تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران

معرفی کتاب به سوی جامعه ای عقلانی همواره این پرسش پیش روی ما بوده که نظام سرمایه‌داری با این حجم مشکل عدیده‌ای که برای مردم سرتاسر جهان به وجود آورده و با حرکت بی‌وقفه‌اش در راستای گسترش نابرابری در جهان، نابودی محیط زیست و ... چه‌گونه توانسته دوام بیاورد و پایه‌هایش را این‌چنین محکم کند که در اذهان عموم مردم غیرقابل تغییر می‌نماید. سلطه‌ی این نظام پس از جنگ جهانی دوم روز به روز بیشتر و بیشتر و پس از فروپاشی بلوک شرق سیطره‌اش تمام و کمال شد، به‌گونه‌ای که در قرن بیست‌ویکم جز کره‌ی شمالی و شاید کوبا و ونزوئلا، هیچ کشوری وجود ندارد که بخشی از این نظام نباشد. برای رصد کردن این پرسش و پاسخ‌هایی که به درستی همه‌ی جوانب را در نظر بگیرد، کتاب « به سوی جامعه‌ای عقلانی» یورگن هابرماس، منبع بسیار درخوری‌ست. هابرماس در مقام یکی از قله‌های نظریه‌ی انتقادی‌ که قرن بیست و بیست‌ویک را درک کرده و تحولات گونه‌گون جهان را دیده و درباره‌شان نوشته است، در مجموعه مقالات گردآمده در کتاب به سوی جامعه‌ای عقلانی، همه‌ی حفظ ثبات و دوام سرمایه‌داری را نه به دلیل دستاوردهایش در رفع تبعیض و نابرابری، بلکه در شگردهای ویژه‌ای می‌داند که این نظام با تغییر محل منازعات فیصله‌بخش، فرم سیستماتیک تولید دانش را به گونه‌ای تغییر داده که مشروعیت خودش از نتایج انبوه پروژه‌ها و مراکز پژوهشی حاصل می‌شود! هابرماس با پرابلماتیک کردن این ماجرا، پرسش‌ها و طرح بحث‌هایی را پیش روی دانشجویان و محققان گذاشته و با دعوت از آن‌ها، بازخوانی و پرسشگری در خصوص ساختاری که با سیاست‌زدایی از توده‌ها، دانشگاهیان و متخصصان، برای خودش مشروعیت دائمی خریده را، از نو برپا کرده است.

اقتصاد سیاسی سرمایه داری مدرن نئولیبرالیسم و مقررات زدایی بر اقتصاد سیاسی ملی و بین المللی حاکم شده است. این کتاب اصلی به این همگرایی می پردازد و پیامدهای آینده تنوع سرمایه داری را تحلیل می کند. پرسش‌های مهمی از جمله: آیا ترجیح بازار آزاد پاسخی موجه به تشدید رقابت جهانی است؟ آیا این بدان معناست که همه جوامع پیشرفته باید همه به تقلید از ایالات متحده همگرا شوند؟ پیامدهایی برای تنوع نهادی اقتصادهای پیشرفته چیست؟ با بررسی تأثیرات جهانی شدن اقتصاد بر کشورهای توسعه یافته، نویسندگان این کتاب نشان می دهند که آنچه با آن مواجه هستیم، نه پایان تاریخ که بازگشت از آن و رجوع به شرایطی است که در دوران های اولیۀ سربرآوردن نظام سرمایه داری در جهان غرب حاکم شد؛ یعنی بیکاری های گسترده و مزمن، پوشش های رفاهی محدود و متزلزل، ناپایداری اشتغال و غیره که همگی ویژگی های این نظام در آغاز تولد و همچنین در دوران سخت بلوغش بودند. حاصل کار، سست شدن بنیان های اجتماعی است در این کشورها و محدود شدن چشم انداز تبیین سیاست هایی دموکراتیک که همچنان به امکان مداخله در مقیاس دولت ملت وابسته است.