تام گیتس 1/ دنیای معرکه‌ی تام گیتس

تا پیش از تاسیس آکادمی افلاطون فیلسوف موجودی بود دوست‌دار دانش و حکمت. فردی که می‌اندیشید در میان جهان، سردرگم در لایتناهی کیهان، بی‌خود از خویش، مردد در نقطه‌ی آغاز و اتمام دنیا. اما با کلاسیک شدن حکمت فلاسفه‌ی دوران باستان فلسفه مسیری برعکس در پیش گرفت. فیلسوف دیگر به سوالات بزرگش نمی‌اندیشید بلکه به مرور حکمت پیشینیان مشغول شد و به قیاس مکاتب مختلف دست زد. کتب بسیاری درباره‌ی تاریخ فلسفه نگاشته شده است بر اساس تقسیمات زمانی و مکانی یا مکاتب و جریانات اصلی، اما کمتر کتابی است که به سرآغاز فلسفه بازگردد. هدف مؤلفان کتاب «پرسش‌های بزرگ فلسفی»، پرسه زدن در میان سوالات اساسی بشر است. پرسش از معنای زندگی، چیستی ما و جهان، هستی، اصول نخستین یا اولی، خدا و عدالت و آزادی، زیبایی و اخلاق، آغاز و فرجام کار ما و جهان و حقیقت. مولفان کتاب در این اثر به جهان ایده‌های اساسی فلسفه می‌روند تا با بهره‌گیری از حکمت حکیمان و دانش عالمان، از بودا تا نیچه و از سلیمان تا کامو، شعار اساسی فلسفه را بسنجند هر چند در پاسخ آن هم‌چنان مثل حکمای قدیم مردد باشند. «خودت را بشناس» پس از هزاران سال هم‌چنان شعار هر کسی است که جویای حقیقت است و با کوشش در یافتن معنای آن و گریز از تکرار دانش پیشینیان و یافتن کلان پاسخ‌ها می‌فلسفد.

در بخشی از کتاب مو قرمز می‌خوانیم: در سکوت دلنشین سر غروب، اوس ‌محمود از سویی هر چند دقیقه یک ‌بار درِ قابلمه‌ی روی اجاق را برمی‌داشت و غذای داخلش را که در حال قُل ‌زدن بود از نظر می‌گذراند تا خوب بپزد و ته نگیرد و از سوی دیگر با تلویزیون کوچکش ور می‌رفت، بلکه تصویری بدون برفک پیدا کند. تلویزیون و منبع برقش را که یک باتری کار کرده‌ی ماشین بود از گبزه با خودش آورده بود. دو روز اول باتری جواب نداد، برای همین روز سوم با وانت به اون ‌گورن فرستاده شد تا تعمیر شود. حالا باتری برق لازم را برای کار کردن تلویزیون تولید می‌کرد، اما تلویزیون تصویر واضح پخش نمی‌کرد و این قضیه بد جوری اوس ‌محمود را دمغ کرده بود، طوری که ساعت‌ها با آن ور می‌رفت تا حسابی عصبانی می‌شد. من را صدا می‌کرد و آنتنی را که خودش از مفتول‌های بدون روکش و ورق حلبی ساخته بود دستم می‌داد و آن‌قدر «چپ، راست راست، بگیر بالا، بشین بشین.» می‌گفت تا تصویر واضح شود. بالاخره پس از ساعت‌ها سعی ‌و تلاش، تصویری که بر صفحه‌ی تلویزیون نقش می‌بست واضح و شفاف می‌شد و ما سفره‌ی شام را پهن می‌کردیم. اما هنوز مشغول خوردن ‌نشده و درست هنگامی که زمان پخش اخبار شبانه فرا می‌رسید، تصویر مانند خاطره‌ای دور و دراز آرام ‌آرام محو و محوتر می‌شد و موج برمی‌داشت و لرزان‌ لرزان می‌رفت و می‌آمد و زیر انبوهی برفک گم می‌شد. در این مواقع من یا اوستا نوبتی از پشت سفره بلند می‌شدیم و دستی به آنتن می‌رساندیم. ولی در نهایت بی‌خیال تصویر می‌شدیم و سر جای‌مان سر سفره آرام می‌نشستیم و به صدای گوینده‌ی خبر بسنده می‌کردیم و غذای‌مان را می‌خوردیم.