تاریخ و فرهنگ باستانی ایرانیان و شاهنامه فردوسی

الف/ یا رمانی است با دو روایت، در دو دورۀ تاریخی. که گاه به نظر می‌رسد این دو زمان در زمانی سوم به هم می‌پیوندند. تنیدگی دوالیزم در این رمان با زیرکی و زیبایی پیش می‌رود، که با تقدم و تأخر هارمونیک همراە است و سبقت گرفتن زمان به‌نحوی لذت خواندن را دوچندان می‌کند. همه‌چیز در دو شکل، دو فضا، میانِ دو نفر، دو ساخت، دو روایت، جذابیت متنی به ساختار رمان دادە است. معلمی که تعلیق شده، و خطاطی که از دیوانخانۀ صاحب حکومتی راندە شدە. معلم روایت خطاط را در میان اسناد و مدارک جاماندە از گذشتۀ دور خط و ربط می‌دهد و در لایه‌لایۀ آن خودش را هم به روایت می‌کشاند، این جدال برای بقا در هر دو به اوج می‌رسد. در این عشق و دوست داشتن هم متن روایت را سکرآور می‌کند. در واقع می‌توان گفت رمان نوعی ادای دین به خط و خطاطی است. در میان روایت‌های داستانی در قالب رمان، داستان کوتاە و... موسیقیدان، نقاش و نویسندە بهروایت در آمدەاند، اما دیده نشده کسی خطاط یا خوشنویسی را روایت کند، آن هم میان کاغذپارەهایی باقی‌مانده از گذشته. رمان الف/ یا به دنیای خط پرداخته است. رنج، مهجوری و عدم درک خطاط و تفاوت صورت و  معنا در کلام به‌خوبی در روایت دوم یعنی خطاط برجسته شدە است. از نکات بارز دیگر این رمان این است که برای دو روایت دو نثر متفاوت به کار گرفته شده است. یعنی راوی اول به سبک و سیاق نثر امروز روایت کرده و خطاط به سبک و سیاق دورۀ قاجار، حتی حس‌ها در هردو نثر متفاوت است و در هر دو نوع روایت عشق و رنج در تار و پود نثر تنیدە شدە، اما هرکدام متأثر از زمانۀ خود...

در حالی‌ که‌ برخی‌ نویسندگان‌ در کار ترکیب‌ داستان‌ و سیاست‌ یا ناتوانند یا تمایلی‌ احساس‌ نمی‌کنند، آریل‌ دورفمان‌ را ازین‌ کار گریزی‌ نیست‌. او معتقد است‌ که‌ نوشتن‌ ابزاری‌ در خدمت‌ نخبگان‌ نیست‌ تا به‌ یاری‌ آن‌ خود را از واقعیت‌های‌ تاریخی‌ دور نگه‌ دارند بلکه‌ برای‌ آن‌ است‌ تا آنان‌ تعهد خویش‌ را به‌ انجام‌ رسانند. او، در عین‌ حال‌، در آثارش‌ به‌ کشف‌ رنج‌های‌ خود و نیز رنج‌های‌ مردم‌ سرزمینش‌، شیلی‌، می‌پردازد. رمان‌ ناپدیدشدگان‌ در ١٩٨١ نوشته‌ شده‌ است‌. این‌ رمان‌ داستان‌ مردم‌ روستایی‌ است‌ که‌ روزی‌ در کنار رودخانه‌ با جسدی‌ روبه‌رو می‌شوند که‌ آب‌ رودخانه‌ با خود آورده‌. جسد شناخته‌شدنی‌ نیست‌ و از این‌ رو پیرزنی‌ که‌ پدر، شوهر و دو فرزندش‌ گم‌ شده‌اند ادعا می‌کند که‌ جسد به‌ او تعلق‌ دارد. سپس‌ زنان‌ دیگری‌ نیز که‌ هر کدام‌ یک‌ یا چند تن‌ از بستگانشان‌ ناپدید شده‌اند، ادعاهای‌ مشابهی‌ ارائه‌ می‌دهند... . ناپدیدشدگان‌، که‌ اثری‌ جهانی‌ و بی‌زمان‌ است‌، نُماد هراس‌آورِ موقعیتِ سیاسیِ سراسرِ کشورهای‌ امریکای‌ لاتین‌ است‌.

راوی داستان زنی سی‌ساله و فارغ‌التحصیل رشته ادبیات فارسی از دانشگاه تهران است. از بد روزگار، از کار بیکار و از همه جا رانده شده و با شوهر مهندس خود زندگی آرام و بی حاشیه‌ای دارد. وقت‌های بی‌کاری و افسردگی‌های موسمی‌اش را با پختن غذا و یادآوری خاطره‌های پراکنده شکمی از روزگارهای دورتر می‌گذراند. کتاب حاضر تصویرگر یازده روایت آبگوشتی است. در هر روایت یک جور غذا محور داستان می‌شود: آبگوشت، خورش کرفس، نان و پنیر و گوجه، یتیمچه، کله‌پاچه، خورش هویج و... نویسنده کوشیده است با استفاده از موضوع هیجان‌انگیز غذا، هم قصه بنویسد و هم روش پخت یازده غذا را میان قصه‌هایش بیاورد: خیلی طول کشید تا این گزاره به ما ثابت شود که آبگوشت شاخ دارد. خانه‌مان داشت از بیخ و بن کن‌فیکون می‌شد که یکهو شاخک‌های مامانم جنبید و فهمید ما از آن خانواده‌ها هستیم: از آن‌ها که وقتی آبگوشت می‌خورند، پاچه هم را می‌گیرند و از گل و گردن همدیگر آویزان می‌شوند و می‌پرند به هم. نویسنده این کتاب معتقد است دنیا بر مدار سه اصل کلیدی می‌چرخد: «خواب، کتاب، کباب» و تا کسی می‌گوید چرا ایرانی‌ها اینقدر شکمو هستند زود می‌گوید شکمو نیستند اهل دل‌اند.