تاملی در انقلاب مشروطه ایران

معرفی کتاب مجموعه اشعار عارف قزوینی ابوالقاسم عارف قزوینی (۱۲۵۹ قزوین – ۲ بهمن ۱۳۱۲ همدان) شاعر و تصنیف‌ساز ایرانی اهل شهر قزوین بود. او سراینده تصنیف‌های میهنی در دورهٔ مشروطه بود. خانه عارف قزوینی در محله حمدالله مستوفی شهر قزوین قرار دارد. عارف در سال ۱۲۵۹ هجری خورشیدی در قزوین به دنیا آمد. پدرش «ملا هادی وکیل» بود. عارف صرف و نحو عربی و فارسی را در قزوین فراگرفت. خط شکسته و نستعلیق را بسیار خوب می‌نوشت. موسیقی را نزد میرزا صادق خرازی فراگرفت. مدتی به اصرار پدر در پای منبر میرزا حسن واعظ، یکی از وعاظ قزوین، به نوحه‌خوانی پرداخت و عمامه می‌بست؛ ولی پس از مرگ پدر عمامه را برداشت و ترک روضه‌خوانی کرد. عارف در سال ۱۲۷۷ به تهران آمد و چون صدای خوشی داشت با شاهزادگان قاجار آشنا شد و مظفرالدین شاه خواست او را در ردیف فراش خلوت‌ها درآورد. اما عارف به قزوین بازگشت. در سال ۱۲۸۲ در زمان آغاز ۲۳ سالگی عارف زمزمه مشروطیت بلند شده بود عارف نیز با غزل‌های خود به موفقیت مشروطیت کمک کرد. وی نخستین تصنیفش را در ۱۸ سالگی ساخت. عارف، تصنیف‌های وطنی-سیاسی یا عشقی می‌ساخته و در هر دو زمینه نیز بی‌باک و سنت‌شکن بوده‌است. چون بیشتر تصنیف‌های عارف دربارهٔ و اوضاع زمانه بودند تأثیر بسزایی در مجامع آن روز داشتند. عارف از نخستین کسانی است که در ایران کنسرت برگزار کرد و به جنبهٔ غیر مجلسی بودن و مردمی بودن آن تأکید می‌ورزید. کنسرت‌های او همیشه پر رونق و پر ازدحام بود. عارف در مورد تصنیف و تصنیف‌سازی عقیده داشت که تصنیف نباید تحریر داشته باشد تا مردمی که صدا و تحریر ندارند بتوانند به راحتی از پس اجرای آن برآیند. عبدالله دوامی نقل می‌کند: هنگام خواندن یکی از تصنیف‌های عارف تحریر داده‌ است و عارف به حالت قهر با او درگیر شده که چرا تحریر می‌دهد. عارف در سراسر زندگی خود همیشه صراحت داشته و این دست کم در تصنیف‌های اجتماعی و سیاسی او به خوبی مشهود است. او بدون هراس آنچه را که فکر می‌کرد درست است بر زبان می‌راند تا جایی که صراحت او گاه باعث رنجش دوستان و یارانش می‌شد. . . .

معرفی کتاب ورق پاره های زندان "ورق پاره های زندان" اثری است معروف از "بزرگ علوی" که پنج داستان کوتاه از وی در زمانی که دوران محکومیتش را سپری می کرد، در بردارد. این داستان ها با عناوین "پادنگ"، "ستاره دنباله دار"، "انتظار"، "عفو عمومی" و "رقص مرگ" پنج داستان مجموعه ی "ورق پاره های زندان" را تشکیل می دهند که "بزرگ علوی" آن ها را در فاصله ی سال های 1316 تا 1320 در زندان قصر به رشته ی تحریر درآورد. وی در مدت این چهار سال، از هر چیزی که می شد روی آن نوشت، برای به نگارش درآوردن داستان هایش استفاده می کرد و این اشیا که گاه پاکت سیگار و گاه تکه ورق هایی پاره بودند، به "ورق پاره های زندان" مشهور شدند. داستان های "ورق پاره های زندان"، برگرفته از واقعیت زندگی افراد است و "بزرگ علوی"، به عنوان یک نویسنده ی سیاسی و اجتماعی، تلاش کرد تا شرایط سیاسی آن زمان را در کنار وضعیت زندانیان، به خوبی توصیف کند. هر کدام از قصه ها با خط داستانی گیرای خود، خواننده را مجذوب می کنند و داستان اول با عنوان "پادنگ" قصه ی مردی است که قاتل بودن او مشخص نیست اما به جرم قتل به زندان افتاده است. "ستاره دنباله دار" داستان فردی انقلابی است که در روز عروسی اش دستگیر و روانه ی زندان می شود و "انتظار" داستان یک زندانی است که دچار جنونی متفاوت از دیگران گشته است. "عفو عمومی" به این مساله می پردازد که همه ی زندانیان اعم از عادی و سیاسی، تمام فکرشان متوجه عفو است و "رقص مرگ" داستان مردی است که عاشق یک زن شده و حبس کشیدن به جای معشوقه را به جان می خرد.

معرفی کتاب تاریخ فلسفه یکی از ماندگارترین تاریخ فلسفه‌های عمومی که با گذر زمان کماکان مورد استفادۀ مخاطبان ناآشنا با تاریخ فلسفه است، کتاب «تاریخ فلسفۀ» ویل دورانت، مورخ و نویسندۀ آمریکایی است. یکی از ایده‌های محوری ویل دورانت در طول زندگی علمیش همیشه این بوده است که فلسفه را از بین جوامع تخصصی و آکادمیک، به میان اکثر مردم جامعه بکشاند و عموم مردم را با موضوعات و تاریخ فکر فلسفی آشنا کند. کتاب تاریخ فلسفۀ او نیز تلاشی در جهت همین پروژۀ اوست. این کتاب، مقدمه‌ای محبوب و جذاب برای فهم تاریخ و اندیشه‌های فلاسفۀ غرب، از یونان باستان تا قرن بیستم محسوب می‌شود که سعی کرده است سیر تاریخ فلسفه را به صورت داستان‌وار، جذاب و قابل‌فهم برای خوانندگان عمومی ارائه کند. به همین دلیل دورانت از تمثیل، حکایات و طنز در نوشتار کتابش بهره برده است. دورانت در کتابش به زندگی و آثار تأثیرگذارترین فیلسوفان سنت غرب مانند افلاطون، ارسطو، بیکن، اسپینوزا، ولتر، کانت، هگل، شوپنهاور، اسپنسر، نیچه و جان دیویی می‌پردازد. این کتاب همچنین زمینه‌های تاریخی و فرهنگی هر فیلسوف را شرح داده و چگونگی ارتباط ایده‌های آن‌ها با مسائل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی زمان خود را توضیح می‌دهد. علاوه‌بر این، دورانت به‌طور متعدد به تأثیرات ماندگار فلاسفه بر تفکر نظری و عملی امروزه نیز اشاره کرده است. با این اوصاف، این کتاب را نمی‌توان روایتی جامع و دقیق از تاریخ فلسفه خواند، بلکه گزارشی شخصی و پرشور است از سفر و بینش فلسفی دورانت در تاریخ فکر فلسفی که هم به‌منزلۀ مقدمه‌ای برای ورود به فلسفه است و هم تأملی در وضعیت انسان به هنگام جست‌وجوی خرد.

معرفی کتاب مادام دولا شانتزی در یک غروب زیبای ماه سپتامبر سال ۱۸۳۶ مردی تقریبا سی ساله به جان پناه خیابان ساحلی تکیه داده بود، آنجا که انسان میتواند در آن واحد بالادست رود سن را از باغ نباتات تا نتردام و نیز از پایین دست آن منظره وسیع رود را تا لوور تماشا کند. اینجا در پایتخت اندیشه ها دو دیدگاه همسان نمیتوان یافت. انسان خود را در پس کشتی غول پیکری احساس می‌کند. اینجا انسان به پاریس می اندیشد، از رومنها تا فرانکها، از نورمانها تا بورگینیونها، قرون وسطی، والوآها، هانری چهارم و لوئی چهاردهم، ناپلئون و لوئی فیلیپ.اینجا تمام فرمانروایان ردپایی یا آثاری به جای میگذارند و در خاطره ها ماندگار میشوند. .