر كمّي، و معنادار از نظر كيفي، نيست. البته آنان كه دردِ دين دارند، به دليل اعتقاد و باور ديني، اين موضوع را بهتر درمي‌يابند زيرا آن‌ها مي‌خواهند هم دين‌دار بمانند و هم در جهان بازيگر و نقش‌آفرين باشند. به همين دليل، تشنگي اصليِ امروز همان پرسش هميشگي انسان‌هاست كه چگونه ميتوان هم موفق بود و هم معنادار و باكيفيت زندگي كرد. آنچه اين پرسش را مهم‌تر و از جهاتي عاجل‌تر مي‌كند اين‌كه مرحلة امروز تمدن بشر، كه بر تجدد بنا شده است، ظاهراً با كل تجربه‌ي تاريخي بشر در تضاد است. پس چالش اين است: چگونه ميتوان در عصري كه به‌تعبير بصيرت‌آميز مارشال برمن، به تبع ماركس، 'همة چيزهاي استوار به هوا مبدل مي‌شوند'، كمّيت و كيفيت زندگي را به‌طور متناسب در هم آميخت؟ اين پرسش برانگيزنده و راهبر اين رساله بوده است." (از پيش‌گفتار كتاب)
چند گفتگو درباره تجدد
کتاب چند گفتگو درباره تجدد: "كشاكش ما با تجدد حدود صدوپنجاه سالي است كه آغاز شده و گويا به امر پايان‌ناپذيري بدل شده است. بي‌آن‌كه دستاوردهاي اين كشاكش را بتوان پنهان كرد ... ولي هيچ‌يك از اين حركات تهي از ضد خود نبوده و هر بار سنت از درون آن چنان با قدرت سر برآورده كه رسيدن به هدف را دشوار كرده است ... اكنون در آغاز هزاره‌ي سوم به نظر مي‌رسد ما مقدار زيادي از راه را طي كرده‌ايم و چاره‌اي هم جز آن نداريم كه به‌رغم تمام اختلافات مسلكي در راه تأمين عناصر تجدد يكدله شويم وگرنه، نه تنها از كشورهاي پيشرفته كه از كشورهاي تازه به دوران رسيده نيز عقب خواهيم ماند و ناچار خواهيم شد به تاريخ چندهزارساله‌ي خود دل خوش كنيم و به زندگي در گذشته ادامه دهيم... . "ا?نجا جاي بحث دربارهي افت و خيزهاي تجدد در دوره‌ي صدساله (اگر مبنا را انقلاب مشروطه بگيريم) يا صد و پنجاه-شصت ساله‌ي گذشته (اگر مبنا را اقدامات عباس‌ميرزا بگيريم) نيست. خوانندگان با خواندن اين مجموعه و در ضمن سؤال و جواب‌ها درخواهند يافت كه راه تجدد چگونه طي شده و به كجا رسيده است... . "اين مجموعه، علاوه بر نگاه به تجدد ايران، گوشه‌ي چشمي نيز به تجدد در افغانستان و تاجيكستان دارد؛ زيرا كه سرنوشتِ اين مجموعه‌ي فارسي‌زبان را در پيوند با يكديگر مي‌بيند. ترديدي وجود ندارد كه تجدد ايران بر كشورهاي فارسي‌زبان ديگر تأثيرگذار بوده و همچنين پيشرفت‌هاي آن‌ها مي‌تواند بر ما تأثير گوارايي بگذارد" (برگرفته از متن كتاب). سيروس علي‌نژاد اين بحث را در كتاب گفت‌وگو با مترجمان (از همين نشر) دنبال مي‌كند .
آموزش و قدرت
کتاب آموزش و قدرت با وجود توجه بسیار زیادی که اکنون در رسانه ها، در کمیسیون های ملی، در سیاست، و در زندگی روزمره ی ما به نظام های آموزشی می شود، به وضوح مایه ی تأسف است اگر بیش تر در شتاب برای دستیابی به “برتری” باشیم (یک شعار با معانی و وابستگی های اجتماعی و ایدئولوژیک مختلف)، شتابی که باعث می شود به برخی از پرسش های بسیار انتقادی درباره آنچه مدارس انجام می دهند بی اعتنا بمانیم. این پرسش ها عبارت اند از: رابطه ی میان آموزش و جامعه ی بزرگ تر چیست؟ چه کسی در نهایت از روش های سازمان دهی مدارس ما، و برنامه ی درسی و فعالیت های آموزشی درون آن ها بیش ترین سود را می برد؟ طرح این پرسش ها آسان، اما پاسخ دادن به آن ها دشوار است. کتاب “آموزش و قدرت” گام دیگری در تلاش برای جدی گرفتن هم پرسش ها و هم پاسخ به آن ها تا جای ممکن محسوب می شود.
خودكشي در ايران ( تبيين جامعه‌شناختي ايده‌پردازي و تمايل به خودكشي در تهران)
کتاب خودكشي در ايران ( تبيين جامعه‌شناختي ايده‌پردازي و تمايل به خودكشي در تهران): چرا در برخی از سرزمین‌ها و گروه‌های اجتماعی میزان خودکشی بالاست؟ چه دلایل هستی‌شناختی و اجتماعی و چه شکاف‌ها و انگیزه‌هایی وجود دارند که انسان‌ها به خودکشی مبادرت می‌ورزند؟ کتاب «خودکشی در ایران» پژوهشی است که سه پدیده‌ی مهم را بررسی می‌کند که شامل ایده‌پردازی خودکشی، اقدام به خودکشی و خودکشی کامل (موفق) است. این کتاب همچنین مطالعه‌ای جامع در باب توصیف وضعیت میزان تمایل و ایده‌پردازی خودکشی در میان شهروندان ایرانی و به خصوص پایتخت است که سعی دارد آن را در طبقه‌بندی‌های جامعه‌شناختی تبیین کند. مسأله این است که وقتی جامعه توسعه می‌یابد؛ یعنی از حالت سنتی و ساده که در آن ارزش‌ها، هنجارها و باورها تردیدناپذیرند به سوی یک جامعه‌ی صنعتی، مدرن و نامتجانس که در آن ارزش‌ها، هنجارها و باورها رقیق‌ترند پیش می‌رود؛ می‌توان این توقع را داشت که میزان تمایل به خودکشی به دلیل سردرگمی‌های اخلاقی و هنجاری افزایش یابد و از کنترل خارج شود؛ زمانی که پایه‌‌های سرمایه‌ی اجتماعی سست شده و دغدغه‌های فکری قوت گرفته‌اند. هدف اصلی کتاب «خودکشی در ایران»، بررسی توصیفی و تا حدی آماری وضعیت میزان خودکشی منجر به مرگ در استان‌های ایران و نیز بررسی و تبیین تمایلات به از بین بردن خود با تأکید بر نظریه‌های اجتماعی دورکیمی و فشار عمومی اگنو و آنومی مسنر و روزنفلد بوده است. همچنین در این کتاب با عوامل مختلفی که انسان‌ها را به خودکشی سوق می‌دهد، از جمله عوامل اقتصادی، اجتماعی، احساسی، خانوادگی، فرهنگی و... و پیشنهادهایی برای مقابله با آن‌ها آشنا می‌شوید.