تقی ارانی (1 زندگی کوتاه علوم پایه روان‌شناسی شرق‌شناسی و فلسفه سیاسی)

هنوز که هنوز است روان‌شناسان جوابی قطعی به این سوالِ قدیمی نداده‌اند: استعداد مهم‌تر است یا تمرین؟ جان واتسون، بنیان‌گذار مکتب رفتارگرایی، در یکی از کتاب‌های خود، در ردّ نظریۀ استعداد ذاتی نوشت: "یک‌دوجین نوزاد سالم، خوش‌نقش و دنیایی را که خودم تعیین کرده‌ام به من بدهید تا بزرگشان کنم؛ من تضمین خواهم کرد که هر کدام را به طور تصادفی انتخاب کنم و به او آموزش بدهم تا صرف‌نظر از استعدادها، علایق، تمایلات و قابلیت‌هایش، و شغل و نژاد اجدادش، تبدیلش کنم به هر قِسم متخصصی که بخواهم اعم از پزشک، وکیل، هنرمند، تاجر عمده، و، بله، حتی دزد و گدا.

" روان‌شناسان به خیلی از سوالات دیگر هم هنوز جواب قطعی نداده‌اند؛ مثلا این‌که چرا مردان در ریاضیات،‌ علوم محض، و حتی شطرنج نسبت به زنان عملکرد بهتری دارند. و آیا اصلا عملکرد مردان بهتر است؟ از نظر بابی فیشر "همۀ زن‌ها ضعیف‌اند، همه‌شان. آن‌ها در قیاس با مردها احمق‌اند. راستش، نباید شطرنج بازی کنند." کاسپاروف هم در مصاحبه‌ای گفته بود: "یک شطرنج واقعی داریم و یک شطرنج زنان. شطرنج مناسب زنان نیست. این جنگ است. یک جنگ بزرگ. به درد زن‌ها نمی‌خورد."

وقتی روان‌شناسی دست می‌گذارد روی ورزشی شبیه شطرنج، یقین داشته باشید بحث‌هایی که در مطالبش مطرح می‌کند، جدا از این‌که خواندنی‌ست، خواننده را ساعت‌ها به فکر فرو می‌برد. نویسنده در این کتاب از تبعیض‌های جنسیتی سخن گفته تا روان‌شناسیِ چشم‌بسته بازی کردن. از سقف شیشه‌ای گفته که مانع نامرئیِ پیشرویِ زنان است تا زیباییِ شطرنج به دلیل تعداد زیادِ احتمالاتِ پیش رو. کتاب روان‌شناسیِ شطرنج فقط به شطرنج ربط ندارد، کتابی جامع است دربارۀ جامعه، تمرین، استعداد و تبعیض.

معرفی کتاب تاریخ سخت کشی “تاریخ سخت کشی” کتابی است به قلم “عباسقلی غفاری فرد”، که صحنه های ناخوشایند اما حقیقی را در برابر دیدگان خواننده هویدا می کند. اگرچه تصویرهایی که خواننده در این کتاب با آن ها رو به رو می شود ممکن است ذهن او را مغشوش نماید اما دید مناسبی از نحوه ی برخورد حاکمان و والیان در تنبیه مخالفین و فاعلان اعمال نابهنجار به دست می دهد. آنچه “عباسقلی غفاری فرد” در این کتاب در صدد اثبات آن برآمده، نشان دادن سختی کش به عنوان جزء لاینفکی از عملکرد اجتماعی در تاریخ کشور می باشد. نویسنده اذعان داشته که شاید در طول زمان از مرارت ها و قساوت کشتن و شکنجه کاسته شده باشد اما همچنان اشکال دیگری از خشونت به خرج دادن، جهت شکنجه یا کشتن برقرار است که شکل دهنده ی بخش جدیدی از “تاریخ سخت کشی” است. وی همچنین به مواردی اشاره می کند که در طول تاریخ به وسیله حکمرانان دادگر و عدالت پیشه صورت گرفته اما مصداق سخت کشی است. به عبارتی “عباسقلی غفاری فرد” با تاکید بر این امر که سخت کشی تنها به دست حاکمان قسی القلب و دژخیم صورت نگرفته و حتی پادشاهان عدالت پیشه و حکام فرهیخته نیز با هدف سرکوب دگراندیشی و ناهنجاری های اجتماعی دست به جنایت های این چنینی زده اند، تئوری جامعه شناختی و تاریخی خود را شرح و بسط می دهد. کتاب “تاریخ سخت کشی” نمونه های مختلف شکنجه و سخت کشی را معرفی کرده و سپس از افراد مختلفی که به این شیوه کشته شده اند در هر بخش یاد می کند. در مجموع بیش از ۱۰ شیوه رایج سخت کشی در این کتاب معرفی شده که به طور مفصل مورد بررسی قرار گرفته اند و سپس در فصل نهایی انواع دیگری از آن که کمتر رواج داشته نیز به صورت گذرا مرور می کند. .