بیمارستان

معرفی کتاب زمان دست دوم

کتاب پرفروش نیویورک‌تایمز زمان دست دوم نوشته‌ی نویسنده‌ی برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات سوتلانا آلکسیویچ، درباره سقوط و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و ظهور روسیه جدید و اوضاع اجتماعی و تاریخ شفاهی این کشور اطلاعات ناب و جامعی را ارائه می‌دهد. این کتاب برنده‌ی جایزه‌ی کتاب لس‌آنجلس تایمز و یکی از ده کتاب برتر سال 2017 بوده است. درباره کتاب زمان دست دوم: تاریخ اتحاد جماهیر شوروی و سقوط آن در سال 1991 یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخی و سیاسی در سطح بین‌الملل محسوب می‌شد که تأثیرات بسیاری بر روی ملت شوروی و دیگر کشورها داشت. سوتلانا آلکسیویچ روزنامه‌نگار برنده‌ی جایزه‌ی نوبل در کتاب زمان دست دوم (Secondhand Time: The Last of the Soviets) با تعداد زیادی از مردم عادی شوروی سابق گفت‌وگو کرده و صدای آنان را همانند یک پازل گردآوری کرده است تا بتواند برخلاف دیگر روایات رسمی، داستان‌های شخصی و واقعی مردم را نیز به گوش جهانیان برساند. او با صدها نفر از قشرهای مختلف، سنین و نژادهای متفاوت مصاحبه می‌کند، از استادان دانشگاهی که پس از سقوط اتحاد جماهیر شوروی ته‌سیگار جمع می‌کردند تا قهرمان جنگی که دیگر مورد احترام دیگران نبود؛ از کاسبان و دلالان نوکیسه تا اعضای سابق حزب. این کتاب روایتگر آدم‌هایی است که زندگی‌شان به یک‌باره دگرگون می‌شود. کتاب زمان دست دوم در مورد کمونیسم و سقوط شوروی صحبت می‌کند. مردم روسیه در این کتاب بار دیگر 30 سال گذشته‌ی خود را مرور می‌کنند و به شما می‌گویند که زندگی در زمان سقوط اتحاد جماهیر شوروی به چه شکل بوده است و حال زندگی در روسیه جدید چه خصوصیاتی دارد. «صداهایی از آرمان‌شهر» عنوان پنج‌گانه‌ای است اثرِ سوتلانا آلکسیویچ. این پنج‌گانه به‌ترتیب شامل جنگ چهره‌ی زنانه ندارد (1983)، آخرین شاهدان (1985)، پسران رویین (1989)، نیایش چرنوبیل (1997) و زمان دست‌دوم (2013) است. عنوان این پنج‌گانه با محتوای آثار هم‌خوانی حداکثری داشته و تا حدود زیادی منطقی است. دو مفهوم کلیدی که در همه‌ی این پنج اثر به آن‌ها پرداخته شده «صداها» و «آرمان‌شهر» هستند. این دو مفهوم به‌ویژه در کتاب زمان دست‌دوم نمود بارزی دارند. صداهایی متفاوت با یکدیگر، از گوشه‌گوشه‌ی این سرزمین پهناور، «آرمان‌شهر روسی» را برای شما تصویر می‌کنند؛ آرمان‌شهری که ملل روسی‌زبان در طول صد سال گذشته، در طی و حدفاصل حکومت دو ولادیمیر، لنین و پوتین همواره به دنبال آن بوده‌اند و هرگز هم بدان نرسیده‌اند. آلکسیویچ همان روش مصاحبه‌ی مستقیم با شهروندان عادی و انتقال بی‌کم‌وکاستِ آن را که در چهار کتاب قبلی به کار گرفته بود برای تنظیم و نگارش حُسن‌ختام پنج‌گانه‌اش، زمان دست‌دوم نیز استفاده کرده است. مصاحبه‌های مربوط به این کتاب طی سال‌های 2012 - 1991 گرفته شده‌اند، پس از فروپاشی نظام شوروی. مردم طی دهه‌ها یاد گرفته بودند اگر زندگی خود و خانواده‌شان را دوست دارند، ساکت بمانند. حتی اگر شدیدترین بلاها و دردها به آن‌ها تحمیل شده باشد، دندان به جگر بگیرند و به احدی چیزی از سرگذشت‌شان نگویند. خودسانسوری، ترس از ابراز عقیده و وحشت از حکومت و نهادهای وابسته در وجودشان نهادینه شده بود. اما پس از فروپاشی نظام شوروی، دست‌کم برای مدت کوتاهی، شمشیری که بر سر تک‌تک شهروندان شوروی سایه انداخته بود ناپدید شد. با این ‌حال گرفتن مصاحبه و به حرف آوردن کسانی که نسل‌اندر‌نسل یاد گرفته بودند خاموش باشند، کار بسیار دشواری بود. سوتلانا آلکسیویچ با گفت‌وگوهایی که انجام داده به خوبی توانسته تصویری واقعی و کامل از روسیه کنونی به نمایش بگذارد که همچنان خاطرات ظلم، وحشت، قحطی و قتل‌عام‌ها را با خود حمل می‌کنند؛ با این حال برای آینده‌ای درخشان‌تر می‌کوشند و امیدوارند. کتاب پیش رو ترکیبی از غم‌ها و پیروزی‌های انسان‌هایی است که یک ملت واحد را تشکیل می‌دهند و نویسنده با به چالش کشیدن مسائلی مانند انسان و انتخاب‌های خوب و بد افراد، شما را با خود همراه می‌کند.

معرفی کتاب سگ سالی

کتاب سگ سالی به قلم بلقیس سلیمانی، زندگی فردی به نام «قلندر» را روایت می‌کند که از اعضای دون پایه سازمان مجاهدین خلق است و پس از دستگیری اعضای این سازمان زندگی‌اش به تباهی کشیده می‌شود. این داستان از سال‌های دهه 60 آغاز می‌شود. رمان شخصیت محورِ سگ‌سالی، که به نوعی زیر مجموعه ادبیات داستانی انقلاب هم هست، به روایت برشی از تاریخ معاصر ایران می‌پردازد. قلندر، دانشجوی دانشگاه تهران است که گرفتار چنگال بی‌رحم سازمان مجاهدین خلق شده و پس از دستگیری اعضای این سازمان به شهر خود می‌گریزد و به مدت 24 سال خود را در یک طویله محبوس می‌کند. بلقیس سلیمانی متولد کرمان است. او در رشته کارشناسی ارشد فلسفه تحصیل کرده‌ و بیش از هشتاد مقاله در مطبوعات نوشته‌ است. برخی از داستان‌های وی به زبان‌های انگلیسی، ایتالیایی و عربی ترجمه شده ‌است. سال‌های دهه 60 و دغدغه‌های این سال‌ها را به وضوح در آثار بلقیس سلیمانی داستان‌نویس، منتقد و پژوهشگر ادبی می‌توان دید. ویژگی‌ای که خواننده را برای خواندن حوادث آن روزگار بی‌تاب می‌کند. دیگر آثار وی عبارت‌اند از: «بازی آخر بانو»، «بازی عروس و داماد»، «خاله بازی»، «به هادس خوش آمدید»، «پسری که مرا دوست داشت»، «من از گورانی‌ها می‌ترسم» و… در بخشی از کتاب سگ سالی می‌خوانیم: قلندر این‌جور مواقع نگاه می‌کرد به صنم، می‌خواست پیروزی‌اش را در بحث با صنم جشن بگیرد. صنم در جشن قلندر شرکت نمی‌کرد. قلندر به جای برق شادی در چشم‌های صنم نگرانی مبهم و کوری می‌دید که نمی‌دانست منشأ و مبدأش چیست. تا اینکه یک روز صنم گفت دوست ندارد قلندر با حسینعلی بحث کند. موسی به دین خود، عیسی هم به دین خود. «چرا شما دوتا این‌قدر با هم کل کل می‌کنین؟ شما مثلاً پسر عمو هستین‌ها.» و قلندر اضافه کرده بود: «حسینعلی برادر نامزدمم هست ها.» صنم شوخی قلندر را نشنیده گرفته بود و از قلندر خواسته بود دیگر با حسینعلی بحث نکند. گفته بود این بحث‌ها عاقبت ندارد. قلندر آن روز خندیده بود و گفته بود: «هر چی تو بگی، صنم بانو.» ولی شب دوباره نشسته بود رو به روی حسینعلی و از ارتجاع سیاه حرف زده بود. همین ماه پیش بود که ماه ‌سلطان گفته بود حسینعلی منتقل شده سپاه گوران، الحمدلله. قلندر وقتی خبر را شنید نمی‌دانست باید خوشحال باشد یا ناراحت. ناراحت شد. البته وقتی جریان جست‌ و‌ جوی خانه‌ی اسفندیار را شنید. «مرتیکه کار خودشو کرد.» کافی بود گوسفندی که آن تابستان دادالله برایشان می‌کشت تا با خودشان به سرچشمه ببرند لاغرتر از گوسفند سال قبل باشد تا مرتیکه الم‌شنگه راه بیندازد. ظاهراً، آن طور که ماه‌ سلطان داستان را تعریف می‌کرد، اسفندیار به حسینعلی خبر می‌دهد که مادر و دختر چیزهایی در خانه‌اش پنهان کرده‌اند و او می‌ترسد این آت‌ و ‌آشغال‌ها عاقبت بلای جانش بشوند. بهتر است او که مأمور دولت است و امین خانواده، بیاید و رسماً آن‌ها را پیدا کند و به نام قانون ضبط‌شان کند.