شاعران حوزه ادبی خراسان

کتاب هويت ايران (كاوش در نمودارهاي ناسيوناليسم: ديدگاهي مدني)  ایرانیان دل‌آگاهی که با تاریخ و فرهنگ سرزمین خود آشنا بودند، همه خواهان سربلندی و بهروزی وطن خود و اندیشناک آیندۀ آن بوده‌اند بی‌آنکه بدخواه دیگران باشند. همه در پی آن بوده‌اند که بتوانند سرفرازانه از زادبوم خود یاد کنند؛ همه از رخدادهای ناخوشایند آن رنجور یا شرمگین شده‌اند. بررسی و مکاشفۀ چندین ساله دربارۀ سرشت وطن‌دوستی، مایه‌های خردمندانه و عاطفی آن و رازها و افسون‌ آن، تأمل و تحلیلی را دامن زده است که بخشی از آن در این نوشتار بازتاب یافته است.

در این نوشته سخن از «هویت ایران» در میان است نه «هویت ایرانیان». الهام‌بخش نویسنده در اندیشیدن به هویت ایران کتاب «هویت فرانسه» اثر فرنان برودل مورخ برجستۀ فرانسوی و از ناموران مکتب آنال است. برودل نیز مانند هر نویسندۀ دیگری که دربارۀ وطن خود می‌نویسد، می‌دانست که باید بر حسرت‌ها و شورمندی‌های خود لگام زد؛ ولی کامیابی در این کار و گریز از افسانه و افسون وطن آسان نیست. او به اهمیت وجوه گوناگون سرزمین خود از طبیعت و جنگل و رودخانه و کشتزار و کارخانه و شهر و روستا تا چندوچون جغرافیای تاریخی، فرهنگی و انسانی آن توجهی خاص داشت و در پی بازیابی ویژگی‌های ژرفی از فرهنگ و خصال فرانسوی بود که به گمان او با وجود حوادث روزگار و شبیخون صنعت، در رفتار و منش مردم روستایی دوام آورده بود. اما این کتاب به پیروی از برودل و سبک و روش و نگاه او به تاریخ نیست، بلکه به ابعاد تاریخی و سیاسی ـ فرهنگی توجه شده و جغرافیا، اقتصاد، قوم‌نگاری و بسیاری موضوع‌های دیگر را فراسوی هدف خود دانسته است.

مگس‌ها نوشته‌ی «ژان پل سارتر» درامی است که در سه پرده به تصویر کشیده می‌شود. شخصیت‌های اصلی این اثر که در سال ۱۹۴۳ به چاپ رسیده است، از اساطیر یونان و روم هستند. داستان نمایشنامه‌ی «مگس‌ها» درباره‌ی «ارست» است که پس از سال‌ها دوری به شهر آرگوس بازمی‌گردد. آرگوس اکنون تحت سلطه‌ی مادرش «کلیت‌منستر» و شوهرش «اژیست» است. این دو «آگاممنون» پادشاه حقیقی آرگوس و پدر ارست را کشته‌اند. ارست پس از ملاقات با خواهرش «الکتر» به این نتیجه می‌رسد که باید برای گرفتن انتقام پدرش اقدام کند. سارتر در این نمایشنامه با استفاده از افسانه‌ی ارس به کاوش در مضامین اگزیستانسیالیستی مانند آزادی، انتخاب، مسئولیت و گناه می‌پردازد. او در این اثر نشان می‌دهد که انسان‌ها آزادند که انتخاب‌های خودشان را انجام دهند؛ اما این آزادی همراه با مسئولیت و عواقب ناشی از انتخاب‌هایشان است. «مگس‌ها» همچنین به موضوعات سیاسی و اجتماعی نیز اشاره دارد. این نمایشنامه در زمان اشغال فرانسه توسط آلمان نازی نوشته شد و به طور غیرمستقیم به مسائلی مانند مقاومت و تسلیم شدن در برابر ظلم و ستم می‌پردازد. سارتر از طریق شخصیت ارست نشان می‌دهد که پذیرش مسئولیت و مقابله با گناه و ظلم می‌تواند راهی برای رهایی از بندگی و کنترل باشد. نمایشنامه‌ی «مگس‌ها» که یکی از آثار مهم سارتر محسوب می‌شود، نه تنها یک داستان تراژیک است، بلکه دعوتی برای تفکر درباره‌ی مفاهیم عمیق انسانی و اخلاقی به شمار می‌آید. این کتاب برای علاقه‌مندان به فلسفه‌ی اگزیستانسیالیسم و همچنین کسانی که به بازنویسی‌های مدرن از اسطوره‌های کلاسیک علاقه ‌مند هستند، جذابیت ویژه‌ای دارد.