خاورمیانه باستان

مایكل هارت و آنتونیو نگری، با نوشتن كتاب «ثروت مشترك»، سه­‌گانه­ای را به پایان می‌­رسانند كه با كتاب «امپراتوری» آغاز شده و با كتاب «انبوه خلق» ادامه یافته بود. كانون اصلی مباحث این كتاب «امر مشترك» است كه بناست جایگزین تقابل «امر خصوصی» و «امر عمومی» شود و مبنایی برای طرح جمهوری جدیدی متفاوت با «جمهوری مالكیت» فراهم سازد. هدف نویسندگان مفصل­‌بندی پروژه­ای اخلاقی است، اخلاقی ناظر به كنش سیاسی دموكراتیك در درون و در برابر امپراتوری. كتاب «ثروت مشترك» ضمن دفاع از «ضدمدرنیته»، در مقام پروژه­ای در خصوص آزادی درونِ مدرنیته، دارای همزیستی با مدرنیته، و مقدم بر مدرنیته، به طرح مفهوم سومی می­پردازد كه بساط دیالكتیك مدرنیته و ضدمدرنیته را برهم می­زند: دگرمدرنیته. این كتاب شامل شش بخش است: ١- جمهوری، ٢- مدرنیته، ٣- سرمایه، ٤- امپراتوری بازمی­گردد، ٥- فراسوی سرمایه، و ٦- انقلاب. در فرازهایی از آن چنین آمده است: جنگ، رنج، فلاكت و استثمار به طرز فزاینده­ای به وجه معرف دنیای در حال جهانی شدن ما بدل شده است. دلایل بسیاری وجود دارد برای جستجوی پناهگاهی در قلمروی «بیرونی»، جایی رها از انضباط و كنترل امپراتوریِ در حال ظهور امروزین ... با وجود این، یكی از پیامدهای عمده جهانی شدن آفرینش جهانی مشترك است، جهانی كه، بد یا خوب، همه ما در آن شریكیم، جهانی فاقد «بیرون» ... تقدیر ما زیستن در همین جهان است، و نه‌­تنها همگی تابع قدرت­های مسلط بر این جهانیم، بلكه به فسادهای آن نیز آلوده‌­ایم. امر مشترك دور تا دور ما وجود دارد، هرچند امروزه به موجب چشم­‌بندهای گوناگونی كه ایدئولوژی­های مسلط مقابل دیدگانمان قرار داده­ا‌ند رؤیت آن دشوار شده است. سیاست­های حكومتی نولیبرالی طی دهه­های اخیر در سرتاسر جهان در پی خصوصی­‌سازی امر مشترك بوده، و محصولات فرهنگی –فی­‌المثل اطلاعات، ایده­‌ها، و حتی گونه­‌های جانوری و گیاهی- را به مایملك خصوصی تبدیل كرده است. ما، همصدا با بسیاری دیگر، از این موضوع دفاع می­كنیم كه باید در برابر این دست خصوصی­‌سازی ایستادگی كرد.

سرچشمة تصوف را برخی در هند و ادیان کهن آن، و بعضی در ادیان ایران باستان از مهر، میترا، آئین بهی و زردشتی می جویند. عده ای نیز عقاید صوفیه را تلفیقی از همة این موارد با اسلام می دانند. مطالب کتاب حاضر، یادداشت های مرحوم سعید نفیسی دربارة تاریخ تصوف، و همچنین یادداشت های شاگردان وی در این باره است. در کتاب مباحثی چون آثار تعلیمات بودایی در فرهنگ ایرانی، تصوف ایرانی از دیدگاه فلسفی، نفوذ مانویان در تصوف، و تاثیر تعلیمات یهود و نصارا و یونانیان در تصوف مطرح می شود. نگارنده در بخش هایی از کتاب به طریقت، شریعت و کتاب های مهم صوفیه در ایران پرداخته و سماع، تصوف و آداب صوفیه را بررسی کرده است. قسمتی از کتاب به سلسله نسب فرقه های تصوف ایران و هند و طریقة ملامتیان اختصاص دارد.