ایران بین دو انقلاب

مهاتما گاندی در سال‌ ١٨٩٢ جوانی‌ ٢٣ ساله‌، خجول‌، کم‌حرف‌، کوچک‌ اندام‌ و کاملاً معمولی‌ به‌ نام‌ موهانداس‌ گاندی‌، با گذشته‌ای‌ سرشار از شکست‌، از هندوستان‌ رهسپار آفریقای‌ جنوبی‌ شد. ده‌ سال‌ بعد، همه‌ ـ حتی‌ مخالفانش‌ ـ او را قدّیسی‌ می‌دانستند که‌ رهبری‌ صد هزار نفر را در یکی‌ از تأمل‌ برانگیزترین‌ تجربیات‌ تاریخ‌ به‌ عهده‌ گرفته‌ است‌: مبارزه‌ «ساتیاگراها»، جنگی‌ بدون‌ خشونت‌. وی‌ هنگامی‌ که‌ به‌ هند باز می‌گشت‌، دیگر موهانداس‌ گاندی‌ نبود بلکه‌ «مهاتما» بود، «روح‌ بزرگی‌» که‌ آزادی‌ کشورش‌ از سلطه‌ بیگانه‌ به‌ دست‌ او، بدون‌ شلیک‌ گلوله‌ای‌ میسر می‌شد. اکنات‌ ایسواران‌ (نویسنده‌ کتاب‌)، در هندِ گاندی‌ رشد کرد. در سنین‌ بین‌ بیست‌ تا سی‌ سالگی‌ بود که‌ اولین‌ دیدارش‌ با گاندی‌ انجام‌ گرفت‌. قصد او از این‌ دیدار، پی‌ بردن‌ به‌ راز دگرگونی‌ او بود ـ نه‌ راز گاندی‌ سیاستمدار، که‌ راز «گاندی‌، به‌ مثابه‌ یک‌ انسان‌.» ایسواران‌ بعدها در گرماگرم‌ کار حرفه‌ای‌اش‌ به‌ عنوان‌ نویسنده‌ و استاد، به‌ تمرین‌ مدیتیشن‌ پرداخت‌ تا به‌ مدد آن‌، همان‌ دگرگونی‌ روحی‌ را در زندگی‌ خود نیز به‌ وجود آورد. او اول‌ بار برای‌ بازدید از موسسه‌ فول‌برایت‌ به‌ آمریکا آمد و در سال‌ ١٩٦٠، مرکز مدیتیشنِ کوه‌ آبی‌ را در شهر برکلی‌ در ایالت‌ کالیفرنیا بنیان‌ نهاد. ایسواران‌ در حال‌ حاضر مرتباً سخنرانی‌هایی‌ در باره‌ گاندی‌، مدیتیشن‌ و شیوه‌ سیر و سلوک‌ روحی‌ در مذاهب‌ بزرگ‌ جهان‌ ایراد می‌کند. کتاب‌ حاضر با بخش‌ جدیدی‌ به‌ قلم‌ تیموتی‌ فلیندرز به‌ نام‌ «ساتیاگراها در عمل‌» و مقدمه‌ای‌ به‌ قلم‌ میشل‌ ان‌. ناگلر از دانشگاه‌ کالیفرنیا در برکلی‌ در اختیار علاقه‌مندان‌ قرار می‌گیرد.

آفاق حکمت در سپهر سنت پروفسور سید حسین نصر یکی از شخصیت‌های برجستۀ دوران معاصر جهان اسلام است. گرچه وی را به خاطر آثارش در حیطۀ علوم اسلامی، فلسفۀ اسلامی و عرفان می‌شناسند، اما آثار او گسترۀ وسیع‌تری دارد. نصر از دید بسیاری از دانشمندان و پیروان اسلام مدافع حکمت جاویدان و اسلام سنتی قلمداد می‌شود که در برابر مدرنیسم سیاسی و فلسفی و بنیادگرایی مذهبی قرار می‌گیرد، چنان‌که به گفتۀ خودش، نه هر آنچه در جهان اسلام رخ می‌دهد و نه هر آنچه در گوشه‌ای از جهان متولد می‌شود خبر از وقوع رنسانسی اسلامی دارد.در جهانی که عملاً امکان استفاده و سوءاستفاده از هر چیز در راستای اهداف قدرت‌ها وجود دارد باید به هویت اسلامی هر آنچه اسلامی نامیده می‌شود توجهی دقیق کرد. کتاب حاضر مجموعۀ نوزده گفتگو با سیدحسین نصر است که در پنج سال اخیر انجام شده است، وهمۀ این گفتگوها مورد بازبینی موشکافانه و ویراستاری چند بارۀ پروفسور نصر قرار گرفته و در این میان مطالب و مباحث متعددی به گفتگوها افزوده شده است. این گفتگوها به نوعی می‌تواند مدخل فهم مناسبی برای آشنایی با اندیشمندی باشد که نقشی انکار نشدنی در تعلیم، تبیین و ترویج تفکر اسلامی و فرهنگ ایرانی در دنیای معاصر دارد. خوشبختانه گستردگی موضوعات و تعدد مباحثی که پروفسور نصر در طول بیش از پنجاه سال زندگی علمی خویش به آن‌ها پرداخته است، سبب تنوع و تکثر مطالب این مجموعه گفتگو نیز شده است.