ایالات نیست در جهان

کتاب جهان فلسفی استنلی کوبریک در پنج بخش همراه تصاویر جالب از این فیلمساز نگاهی ویژه دارد به جهان‌بینی و اندیشه‌های استنلی کوبریک، فیلمساز شهیر. سوژه و جنگ، سوژه و عشق، سوژه و معنای زندگی، سوژه و تاریخ و در نهایت سوژه و آینده از جمله مباحثی هستند که انواع نسبت‌هایی را که بین دو حوزه فلسفه و سینما برقرار است با تحلیلی موشکافانه ارزیابی می‌کند. در جهان کوبریک فیلم برای فلسفه ساخته می‌شود و به گفته «استنلی کَوِل» فیلم بر هر آنچه فلسفه درباره واقعیت و بازنمایی، درباره هنر و محاکات، درباره زبان و بیان، درباره بازیگران و کاراکترها، درباره شکاکیت و جزم‌گرایی و درباره حضور و غیاب گفته است پرتو تازه‌ای می‌افکند. «جری گودیناف»، نظریه‌پرداز فیلم، در یکی از مقالات خواندنی‌اش این پرسش جالب توجه را مطرح می‌کند که فیلسوف چه دلیلی برای رفتن به سینما می‌تواند داشته باشد؟ او به چهار دلیل عمده اشاره می‌کند که طبق آنها فیلسوف از آن حیث که فیلسوف است ممکن است پایش به سالن سینما و تماشای فیلم باز شود. دلایل او می‌تواند نقطه آغاز مناسبی برای خوانش این کتاب مهم باشد. فیلسوف «فلسفه فیلم» را به منزله رهیافتش انتخاب می‌کند و فیلم می‌تواند برای پاره‌ای مضامین و مسائل بغرنج فلسفی «تمثیل» یا «آزمایش فکری» فراهم آورد.

زن جوانی که در تهران زندگی می‌کند، دایه پیر او، مادربزرگش و یک راوی دانای کل، هر یک گوشه‌ای از زندگی گذشته و ماجراهایی را که در زمان حال می‌گذرد بازگو می‌کنند: «صبح، عوض این‌که وایستم روی چهارپایه روشویی دست و رو بشورم. می‌روم لب حوض. لبه دامنم رو می‌کنم زیر کمربند، شیر روی ستون سنگی ‌رو که ننه نیلو سفت‌سفت می‌بنده به زور وا می‌کنم. تا آخر می‌پیچونمش تا آب از دهن پرنده بزنه بیرون. بعد سرم رو می‌برم جلو و صورتم، موهام، بلوز و دامنم خیس می‌شه. ننه نیلو همیشه دعوا می‌کنه ولی این قده کیف داره...! پرنده‌هه سفید و پادراز و کاکلیه. خانوم خانوما بهش می‌گه حواصیل. ننه نیلو می‌گه دریاسری. دستش رو می‌گیره جلو دهنش، صداش رو در می‌آره. صدای دریاسری بَده ولی خودش خیلی قشنگه. همین که ننه نیلو موهام رو می‌بافه و چشم‌نظر صدفی رو به پیرهنم سنجاق می‌کنه، از اتاق رو به آفتاب می‌دُوم بیرون که برم پیش خانم خانوما. خانم خانوما بعضی روزا که فقط خودش می‌دونه و خانومای همسایه توی اتاق مهمونخونه، که سردرش یه خورشید خانوم گنده و دوتا خورشید خانوم کوچولو داره، زن‌ها رو می‌بینه. زن‌ها می‌آن خوابشون رو براش تعریف می‌کنن. اونم یه چیزایی واسه‌شون تعریف می‌کنه. بعضیا می‌ترسن، بعضیا می‌خندن، بعضیا گریه می‌کنن. دو ساعت مونده به اذون ظهر، ننه نیلو دیگه کسی رو راه نمی‌ده. تا صدای اذون از مسجد می‌آد، خانوم خانوما داره لب حوض دست و رو می‌شوره. دم سجاده‌اش می‌شینم تا نمازش تموم بشه و ننه نیلو سفره ناهارو پهن کنه... .» حوادث این داستان، در تهران و در روستایی در گیلان به نام «سیاه آتش» و نیز در گوشه‌هایی از سرزمین هفتاد و دوملت یعنی هندوستان می‌گذرد. روابط، مرتبط و حکایات به هم پیوسته‌اند و نوعی پازل را در کنار یکدیگر، تشکیل می‌دهند.

در کتاب هیچ چیز یادم نمی آید نورا افرون گذشته، حال و آینده را با سردی، سنگدلی و طنز می‌نگرد. او افسوس فراز و نشیب‌های زندگی مدرن را می‌خورد و با مشخصه خود که روشنی و خرد است، تمام اتفاقاتی را که (هنوز) فراموش نکرده یادآوری می‌کند. این کتاب حاوی مطالب طنزآمیزی است از مقالات شخصی افرون درباره حرفه نویسنده در روزنامه، طلاق، ارثی که سال‌ها در انتظارش بود و ... نورا افرون، زنی آمریکایی، رمان‌نویس، روزنامه‌نگار، فیلم‌ساز و تهیه‌کننده، در این کتاب بی‌پرده وقایع زندگی‌اش را با خوانندگان به اشتراک می‌گذارد و با زبانی جذاب و روایتی دلنشین از شکست‌ها و پیروزی‌هایش می‌نویسد. گاه مجبور است حتی یادداشت‌های کوتاهش را هم برای ما بنویسد و فکرش را بیشتر متمرکز کند چون آلزایمر قرار است نگذارد «چیزی یادش بیاید»... وی، سه بار برای نگارش فیلمنامه‌های سیلک‌وود، بی‌خواب در سیاتل و وقتی هری سالی را دید... نامزد جایزه اسکار بهترین فیلمنامه اصلی شد اما هیچ‌گاه این جایزه را دریافت نکرد. آخرین فیلم او جولی و جولیا نیز نامزد جایزه گلدن‌گلاب شد.

براستی مسبب پیدایش آخرین مرحله سرنوشت‌ساز در انقلاب نوسنگی چه چیز یا چه کسی بوده است ؟ در متون ادبی کهن می‌توانیم نشانه‌ها یا اثری بیابیم که نویددهنده حوزه‌ای تازه برای جستجو باشد . مورخان یونان و روم باستان هنگام بازگویی رویدادهای بسیار کهن در مواردی بسیار اندک به خود اجازه داده‌اند تاریخی قطعی تعیین کنند و با این همه چند تن از آنان ( کسانتوس و پلوتارک ) شخصاً و به وضوح برای زندگی زرتشت ، پیامبر افسانه‌ای ایران که گفته می‌شود رسالت پیامبرانه‌اش به مکان‌هایی بسیار فراتر از سرزمین زادگاهش رسید ، تاریخی تقریبی بین سال ٦٥٠٠ تا سال ٦٢٠٠ قبل از میلاد را تعیین کرده‌اند . تا همین اواخر این ادعاهای کهن و تقریباً اسطوره‌ای نه اثبات شدنی بود نه انکار کردنی . این ادعاها را عموماً هم دین زرتشتی که بنیانگذارش را به نیمه هزاره قبل از میلاد متعلق می‌داند ( حدود سال ٦٣٠ ق . م ) نادیده می‌گیرد و هم پژوهشگران امروزی غرب که معتقدند زرتشت به احتمال زیاد در هزاره دوم ق . م می‌زیسته به آن بی‌توجهی می‌کنند . کتاب حاضر تغییرات گسترده‌ای که طی چند مرحله در انقلاب نوسنگی رخ داده است را بررسی می‌کند چرا که نویسنده بر این اعتقاد است این فرهنگ دوره نوسنگی بود که شالوده تمدن شهری را بنیاد نهاد .