دلتنگی‌های‌ نقاش‌ خیابان‌چهل‌ و هشتم‌ ( و نه‌ داستان دیگر)

« مائو » مهم‌ترین رهبر نظامی و سیاسی بود که در پیروزی حزب کمونیست و تأسیس جمهوری خلق چین در اول اکتبر سال ١٩٤٩ نقش داشت . مائو با تبدیل کردن نظام سیاسی و انتقادی چین به حکومت کمونیستی ، نوعی از حکومت توتالیتاریستی که دولت به منتهای درجه بر شهروندان اعمال قدرت می‌کند ، این کشور را تغییر داد . هر چند این تغییر کمک کرد تا بسیاری از مردم زندگی بهتری داشته باشند ، اما این تغییر فاجعه‌آمیز از آب در آمد : تولید غله در چین کاهش پیدا کرد طوری که در اوایل سال‌های دهه ١٩٦٠ میلیون‌ها نفر از قحطی جان سپردند . کمونیست‌ها همه را مجبور به پذیرفتن نظریه‌های سیاسی و سیاست‌های دولت ساختند و همه کسانی را که مخالفشان بودند راهی زندان‌ها کردند یا حتی کشتند . با وجود این ، در دهه ٦٠ بسیاری از چینی‌ها اعتقاد خود را به کمونیسم از دست می‌دادند و خواستار آزادی‌های فردی بیشتری بودند . این موضوع باعث خشم مائو شد و او در سال ١٩٦٦ شروع به تشویق جوانان کرد که در واحدهای گارد سرخ متشکل شوند تا کسانی را که از مکتب کمونیسم رویگردان می‌شدند به باد انتقاد بگیرند . واقعه معروف انقلاب فرهنگی ، سیاست‌های « دنگ شیائو پینگ » ، ماجرای معروف قتل عام میدان تیان آنمن و حوادث دیگر از جمله رویدادهایی است که در کتاب « چین از جنگ جهانی دوم به بعد » به آن پرداخته می‌شود . این کتاب مجلد شصت و دوم از مجموعه تاریخ جهان است.

ایستاده‌ بودم‌ روی‌ جدول‌ جوی‌، گِل‌های‌ بغل‌ پوتین‌ راستم‌ را مالیدم‌ به‌ لبه‌ جدول‌. سرشب‌ واکسشان‌ زده‌ بودم‌. دلم‌ می‌خواست‌ وقتی‌ بالای‌ سر جنازه‌ام‌ می‌رسند ببینند تر و تمیز، مثل‌ بچه‌ آقاها مرده‌ام‌. تقابل‌ و تناقض‌ حاصل‌ از دنیای‌ مدرن‌، سرمنشأ ماجراها و سردرگمی‌های‌ بسیاری‌ است‌ که‌ هیس‌ راوی‌ یکی‌ از آن‌هاست‌، و البته‌ نه‌ از دیدگاهی‌ قاطع‌. در هیس‌، چنان‌ که‌ لوکاچ‌ در نظریه‌ رمان‌ می‌گفت‌، ارزش‌های‌ تحقق‌ناپذیر و آرمانی‌ قهرمانان‌، به‌ شیوه‌ای‌ نو، نسبی‌ شده‌اند؛ چیزی‌ که‌ دور از دسترس‌ نویسندگان‌ پیش‌ از این‌ بوده‌ است‌. در هیس‌ نویسنده‌ ماجراها را چنان‌ که‌ دیکته‌ می‌شود نشان‌ نمی‌دهد بلکه‌ چنان‌ که‌ خود می‌خواهد نشان‌ می‌دهد و باز بر عهده‌ خواننده‌ می‌گذارد تا ماجرا را آن‌ گونه‌ که‌ می‌خواهد ببیند و رمان‌ توسط‌ راویان‌ مختلفی‌ ساخته‌ می‌شود: پاسبان‌، نظامی‌ گاه‌ دل‌رحم‌ و گاه‌ خشنی‌ که‌ آنچه‌ را می‌خواهد انجام‌ نمی‌دهد و آنچه‌ را نمی‌خواهد انجام‌ می‌دهد؛ جهانشاه‌، قاتلی‌ یا قاتل‌ نمایی‌ یا حتی‌ مقتولی‌ که‌ با لذت‌ به‌ روایت‌ هوس‌هایش‌ می‌نشیند و از کشتن‌ آدم‌ها یا کشته‌ شدن‌ خود می‌گوید؛ نویسنده‌ که‌ در نیمه‌ داستان‌ می‌میرد و به‌ پایان‌ رساندن‌ رمان‌ را به‌ میراث‌ می‌گذارد، و دیگر شخصیت‌هایی‌ که‌ این‌جا و آن‌جا رشته‌ کلام‌ را قطع‌ می‌کنند و از منظر خود به‌ روایت‌ می‌نشینند، تا سرانجام‌ رمانی‌ پدید آید که‌ با هر خوانشی‌ شکلی‌ دیگر به‌ خود می‌گیرد و به‌ تعداد مخاطبانش‌ ماجرا عوض‌ می‌کند. گرایش‌ به‌ نوآوری‌ و تجربیات‌ تازه‌ از بارزترین‌ ویژگی‌های‌ آثار محمدرضا کاتب ست‌ و در همین راستا رمان‌ هیس‌ جایزه‌ کتاب‌ سال‌ منتقدان‌ مطبوعات‌ را هم در سال ۷۹ از آن‌ خود کرده‌ است‌.