خواهران

کتاب «باجه عوارض شهر خیالی» داستانی خیالی برخاسته از مسائل امروز، ناب و مجذوب‌کننده است. این اثر بیان‌کننده خلاقیت زبان، شور درونی، پاکی اندیشه و انسان دوستی نویسنده‌ای است که سطرهای دقیق و ظریف آن قلب هر خواننده در هر سن و سالی را از شادی لبریز می‌کند. داستان کتاب «باجه عوارض شهر خیالی» با پسری به نام میلو آغاز می‌شود که از همه چیز در زندگی خسته و کسل است. یک روز یک باجه عوارض به شکلی  اسرار امیز در اتاقش ظاهر می‌شود. باجه شباهت زیادی به باجه‌های عوارض که در سفرهای خانوادگی در جاده‌ها دیده است دارد. میلو با بی‌حوصلگی از آن عبور می‌کند و با پریدن به  سرزمینی می‌رسد به نام نتیجه‌گیری‌ها. در آن سوی باجه عوارض همه چیز متفاوت ات. او با ماشین کوچکی در جاده‌ای که تا افق ادامه دارد پیش می‌رود تا به لغتستان می‌رسد. سگ نگهبانی به نام تاک ارزش زمان را به او می‌آموزد و از فیلسوفان و شاعران قدیمی مثال می‌آورد و او را تا قلمرو شاه لغتستان به نام ازز که بر جهان حروف و کلمات حکومت می‌کند همراهی می‌کند. میلو و تاک همراه با مشاوران پادشاه وارد بازار هیجان‌انگیز لغات می‌شوند. از این پیاده‌رو به آن پیاده‌رو می‌روند و مجموعه‌های حیرت‌انگیز و عجیب کلماتِ فروشی را تماشا می‌کنند. میلو تا آن موقع توجهی به کلمات نداشته است اما این کلمات به قدری زیبا و جذاب به نظر می‌آیند که هوس می‌کند مقداری از آن‌ها را بخرد. اما به جز سکه‌ای که باید موقع برگشتن به باجه عوارض بدهد پولی ندارد. در ادامه میلو و تاک طی ماجراهایی در بازار توسط یک مامور پلیس به حبس شش میلیون ساله محکوم و به سیاه چال برده می‌شوند. در آن‌جا با یک جادوگر گربه نام «کدام» آشنا می‌شوند که سال‌ها قبل مسئولیت انتخاب کلمات درست را بر عهده داشته است. او برای آن‌ها داستان خوفناک شهر خرد و دو شاهزاده خانم به نام‌های احساس و منطق را که در تبعید به سر می‌برند تعریف می‌کند. در ادامه داستان میلو و تاک همراه با حشره‌ای به نام لاف‌زن بعد از ملاقات با پادشاه و شرکت در ضیافت شام برای نجات شاهزاده خانم‌ها وارد سفر عجیب وغریب و پر خطری می‌شوند. در راه با پسری که در هوا معلق است برخورد می‌کنند و این آشنایی منجر به گفت وگوهایی در باره نوع نگاه آدم‌ها به چیزها می‌شود. آن‌ها در راه به شهری می رسند که هر ساز موسیقی مخصوص نواختن یکی از رنگ‌ها بود تا جهان بی‌رنگ نشود، شب طولانی و هیجان‌انگیزی را می‌گذرانند. آن‌ها در جست و جوی شاهزاده خانم‌ها از کوه‌های ناهموار قله‌های سر به فلک کشیده بالامی‌روند و با شیطان‌ها، دیوها و غول‌های ترسناکی روبه‌رو می‌شوند که ماجراها و کلماتی با کاربردهای مختلف را برای آنان بازگو می‌کند. داستان با نجات شاهزاده‌ها، جشن و پیروزی میلو به پایان می‌رسد. او با تمام دوستانی که در سرزمین‌های مختلف پیدا کرده خداحافظی می‌کند و به خانه بازمی‌گردد. روز بعد او با رویاهای بیشتری و با آگاهی از اینکه زندگی خسته‌کننده نیست و هر چیزی که ما یاد می‌گیریم هدفی دارد و هر کاری که می‌کنیم بر آدم‌ها و هر چیز یکه اطراف ماست، اگر چه کم اثر می‌گذارد، به مدرسه می‌رود. کتاب در شکل فانتزی و تخیلی به وسیله واژه‌ها و اصطلاحاتی مبهوت‌کننده، مشکلات وحشت‌بار تخصص‌گرایی افراطی، فقدان ارتباط انسانی، دنباله‌روی، حرص و طمع و همه بیماری‌های نگران‌کننده دنیای امروز را به تصویر می‌کشد.

سلمان امین، دست‌کم در داستان‌هایی که از او خوانده‌ایم، عاشق کوچه‌وخیابان است. آن هم نه کوچه‌ها و خیابان‌هایی که معمولا سر‌و‌کله‌شان در داستان‌های فارسی پیدا می‌شود. یک‌راست می‌رود سراغ محله‌هایی که خیلی از نویسنده‌ها کاری به کارشان ندارند و معلوم است هیچ محله‌ای بدون آدم نیست. داستان‌های سلمان امین داستان همین آدم‌هاست. آدم‌هایی که چیز زیادی درباره‌شان نمی‌دانیم. انجمن نکبت‌زده‌ها از آن رمان‌هایی است که می‌شود آن را در رده‌ی رمان‌های اجتماعی جای داد. رمانی که بخش اعظم آن در خیابان‌های تهران و یک پمپ‌بنزین می‌گذرد. رمان از جایی شروع می‌شود که مشکلی در زندگی یک سرباز بخت‌برگشته به اسم قاسم پیدا می‌شود و این سرباز هر چه می‌کند نمی‌تواند از فرمانده‌اش سرهنگ غفور مرخصی بگیرد و این تازه شروع مکافات و ماجرایی است که نمی‌شود به‌سادگی از دستش خلاص شد. انجمن نکبت‌زده‌ها یک شخصیت اصلی دارد، اما از آن‌جا که بقیه‌ی شخصیت‌ها هم ماجراهای خودشان را دارند، ماجراهای‌شان سر راه ماجراهای شخصیت اصلی قرار می‌گیرد و ماجرای تازه‌ای را پدید می‌آورند. تهران این رمان شهری است با همه‌ی مشخصاتی که خیلی وقت‌ها ترجیح می‌دهیم نبینیم‌شان. شهری که خوبی و بدی‌اش با هم ترکیب شده و سوا کردن‌شان اصلا آسان نیست و مهم‌تر از همه این‌که قرار نیست شهر را به عنوان چیزی جدا از مردم این شهر ببینیم. شهر اگر زنده است به خاطر مردمی است که صبح تا شب دنبال این هستند که زندگی‌شان را ادامه بدهند.

همه‌چیز بستگی دارد به سلیقه‌ی شما. به این‌که اصلا حاضرید دنیای واقعی را لحظه‌ای یا ساعتی رها کنید و افسانه‌ها را بپذیرید یا نه. اگر شما هم در شمار آدم‌هایی هستید که میانه‌ی خوبی با دنیای افسانه‌ها دارید و مهم‌تر از آن دوست دارید افسانه‌های مردمان سرزمین‌های دیگر را بخوانید، شک نکنید این کتاب با سلیقه‌ی شما جور است. کتاب «افسانه‌های روسی» نوشته‌ی نینا دمیتریونا بابارکینا شامل بیست افسانه‌ی روسی است که در عین سادگی و عامیانه بودن آمیخته به آرزوها، تمدن‌ها و فرهنگ مردم روسیه طی سالیان گذشته است و همچنین هماهنگ با جهان هنری، ضرب‌المثل‌ها و داستان‌های روسی. تقریبا در تمام افسانه‌های کتاب شاهد درون‌مایه‌هایی چون توجیه فروتنی در برابر دانایان و فرمانروایان و قدرت بی‌حدومرز عشق و جادوی محبت و داد عدالت‌خواهی هستیم. یعنی همه‌ی چیزهایی که در طول تاریخ در شمار فضیلت‌های انسانی جای گرفته‌اند. خط‌مشی افسانه‌ها به گونه‌ای است که شخصیت‌ها در منظر وسیع ملت روس گنجانده شده‌اند و از طبقات اجتماعی گوناگون. از تزار گرفته تا چوپان، به زیبایی توصیف شده‌اند. این است که بخش مهمی از فرهنگ مردمی روسیه را می‌شود در چنین کتابی جست‌وجو کرد. در روایت‌های ظاهرا غیرواقعی‌ای که بارها جذاب‌تر از واقعیت‌اند. همچنین تصاویر شاعرانه و درعین‌حال کمی طنزآمیز افسانه‌ها به هر چه شیرین‌تر شدن فضای افسانه‌ها و قصه‌های پریان کمک می‌کند. این کتابی است برای هر کسی که کتاب خواندن را دوست می‌دارد.

کاوه از میدان جنگ مرخصی گرفته یا گریخته است تا در روستای پدری، در کنار قوم و خویش، استراحت کند، سوگوار دوستی باشد، خاطراتی بیابد و در عاقبت کارش بیندیشد. اما مردی در آن‌جا به دنبال دختر گمشده‌اش است. کاوه درمی‌یابد که بسیاری به این روستای مرزی می‌آیند تا بگریزند.اما در میان سخنان و حدیث اقوامش درمی‌یابد که از خانواده‌ی خودش نیز بسیاری گمشده یا مفقودند. به دنبال پاسخی برای این معما می‌رود و با گذشته‌ی نامعلوم پدر و مادر خودش مواجه می‌شود. دیگر می‌کوشد تا راز زندگی مادرش را بداند و جوابی در چرایی تاریکی و ابهام سرگذشت وی بیابد. کاوه در این روستای پرت و دورافتاده، در مکانی که قبرستان عظیم‌ترین و مهم‌ترین بخش آن است، با سرگذشت خانواده‌اش روبه‌رو می‌شود، می‌کوشد تا از نقل‌قول‌ها و تصاویر و خاطرات داستانی سرراست ببافد و باز می‌فهمد که این ممکن نیست. گاه آن اطلاعات در تأیید یکدیگر است و گاه کل ساختمان روایت کاوه را به هم می‌ریزد. رمان استخوان بازتاب تلاش نسلی است که هویتی جعلی داشته است، با آن خوش بوده و از آن قصه‌ها و افسانه‌ها بافته است اما حوادث روزگار دروغین بودن آن‌همه را عریان کرده است. کسانی می‌گریزند تا از این واقعیت دردناک در امان باشند، عده‌ای کتمان می‌کنند و دل به همان قصه‌ها می‌بندند و گروهی سر در پی حقیقت می‌گذارند و از پا می‌افتند.