زندگی منفی یک

چکیده بیش از ٢٠٠ سال است که الگوی مدرنیت اروپایی در جامعه‌های غیر اروپایی همچون ترکیه و ایران تنها الگوی پذیرش مدرن‌سازی تلقی شده است. هر چند از آغاز قرن ٢٠ به بعد، ژاپن نمونه الهام‌بخشی بوده است از اینکه یک کشور غیر غربی چگونه می‌تواند «به پای غرب برسد‌» و حتی از آن پیشی بگیرد، تأثیر آن به عنوان یک الگو به راستی محدود مانده است. عصر مدرنیت در اروپا سرآغاز دوره نوینی بود که در آن فرد واحد اساسی ساختارهای جامعه مدرن محسوب می‌شد، به جای گروه یا جماعت که واحد اساسی جامعه دهقانی بود. طبیعی است که فردگرایی که دربردارنده آزادی و خودمختاری فرد بود مرزبندی تازه‌ای به وجود آورد که شامل ارتباط تازه فرد و حکومت بود. براساس این ارتباط تازه، فرد در جامعه مدرن، دست‌کم بنا بر قاعده، دیگر رعیت یا عامل شاه یا کشیش، سلطان یا شیخ خاصی با اقتدار الهی یا آمرانه نبود، بلکه فرد بر مبنای قواعد عقلانی و غیر شخصی‌ای عمل می‌کرد که به صورت قوانین عرضه می‌شد. اعطای حقوق سیاسی و قضایی جدید، از جمله حق نمایندگی، در واقع نتیجه این ارتباط تازه بود. پیدایش طبقه متوسط بازرگان و صنعتگر شهری پیوند جدایی ناپذیری با این فردگرایی داشت. کتاب «تجدد آمرانه» شامل مقالاتی درباره جامعه و دولت در دوره رضا شاه، خلافت، روحانیت و جمهوریت در ترکیه و ایران، ایران نو و زوال سیاست‌های حزبی در دوره رضا شاه و چند مقاله دیگر است. این کتاب برای اولین بار مسئله برخورد سنت و مدرنیتته را از زاویه‌ای جدید می‌کاود و به ریشه‌های تجدد آمرانه یا مدرنیت از بالا می‌پردازد.

این‌ کتاب‌، بخشی‌ از تاریخ‌ ادبیات‌ ایران‌ است‌، حاوی‌ بحث‌ مختصر و کلی‌ در تحول‌ نظم‌ و نثر از آغاز ادبیات‌ تا دوره‌ معاصر.

گاهی که نه ، بسیار اتفاق می‌افتد که در ذهن ، با خود سخن بگویید ، با دیگران حرف بزنید . کتاب « ایام بی‌شوهری » در برگیرنده جریان سیال ذهن راوی است که نمادی از مردم جامعه متوسط شهری است ، با احساس مکرر تنهایی ، احساسی که میان جامعه فرد- فردشده شهری ، درگیر مشغله‌های کاری و زندگی که پیر و جوان ، متأهل و مجرد نمی‌شناسد . راوی داستان ، این احساس درونی را بدون طرح‌بندی زمانی و مکانی بازگو می‌کند . نسترن رها ، تقریباً چهل‌ساله ، مجرد و اهل تهران قصه‌های زندگی و ایام تنهایی‌اش را واگویه می‌کند . ایام تجرد ، نقاهت ، خشکسالی ، جوانی ، بیماری ، پیری و . . . تنهایی برای او بسیار کشنده است و . . . . داستان از « خانه » شروع می‌شود ، روایتی که از همان ابتدا زمان و مکان را در هم می‌آمیزد ، و در آن درهم آمیختگی است که ما حس خوبی می‌یابیم ، « نسترن رها » همزاد دیرینه ماست که قصه ما را می‌گوید .