آئورا

معرفی کتاب کتابدار آشوتیس

کتاب کتابدار آشوتیس نوشته‌ی آنتونیو ایتوربه، رمانی تلخ، برگرفته از داستان واقعیِ یک بازمانده‌ی هولوکاست است که در چهارده‌سالگی به‌همراه پدرومادرش در اردوگاه آشویتس زندانی می‌شود. این دختر شجاع، با وجود ممنوع‌بودن نگهداری از هر اثر مکتوب، از هشت کتابِ زندانی‌ها مراقبت می‌کند و به نمادی درخشان از شهامت انسان‌ها در مواجهه با قساوت بی‌رحمانه‌ی دیکتاتورهایی که کتاب‌ها را خطرناک می‌دانند، تبدیل می‌شود.

درباره‌ی کتاب کتابدار آشویتس

جنگ جهانی دوم را از بسیاری جهت‌ها می‌توان سیاه‌ترین دوره‌ی قرن بیستم در نظر گرفت، به‌ویژه آنکه مرگ‌آفرینیِ جنگ‌افروزها تنها به میدان و بمباران شهرها محدود نبود و ارتش نازی که گلوله‌ها را ارزشمندتر از جان انسان‌ها می‌دانست، برای هدرندادن فشنگ و باروت، زندانی‌ها را دسته‌دسته در اتاق‌های عمومی گاز و کوره‌های آدم‌سوزی به قتل می‌رساند. در این شرایط، هرگونه مقاومت یا انجام عملی برخلاف میل سربازهای رایش سوم از سوی زندانی‌ها، سرنوشتی بدتر از مرگ را برای‌شان رقم می‌زد و آن‌ها را روانه‌ی آزمایشگاه‌های مخوف پزشک‌های نازی می‌کرد. بعد از پایان جنگ، کتاب‌ها و فیلم‌های زیادی، عمدتاً بر پایه‌ی خاطرات سربازها و زندانی‌ها درباره‌ی اتفاق‌ها و رویدادهای تلخ آن دوره نوشته و ساخته شد که به عنوان مثال در سینما می‌توان به فیلم‌هایی مانند «دیکتاتور بزرگ» (The Great Dictator) اثر چارلی چاپلین (Charlie Chaplin)، «پیانیست» (The Pianist) اثر رومن پولانسکی (Roman Polanski) و «فهرست شیندلر» (Schindler's List) اثر استیون اسپیلبرگ (Steven Spielberg) اشاره کرد. در میان آثار بی‌شمار ادبی اما بدون‌تردید یکی از شاهکارها کتاب کتابدار آشویتس (The Librarian of Auschwitz) نوشته‌ی آنتونیو ایتوربه (Antonio Iturbe)، بر اساس داستانی واقعی درباره‌ی دختری به نام دیتا کراوس (Dita Kraus) است؛ قهرمانی که البته در رمان، دیتا آدلر نام دارد. این دختر چهارده‌ساله که به‌همراه پدرومادرش در اردوگاه خانوادگی آشویتس زندانی شده، کتابدار مدرسه‌ی مخفی بلوک 31 است؛ جایی که آلفرد هیرش، یکی از زندانی‌های ورزشکار، به‌دوراز چشم افسرهای رایش سوم راه‌اندازی کرده تا به این وسیله به بچه‌ها الفبا، ریاضیات و جغرافی آموزش دهد. او مقام‌های آلمانی را متقاعد کرده بود که سرگرم‌کردن بچه‌ها در یک کلبه باعث می‌شود والدین‌شان بهتر بتوانند در آشویتس کار کنند؛ بااین‌حال فرماندهی اردوگاه تنها بازی و سرگرمی بچه‌ها را پذیرفته بود؛ نه آموختن دانش. بااین‌حال، مثل همیشه که گروهی از زن‌ها و مردهای شجاع به مقابله با ظلم و ستم برمی‌خیزند، در بلوک 31 اردوگاه آشویتس نیز که دودکش کوره‌های آدم‌سوزی‌اش همیشه گرم بود، گروهی از زندانی‌های شجاع با راه‌اندازی کلاس درس، به مقابله با بزرگ‌ترین سرکوب‌کننده‌ی انسانیت برخاستند و یک دختر نوجوان نیز عهده‌دار مهم‌ترین و ترسناک‌ترین نقش، یعنی مراقبت از کتاب‌ها شد. آنتونیو ایتوربه در کتاب کتابدار آشویتس، روایتی نفس‌گیر و جذاب از این اقدام انقلابی زندانی‌ها را با تمرکز بر شخصیت دیتا آدلر شرح می‌دهد و با استفاده از فرمی درخشان و پُرکشش، رمانی خواندنی و تلخ درباره‌ی جنگ جهانی دوم می‌آفریند. این کتاب تحسین‌شده را نشر نون با ترجمه‌ی فرنوش منتشر کرده است.

جوایز و افتخارات کتاب کتابدار آشویتس

• نامزد جایزه‌ی کتاب نوجوان رود آیلند (2020)
• نامزد جایزه‌ی یان میچالسکی (2019)
• جزو پرفروش کتاب‌های لیست ساندی تایمز

نکوداشت‌های کتاب کتابدار آشویتس

• یک رمان فراموش‌نشدنی و بسیار تلخ و غم‌انگیز. (Publishers Weekly)
• کتابدار آشویتس یک اثر هنری دلخراش و بسیار الهام‌بخش است. (Shelf Awareness)
• ضربه‌ای سخت‌تر از آنچه کسی بتواند تصور کند به قساوت غیرقابل‌تصور اردوگاه‌های مرگ؛ یک اثر تاریخی در تأیید زندگی. (Kirkus Reviews)
• رمانی پیچیده با محتوایی کامل که تجربه‌ی هیجان‌انگیزی را برای مخاطب به ارمغان می‌آورد. اثری مهم که در کنار دیگر یادگارهای قدرتمند دوره‌ی هولوکاست باقی خواهد ماند. (Booklist)
• یکی از رمان‌هایی است که می‌توان آن را در کنار کتاب‌های «شب الی ویزل» (Elie Wiesel’s Night) و «دفتر خاطرات آن فرانک» (The Diary of Anne Frank) پیشنهاد کرد. کتابی که با یک‌بار خواندن، هرگز فراموش نخواهد شد. (School Library Journa)