دفترچه خاطرات جغد 1/ جشنواره‌ی بالادرختی اِوا

یوسف آتیلگان یکی از مهم‌ترین نویسندگان ادبیات ترکیه است. او که به کافکای ترکیه مشهور است در شهر مانیسا چشم به جهان گشود و تا انتهای دوره‌ی دبستان در آن‌جا بود. سال 1936 برای ادامه‌ی تحصیل راهی شهر بالی‌کسیر شد. سه سال بعد، پس از اتمام دوران دبیرستان، به استانبول رفت تا در رشته‌ی زبان و ادبیات ترک ثبت‌‌نام کند. در سال 1944، زیر نظر نیهات تارلان، یکی از مشهورترین اساتید زبان و ادبیات ترک از پایان‌نامه‌اش زیر عنوان هنر، شخصیت و روان‌درمانی دفاع کرد. بالافاصله پس از خروج از دانشگاه به استخدام ارتش درآمد و برای تدریس زبان و ادبیات ترکی در دانشگاه شهر آک‌شهیر مشغول به کار شد. چند ماه پس از آغاز تدریس به دلیل فعالیت‌های سیاسی به زندان افتاد و سی سال از هر گونه فعالیت دولتی محروم شد. آتیلگان به مانیسا، زادگاهش بازگشت و در طول سه دهه کشاورزی کردن دو رمان و نزدیک به بیست داستان کوتاه نوشت که با نام مستعار نوزات چوروم منتشر شدند که جوایز معتبری برایش به ارمغان آوردند. آتیلگان مطالعات مارکسیستی و روان‌کاوانه را به یکسان به کار می‌گیرد تا وضع بد بشر معاصر را بکاود. افراد در میان اوهام خویش، در حسرت و آرزو، روزگار می‌گذرانند. شخصیت اصلی رمان «پرسه‌زن» نیز مردی است تنها و غمگین، با وجود زندگی مرفه و عاری از رنج و سختی‌ای که دارد. مردی که به ظاهر مشکلی ندارد و می‌تواند روزگار خویش را چنان بگذراند که آرزوی هر کسی است که برای معاش تقلا می‌کند. او، که فردی درون‌گرا، بدخلق، بهانه‌گیر و بیکار است، روزگار خود را به تفریح و تفرج می‌گذراند اما همواره در پی کسی است زیرا گمان می‌برد که با یافتن او خلاصی خواهد یافت. آتیلگان با خلق چنین شخصیتی در برابر نظر اشخاصی ایستاده است که مشکلات معیشتی را مهم‌ترین دلیل نارضایتی بشر از زندگی می‌دانند و صحنه‌ی اجرای مرد پرسه‌زن ثابت می‌کند که بشر موجودی است که در غیاب روابط خوش اجتماعی گرفتار انواع اوهام می‌شود، اندک‌اندک روان‌رنجور و منزوی و بیمار.

رضا جولایی نویسنده‌ی‌با سابقه‌ای است. کارش را از سال 1362 با انتشار مجموعه داستان حکایت سلسله‌ی پشت کمانان آغاز کرد. او که در طول چهار دهه‌ی اخیر در اتمسفر ادبیات داستانی حضور داشته، تاریخ در همه‌ی آثارش حضوری پر رنگ دارد و به مثابه نخ تسبیح قصه‌هایش را به یکدیگر مرتبط می‌کند. رمان‌خوان‌های حرفه‌ای که در سال‌های اخیر او را با آثاری هم‌چون سوء‌قصد به ذات همایونی، شب ظلمانی یلدا و شکوفه‌های عناب به یاد می‌آورند، خوب می‌دانند که نویسنده‌ی محبوب‌شان از تاریخ تنها به عنوان بستری برای روایت داستان استفاده می‌کند. تاریخ برای او گذشته‌ای داستانی است که هر چیزی در آن ممکن است: «عده‌ای از دوستان معتقدند شکوفه‌های عناب به شدت رمانی تاریخی است، اما به گمان من به جز ماجرای اعدام میرزا جهانگیرخان، تمام راوی‌ها مانند قزاق روس، همسر جهانگیرخان، منشی‌اش داوودخان و ... کاملا تخیلی هستند.» داستان‌های مجموعه‌ی «پاییز 32» نیز در چنین بستری روایت می‌شوند. گذشته‌ای که وهم و جادو در آن وجود دارند. واقعیت نیز اگر دیده شود در واقع همان وهم است که مردم گرفتارش هستند. افرادی که برای کشف کردن حقیقت روانه‌ی کوی، برزن و بیابان می‌شوند و به آداب و رسوم اهمیت نمی‌دهند. این آدم‌ها، این داستان‌ها همان‌هایی هستند که در هیچ تاریخی اشاره‌ای به آن‌ها نمی‌شود و در ذهن زیبای نویسنده‌ای زندگی می‌کنند. جایی که بالاخره فرصتی برای دیده شدن پیدا خواهند کرد.