اتوپیا در رمانتیسم سیاه
اتوپیا در رمانتیسم سیاه به فصل باشکوهی از ادبیات آمریکا در نیمۀ نخست قرن نوزدهم میپردازد، اما هدفش بیش از آنکه بازگویی تاریخ ادبیات آمریکا در دوران رمانتیسم باشد، بازسازی جغرافیایی است که با انگارۀ مفهوم «اتوپیا» در این دوران شکل گرفته است.
بدیهی است که ابزار مورد نیاز برای این بازسازی ادبیات و آثار نویسندگان بزرگ است، نویسندگان بزرگی چون امرسون، آلن پو و هاثورن که از سرآمدان رمانتیکهای زمان خود هستند. بدین ترتیب کتاب تلاش میکند با رویکردی فلسفی به بازخوانی دگرگونیهای مفهوم اتوپیا در ادبیات این برهۀ تاریخی و بهخصوص آثار این نویسندگان بپردازد. فلسفۀ دین
ایده پدیدارشناسی
هوسرل شش سال پس از چاپ کتاب پژوهشهای منطقی بحرانی سخت را از سر گذراند. درخواستش برای سمت استادی فلسفه از طرف دانشگاه گوتینگن رد شد و به نظر میرسد همین بیاعتناییِ همکاران دانشگاهی تأثیری ژرفتر از چیزی که او بدان اذعان داشت بر او گذارد. آزاردهندهتر از این ناکامی بیرونی برای هوسرل شک او به خودش بود، تا حدی که وجود خود را به عنوان فیلسوف به چالش کشید.
کتاب ایدۀ پدیدارشناسی متن درسگفتارهایی است که هوسرل از ٢٦ آوریل تا ٢ مۀ ١٩٠٧ در گوتینگن ایراد کرده است و اکنون به عنوان جلد دوم مجموعه آثار هوسرل به نام هوسرلیانا به چاپ رسیدهاند.
طالب جابری ترجمۀ فارسی را بر اساس متن آلمانی انجام و سپس آن را با دو ترجمۀ انگلیسی تطبیق داده است. او همچنین ترجمههای فرانسوی و عربی را نیز برای استواری بیشتر ترجمه بررسی کرده است.
در همین متن کوتاه، میتوان به روشنی برداشت هوسرل را- دستکم در دورهای از تفکر او که بلافاصله پس از کتاب پژوهشهای منطقی بسط مییابد- از پرسشهای معرفتشناختی منتهی به پدیدارشناسی، چیستی پدیدار و شیوۀ مشاهدۀ آن، هدف، روش و پیششرطهای پدیدارشناسی، مفاهیم بداهت، بازآوری یا تقلیل پدیدارشناختی، حلول و تعالی، تمایز نگرش طبیعی و نگرش فلسفی، همچنین پیوند اندیشههای هوسرل را با تأملات دکارت بهخوبی دریافت.
درآمدی به نظام حکمت صدرائی
این کتاب که با هدف تعمیق اندیشه های توحیدی، درک بهتر معارف بلند دینی و معرفی سنت تفکر اسلامی نگاشته شده است، جلد سوم مجموعه درآمدی به نظام حکمت صدرائی است.
جلد نخست شامل مباحث هستی شناسی و جهان شناسی بود،
نویسنده در جلد دوم به مباحث معرفت شناسی و خداشناسی پرداخت و این کتاب نیز درباره علم النفس یا انسان شناسی حکمت متعالیه است.
علم النفس آخرین بخش از بخشهای پنج گانه مطرح در این مجموعه است که مشکل ترین بخش حکمت متعالیه به شمار می رود.
ویژگی مهم علم النفس این است که در آن علاوه بر قوانین فلسفی، با تجربه درونی نیز سروکار داریم. پیداست برای آنکه هر فیلسوفی این تجربه ها را با قوانین فلسفی پذیرفته خویش وفق دهد، لازم است که آنها را در چارچوب این قوانین تبیین کند، وگرنه صحت این قوانین در کانون تردید قرار می گیرد.
این امر ایجاب می کند که ضعفهای آنها یافته و برطرف شوند و این رویکردی است که صدرالمتألهین در قبال فلاسفه پیشین به ویژه ابن سینا دارد.
فهرست :
مقدمه
بخش پنجم: انسانشناسی
فصل شانزدهم: مزاج
فصل هفدهم: وجود نفس
فصل هجدهم: چیستی نفس
فصل نوزدهم: تجرد نفس
فصل بیستم: قوای نفس
فصل بیست و یکم: مراتب نفس
فصل بیست و دوم: حدوث نفس
فصل بیست و سوم: بدن و نفس
فصل بیست و چهارم: انفعال نفس
فصل بیست و پنجم: خلاصه انسانشناسی سینوی
فصل بیست و ششم: خلاصه انسانشناسی صدرائی
منابع
نمایهها
خطوط کلی حکمت متعالیه
کتاب حاضر به منظور معرفی نظام فلسفی حکیم بزرگ، صدر المتألهین شیرازی، و معرفی حکمت متعالیه به فیلسوفان غرب نگاشته شده است.
این کتاب فشرده کتاب دو جلدی «درآمدی به نظام حکمت صدرائی» است. هدف از تدوین آن تألیف کتابی متناسب با درس حکمت متعالیه برای تدریس به دانشجویان است.
در این کتاب هر جا واژه «فلسفه» یا «فیلسوف» و امثال آنها به کار رفته منظور فلسفه اسلامی و فیلسوفان مسلمان است، و همه جا مراد از « فلاسفه پیشین» و تعبیرهای مشابه آن، فلاسفه پیش از صدر المتألهین است.
این کتاب برای کسانی مفید است که دست کم در حد کتاب « نهایه الحکمه» یا «اشارات» این سینا با فلسفه آشنایی دارند
زیبایی شناسی در آثار ابن سینا، شیخ اشراق و صدرالمتآلهین
زندگی انسانها چون تارو پود پارچه با هنر و زیبایی درهم تنیده است؛ چرا که زیبایی دوستی و زیبایی جویی یکی از ابعاد و ساحتهای اصلی روح و فطرت انسان است. از طرف دیگر انسانها حقیقت جو؛ کنجکاو ودانش طلب اند؛ از پیوند این دو ساحت فطری؛ معرفتی به اسم زیبایی شناسی متولد می شود. در دو قرن اخیر، با گسترش این حوزه معرفتی، زیبایی شناسی تبدیل به شاخه مستقلی از فلسفه شده است.
مباحث و مضامین ژرف و لطیفی درباره زیبایی شناسی در آثار فیلسوفان اسلامی، به ویژه ابن سینا؛ شیخ اشراق و صدرالمتألهین، یافت می شود
.اما این مباحث به شکل نامنسجم و بدون تحلیل و تبیین در آثار این فیلسوفان بزرگ اسلامی پراکنده است. نوشته حاضر گام کوچکی برای تدوین زیبایی شناسی فیلسوفان اسلامی است.
درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی با اصلاحات
فلسفه در تاریخ و فرهنگ اسلامی بسی ریشه دار و ستبر است، ولی نظر به آثاری که تاکنون برای شناساندن سیر تاریخی این سنت غنی، نگاشته شده، نشان می دهدکه هنوز راه درازی در پیش است. برخی از این آثار تحت تأثیر یک سونگریها و نگرشهای خاص مستشرقان تدوین یافته اند؛ برخی چیزی بیش از تاریخ فلاسفه نیستند؛ بعضی گزارش محض و فاقد جنبه تحلیلی و انتقادی اند؛ و برخی نیز بسیار مجمل و موجزند.
آگاهی عمیق از سنت فلسفی در جهان اسلام بدون در دست داشتن اثری که سیر تاریخی این سنت را به گونه ای تحلیلی و جامع ارائه کرده باشد، بسیار مشکل می نماید. در این کتاب تصویری اجمالی، گویا، فراگیر، تحلیلی انتقادی و به دور از تعصب و یک سونگری از سیر فلسفه اسلامی عرضه شده است. همچنین فیلسوفان برجسته، تحولات و مکاتب مهم فلسفی و نیز علوم مرتبط با فلسفه، یعنی منطق، کلام و عرفان، کانون توچه قرار گرفته اند.
درس نامهء علم النفس فلسفی
آیا انسان همین بدن مادی محسوس است یا افزون بر بدن، نفسی دارد؟ اگر نفس دارد آیا نفس انسانی، تک ساحتی است، به گونه ای که یا مادی محض است و یا مجرد محض؟ و یا جوهری دوساحتی است که هم از مادیت بهره دارد و هم از تجرد؟ آیا نفس انسانی قدیم است یا حادث؟ و بر فرض حدوث، آیا پیش از بدن آفریده شده یا همراه با بدن؟ آیا نفس حرکت پذیر است یا ثبات دارد و تغییر در آن روی نمی دهد؟ آیا نفوس انسانی در نوع واحد می گنجند یا انواع گوناگونی برای آنها متصور است؟ آیا تناسخ نفوس امکان عقلی دارد؟ و بر فرض امکان آیا ضرورت هم دارد؟ آیا نفس انسانی پس از مرگ به حیات خویش ادامه می دهد یا با زوال بدن نابود می شود؟ مفهوم سعادت چیست و مصداق آن کدام است؟ و...؟ علم النفس فلسفی می کوشد به این گونه پرسشها پاسخ دهد.