از عشق‌ و دیگر اهریمنان

چارلز داروین دانشمند انگلیسی در کتاب سفر یک طبیعی‌دان به دور دنیا به شرح سال‌هایی میپردازد که در یک کشتی سپری کرده است. او در سال ١٨٧٦ زندگینامه‌اش را به طور مختصر می‌نویسد. در کتاب به دنبال داروین با سفرهای این دانشمند که در جوانی بر کشتی "توله پا کوتاه" عازم سفرهای ماجراجویانه‌اش شد، آشنا می‌شویم. در این داستان پشتکار این دانشمند و تلاش او برای اثبات "نظریه تکامل" را از نزدیک می‌بینیم و با یکی از شخصیت‌های مهم و دوران‌ساز جهان علم آشنا می‌شویم.

« کارلوس فوئنتس » نویسنده نامداری است که در این کتاب چهار داستان را از چهار شخصیت روایت می‌کند . داستان‌ها در فضای شهر مکزیکو رخ می‌دهد . شادی‌ها و غم‌های این شخصیت‌ها همگی در پس‌زمینه زندگی در بزرگترین پایتخت دنیا اتفاق می‌افتد . ژنرالی که هنوز با یاد انقلاب مکزیک زندگی می‌کند و از نسل اول انقلاب شناخت بسیاری دارد . طبقات فرودست و نقش آنها در زندگی و اینکه چگونه لمپنی تبدیل به جلاد طبقات مرفه و متنفذ مکزیک می‌شود از نکات جالب رخدادهای داستانهاست . « آب سوخته » حاصل پیوند روایت زندگی این چهار تن است از جامعه مکزیک : ژنرال پیری که هنوز خاطراتش را از انقلاب مکزیک فراموش نکرده است ، پیرزنی فراموش شده ، ساکن محله‌های قدیمی شهر و رابطه مبهمی که با پسر افلیج همسایه دارد ، پیرپسری ثروتمند که هیچگاه طعم فقر را نچشید و بیهوده تلاش می‌کند گذر زمان را منکر شود و به همین دلیل از درک واقعیتی که احاطه‌اش کرده عاجز است و پسری ساکن حاشیه‌نشین‌های محروم شهر که سرانجام حوادث روزگار او را به محافظ جلاد خویش بدل می‌کند . « مکزیکو » این عرصه اسطوره‌ای ، ناشناخته و در عین حال دلفریب ، صحنه وقوع تمامی این ماجراهاست . در این فضاست که تجارب تلخ و شیرین شخصیت‌های داستان به هم پیوند می‌خورد.

«از نابهنگامی حیات تا سترون‌سازی خیال» مطالعه‌ای جامعه‌شناختی در تاریخ ادبیات داستانی ایران است. این کتاب به نسبت خیال و زندگی در یک دورۀ تاریخی می‌پردازد و آن را در ادبیات داستانی پسامشروطه تا لحظۀ اکنون پی می‌گیرد. نویسنده تلاش می کند تا از منظری تازه نسبت زندگی با متن ادبی را برجسته سازد و تلقی ادبیات داستانی و به تبع آن موقعیت‌های تاریخی‌اجتماعی حامی آن را دربارۀ حیات انسانی به بحث بگذارد. به تکنیک‌ها، فرم‌ها و استراتژی‌های ادبی‌ای پرداخته می‌شود که عموماً در مطالعات جامعه‌شناسی ادبیات نادیده گرفته می‌شوند. او سطوحی از آگاهی و ناآگاهی موجود در متن ادبی را مورد توجه قرار می‌دهد که عمیقاً وامدار حیات اجتماعی است، با این حال، به جای تصور رابطه‌ای علی میان امر اجتماعی و ادبی یا فرض بازتاب زندگی اجتماعی در متن، اثر رخدادهای تاریخی و موقعیت‌های اجتماعی درون میدان ادبی به واسطۀ میانجی‌گری‌های موقت یا دائم جایگاه‌های یا اتفاق‌های تاریخی تبیین شده است. در حوزۀ نظری، کتاب وامدار سنت جامعه‌شناسی ادبیات و متفکرانی چون لوکاچ، لوسین گلدمن، بوردیو، و نیز باومن است. شرح مختصر و روشن از نظریه‌های مهم این حوزه و نسبت آن با اندیشۀ فلسفی پیشین مخاطب علاقه‌مند به موضوع را با تصویری تازه از امکان‌های موجود در نقد جامعه‌شناختی آشنا می‌کند. در این راستا، نویسنده به نسبت میان فرم ادبی و امر اجتماعی توجه ویژه کرده تا امکان‌هایی تازه برای تحلیل موضوع خویش ایجاد کند. نویسنده خصایص عقلانیت تراژیکی را شرح می‌دهد که متمایز از فهم حماسی عصر پیشامشروطه است. سپس ظهور چنین فهمی به موقعیت‌های اجتماعی خاصی نسبت داده می‌شود که صورتبندی‌های تازه‌ای از بیان ادبی را پدید می‌آورند. در این راستا قواعد تولید و ارزیابی تازه‌ای در میدان ادبی ظاهر می شود که لزوماً ادبی نیستند. این قواعد بی آنکه موضوع اندیشه باشند، منطق عملکرد یک دوره می گردند. ذیل چنین منطقی است که «نابهنگامی حیات»، به مثابه یک فرم اندیشگانی کلان، روایت سوژه از زندگی روزمره را مشروط می‌سازد. سوژه فردیت‌یافته در جهان جزئیات که با مانعی موقت در می‌آویزد و در نهایت ناکام می‌شود. نویسنده معتقد است که منطق ادبیات داستانی عصر پهلوی در بسیاری از موارد همان الگوی ادبیات مشروطه است که یا تعمیق یافته یا به ضد خود بدل شده. در جمع‌بندی پایانی، گریزی به منطق فهم عامیانه و عالمانۀ وضع موجود در ایران و شباهت آن با فرم‌های روایی رایج در ادبیات داستانی زده شده تا موقعیت پیشگویی‌کنندۀ ادبیات داستانی مورد توجه قرار گیرد. گویی رویکردهای نظری و هنری شکل‌های متفاوت بیان مواجهه‌های مشابه با امر واقع هستند به شکلی که لااقل در یک دورۀ تاریخی صورت‌بندی‌های ادبی به مراتب متقدم بر بیان نظری وضعیت بوده‌اند و در این معنا به صورتی پیشگویانه عمل کرده‌اند. کتاب در جستجوی مسیری تازه برای بازسازی پیوند زندگی با متن ادبی، به بحث دربارۀ ادبیات عامه‌پسند و مقاومت و نیز ادبیات کودک می‌پردازد و منطق درونی آن‌ها و نسبت تاریخی‌شان با وضع موجود را روشن می‌کند و در گام نهایی برای تغییر شرایط پیشنهادهای اجمالی‌ای با مخاطب خود در میان می گذارد. این کتاب به علاقه‌مندان حوزۀ جامعه‌شناسی ادبیات، مطالعات فرهنگی، جامعه‌شناسی تاریخی، تاریخ ادبیات و نقد ادبی پیشنهاد می‌شود.

بر اساس اطلاعاتی که از آرامگاه توت عنخ آمون و سایر نواحی مصر به دست آمده است، باستان‌شناسان معتقدند که مصر باستان نخستین و پایدارترین تمدن در تمام تاریخ بودهاست. این تمدن حدود پنج هزار سال پیش در دره‌های حاصلخیز نیل در شمال شرقی آفریقا شروع شد. با گذشت زمان مصری‌ها به فرهنگ و روش زندگیشان که در مرکز آن فرعونی قدرتمند و مقدس قرار داشت، به شدت معتقد شدند. اقتدار و پیشرفت سرزمین مصر مستقیما به سرنوشت فرمانروایان آن بستگی داشت، وقتی فرعون مقتدر بود، مصر دوران رشد و افتخار را سپری می‌کرد. اما اگر قدرتش تصعیف می‌شد، مملکت را هرج و مرج و خونریزی فرا می گرفت. با وجود این، حتی طی دوران‌های سخت، تمدن مصر تقریبا دست نخورده باقی ماند. جوامع باستانی دیگر، به خصوص یونان و روم از موفقیت‌های مصر دچار شگفتی و حیرت بودند. موفقیت‌های مصر دچار شگفتی و حیرت بودند. موفقیت‌های مصر در نجوم، ریاضیات، معماری، طب، کتابت، و ادبیات به وسیله‌ی یونانی‌ها و رومی‌ها انتقال یافت و بر تمدن غربی تاثیر گذاشت. این فضایل همراه با خزانه‌ی گرانبهای مصر، همواره گواهی است بر عظمت این سرزمین باستانی.