سریال چهار سابقه‌دار، قسمت 6/ مبارزه‌ی بیگانه و دارودسته‌ی بدها

چرا یک کارگردان فیلمنامه خاصی را انتخاب می کند؟ برای اینکه بازیگران طبیعی و واقعی جلوه دهند بعد از گرفتن یک صحنه چه کاری باید انجام دهند؟ چگونه می توانید یک سکانس پر برخورد و اکشن را در منطقه ای پرتردد و معروف مثلا در قلب منطقه الماس نیویورک اجرا کرد؟ و نکات بسیار زیاد دیگری که درباره ساخت فیلم از ابتدا تا انتها مورد نیاز است را سیدنی لومت یکی از کارگردانان معتبر دوران ما در کتاب فیلم ساختن به تفصیل بیان می کند. لومت این کتاب را در ۱۳ بخش تنظیم کرده که عبارت است از: «کارگردان: بهترین شغل جهان»، «فیلم نامه: آیا نیازی به نویسنده هست؟»، «سبک»، «بازیگران: آیا بازیگر می تواند خجالتی باشد؟»، «دوربین: بهترین دوست کارگردان»، «طراحی صحنه و لباس»، «بالاخره رسیدیم به ساختن فیلم»، «دیدن کار روز قبل رنج و سرمستی»، «اتاق تدوین بالاخره تنهایی»، «آوای موسیقی: صدای صدا»، «میکس: تنها بخش خسته کننده سینما»، «کپی اول کودکی متولد می شود» و «استودیو: آیا تمام زحمات من برای این بود؟». مترجم این کتاب در مقدمه ای نوشته: «یکی از مهم ترین ویژگی های «فیلم ساختن» این است که چیزهایی را درباره بازیگرها و کار با آنها می گوید که در هیچ کلاس درسی نمی توان آنها را شنید و یاد گرفت. لومت ... دنبال این بوده که توضیح دهد خودش به عنوان کارگردانی خوب و قابل احترام در سینمای امریکا، چگونه فیلم می ساخته؛ برای این است که همه چیز را از اول توضیح می دهد ... تا در نهایت به خواننده اش بگوید فیلم کاری گروهی است نه کاری شخصی».

این پرسش که شاعر چگونه شاعر شد و شعر چگونه شعر، در لابه‌لای تاریخ و تجربه‌ی زیسته‌ی انسانی نهفته که ادبیات به زندگی او بدل شده و برای شعری که زندگی‌ست، سبکی تحمل‌ناپذیر هستی را به دوش می‌کشد.

کودکی، نوجوانی و عنفوان جوانی اگر نسبتی با زیست شاعرانه و شعرآفرین داشته باشند، حتی اگر شعر به معنای آنچه باید نوشته شود هم در آن لحظه‌ها برجا نماند، بستری را مهیا می‌کنند که از لحظه‌ای شعر در آن ممکن شده و تا همیشه برای شاعر، ممکن باقی می‌ماند.

از همین روی خواندن حدیث روزگار سپری‌شده‌ی شاعر، ما را در مسیر آفرینش شعر و امکان شاعری قرار داده و راه آمده و رفته را روشن می‌کند؛ هرآنچه از میان سطرهای شعرهای شاعر شاید نتوان فهم کرد به درستی.

کتاب «دو امدادی تک‌نفره: خاطرات 1329 - 1357» روایت محمد شمس لنگرودی از سال‌هایی‌ست که او درحال فهم و کشف جهان بوده و عشق، سیاست، هنر و ادبیات زندگی‌اش را آرام آرام در خود فرو برده و شمس شاعر را ساخته‌ است.

شمس لنگرودی در دو امدادی تک‌نفره با همان ایجاز و ساده‌گویی و درعین‌حال عمقی که از او سراغ داریم، هرآنچه تا انقلاب 57 بر زندگی‌اش گذشته را در فصل‌هایی کوتاه و درعین‌حال گیرا روایت کرده که عجیب خواندنی‌ست.