تمیان

شوخی با نظامی‌ها نام مجموعه‌داستانی است به قلم مازن معروف، نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار مطرح لبنانی و ترجمۀ خانم منصوره احمدی جعفری. این کتاب شامل چهارده داستان کوتاه است. داستان «شوخی با نظامی‌ها» که این مجموعه هم نام خود را از آن گرفته، ماجرای خواندنی و تأثیرگذار پسربچه‌ای است که برادر دوقلوی ناشنوایی دارد و پدرش در خشکشویی کار می‌کند. پدر او مرد ترسویی است و مدام از نظامیانی که در کوچه و خیابان، به قول خودشان، در حال محافظت از مردم‌اند کتک می‌خورد. پدر باید هر روز برای سربازها جوکی تعریف کند تا آن‌ها اذیتش نکنند. از این رو پسر برای آن‌که پدرش ترسناک به نظر برسد، تا سربازها نتوانند کتکش بزنند و خودش هم بتواند در مدرسه جلوی بچه‌ها سرش را بالا بگیرد، به راه‌های زیادی متوسل می‌شود. یکی از این راه‌ها این است که کاری کند پدرش کور شود و یک چشم مصنوعی داشته باشد، مثل بستنی‌فروش محل تا بقیه از او حساب ببرند. کتاب شوخی با نظامی‌ها نامزد نهایی جایزۀ من‌بوکر سال ٢٠١٩ بوده و نظر بسیاری از منتقدان را به خود جلب کرده است.

اتهام اثری داستانی و به شدت تکان‌دهنده و روشنگر است که تصویری جاندار از زندگی تحت سلطه رژیم کره شمالی ترسیم می‌کند. داستان‌های این کتاب که در دوره رهبری کیم ایل سونگ و کیم جونگ ایل اتفاق می‌افتد، صدای کسانی را به گوش جهانیان می‌رساند که در عجیب‌ترین و هولناک‌ترین دیکتاتوری ممکن زندگی کرده‌اند. شخصیت‌های این داستان‌های تکان‌دهنده پیشینه‌های گوناگونی دارند: مادر جوانی که از نخبه‌های پیونگ یانگ است و پسر نوزادش در یکی از گردهم‌آیی‌های سیاسی بدرفتاری می‌کند؛ قهرمان جنگی که از دخالت حزب در تمام آن‌چه برایش عزیز است سرخورده شده تا همسر و پدری که نمی‌تواند اجازه سفر بگیرد و دزدکی وارد قطار می‌شود تا بتواند مادرش را در بستر مرگ ببیند. اتهام داستان چگونگی ترک برداشتن ایمان شهروندان این کشور است و ارائه دهندۀ تصویری شفاف از زندگی در کشوری بسته و تک حزبی، و در عین حال نویدبخش این است که انسانیت حتی در چنین شرایط غیرانسانی‌ای هم با سماجت راه خودش را می‌یابد. بی‌دلیل نیست که مارگارت اتوود هم خواندن این کتاب را توصیه کرده است: «این داستان‌ها زندگی در دیکتاتوری تمامیت‌خواهی را توصیف می‌کنند که در آن دولت مرکزی همه چیز را در اختیار دارد، از جمله نوشتن و خواندن را؛ کشوری که جامعه‌اش مملو از جاسوسانی است که پیش پا افتاده‌ترین خطاها را گزارش می‌دهند؛ کشوری که در آن افراد معمولی گرسنگی می‌کشند، بیش از حد کار می‌کنند و درباره وضعیت کشور دروغ می‌شنوند. این کتاب بر ارزش جامعه باز تاکید می‌کند، جامعه‌ای که صداهای مختلفی در آن به گوش می‌رسند – نه تنها یک صدای اقتدارگرا.» مارگارت آتوود

اگر آنانیا دروغ‌ می‌گوید، این‌ اُلی‌ است‌ که‌ دروغ‌ را دوست‌ دارد. بی‌خبر از این‌ که‌ در دوست‌ داشتن‌ این‌ دروغ‌ تنها نیست‌، بی‌خبر از این‌ که‌ عشق‌ می‌تواند رویایی‌ترین‌ تصویرها را واقعی‌، بس‌ واقعی‌ جلوه‌ دهد. اُلی‌ فریب‌ را به‌ پیشواز می‌رود و به‌ دنیایی‌ قدم‌ می‌گذارد که‌ خشونت‌ و ابتذال‌ حرف‌ اول‌ و آخر آن‌ است‌؛ اما او تنها مخاطب‌ کیفرخواست‌ برخاسته‌ از راهش‌ نیست‌. وارث‌ خاکستر فرزند اُلی‌ است‌. گراتسیا دلددا، نویسنده‌ صاحب‌نام‌ ایتالیایی‌ و برنده‌ نوبل‌ ادبی‌ ١٩٢٦ در «خاکستر» نیز چون‌ دیگر آثارش‌ انسان‌ را به‌ تصویر نشسته‌ است‌؛ انسان‌ را و شرایط‌ تحمیل‌ شده‌ بر او را.