شب زمين

معرفی کتاب رؤیای آمریکایی

کتاب رویای آمریکایی نوشته هاوارد زین امتیاز ویژه‌ای را به علاقه‌مندان فارسی زبان می‌دهد تا به دور از آثار پژوهشی و علمی آکنده از عبارات و اصطلاحات دانشگاهی، اثری تاریخی، اما روان و سلیس را دربارهٔ تاریخ مردم آمریکا پیش رو داشته باشند. هاوارد زین به عنوان مورخی مارکسیست، مدعی است که تاریخ آمریکا را از نگاه کارگران، مردم‌گرایان، سیاه‌پوستان، زنان، بردگان و سرخ‌پوستان این کشور ارائه کرده است. شیوهٔ او، در واقع دادخواستی علیه سفیدپوستان و نظام سرمایه‌داری «ایالات متحدهٔ آمریکا» است. او تأسیس جمهوری آمریکا را، اقدامی در راستای کنترل ظالمانهٔ یک اکثریت توسط یک اقلیت سودجو، توصیف می‌کند و در توصیفی که از صدور اعلامیهٔ استقلال ارائه می‌کند، آن را نه یک بیانیهٔ انقلابی حقوقی؛ بلکه ابزاری خودخواهانه برای واداشتن گروه‌های عامهٔ مردم، به سرنگون ساختن پادشاه به نفع ثروتمندان می‌شناسد. حقوقی که ظاهرا اعلامیهٔ استقلال آن را تضمین می‌کرد، به زندگی، آزادی و شادمانی مردان سفید و در واقع مردان سفید ثروتمند منحصر می‌شد؛ زیرا حقوق یاد شده، بردگان سیاه را در برنمی‌گرفت و نابرابری‌های موجود در زمینهٔ مالکیت را نادیده می‌انگاشت. به بیان دیگر، این اعلامیه متضمن حقوق اجتماعی مردم آمریکا نبود. هاوارد زین اتهام داده‌های تاریخی را می‌پذیرد؛ زیرا از نظر او انعکاس عینیت غیرممکن و نامطلوب است و آن را به نفع پیشبرد آرمان‌های بشری و عدالت به نحوی که یک مارکسیست آن را ترجمه و بیان می‌کند نمی‌شناسد. اندیشمندی که با تأمل، این اثر تاریخی هاوارد زین را مطالعه می‌کند، در می‌یابد که وی، به دلیل رویکرد سوسیالیستی، نه تنها با طول و تفصیل بیشتری از جنبش‌های مارکسیستی و کمونیستی سخن می‌گوید؛ بلکه ضمن دوری گزیدن از نقد این جنبش‌ها با نوعی سهل‌گیری، از کنار مهم‌ترین جنایات خمرهای سرخ در «کامبوج» هم می‌گذرد. با توجه به رویکرد انتقادی هاوارد زین، نسبت به جامعهٔ امپریالیستی آمریکا، امروز شاهدیم، نام او که نویسندهٔ پرخواننده‌ترین متون دانشگاهی این کشور است، در کتابی به نام «پرفسورها» به قلم دیوید هووتیز، در کنار یکصد نفر از اساتیدی آورده شده که برای ایالات متحده خطرناک هستند. پروفسور هاوارد زین (Howard Zinn)، مورخ، نویسنده، نمایش‌نامه‌نویس، متفکر و استاد علم سیاست در «دانشگاه بوستون» بود. او بیش از بیست عنوان کتاب را به رشتهٔ تحریر درآورد، که کتاب «تاریخ مردم ایالات متحده» پرفروش‌ترین و تاثیرگذارترین اثر او به شمار می‌رود. زین، از فعالان حوزهٔ حقوق مدنی، آزادی‌های اجتماعی، حقوق گروه‌های نژادی و جنبش ضد جنگ بود. او در محله‌ای فقیر نشین در «بروکلین» در خانواده‌ای به دنیا آمد که پیش از وقوع جنگ جهانی اول به تازگی به «آمریکا» مهاجرت کرده بودند. جنگ جهانی دوم، نقطه عطف مهم زندگی زین به شمار می‌رفت. او که با شروع این جنگ به نیروی هوایی ارتش پیوست، به عنوان خدمهٔ بمب‌افکن‌های هواپیماهای جنگی به خدمت گمارده شد. این تجربه یکی از عوامل مؤثر در فعالیت‌های ضد جنگ زین در سال‌های بعد بود؛ زیرا دریافت حملات هوایی که او در آن‌ها نقش دارد، موجب کشته شدن بیش از هزار غیرنظامی فرانسوی و سرباز آلمانی شده است. به گفتهٔ وی، تجربهٔ خدمت در جنگ جهانی دوم، تحقیقاتش دربارهٔ علل این جنگ و نیز تأثیرات بمباران‌ها، حساسیت او را برانگیخت است و سبب شد که به انتقاد از حملات نظامی «آمریکا» و بمباران شهرهای درزدن، «هیروشیما» و «ناکازاکی» در جنگ جهانی دوم، جنگ «ویتنام» و حمله به «عراق» و «افغانستان» که موجب کشتار غیرنظامیان و مردم بیگناه شده بود، بپردازد. کتاب رویای آمریکایی (A young people’s history of the United States) از زمان چاپ اولین نسخه‌اش در سال 1980 میلادی به جایگزینی برای کتب رسمی درس تاریخ در دبیرستان‌های «آمریکا» مبدل شد و به عنوان مشهورترین اثر منتقدانه از تاریخ ایالات متحده شناخته شد. کتاب حاضر در سال 1981 میلادی برندهٔ جایزهٔ کتاب ملی در آمریکا شد. این کتاب به زبان‌های مختلف ترجمه شده و در کشورهای متعدد، جایزه‌هایی نصیب خود کرده است. زین در سال 2003 میلادی جایزهٔ دوستان انجمن دیپلماتیک را به خاطر نسخهٔ فرانسوی کتابش دریافت نمود. در بخشی از کتاب رویای آمریکایی می‌خوانیم: زنان معدودی در امور اجتماعی و همگانی مثل سیاست، شرکت می‌جستند، اما طی «انقلاب آمریکا»، فشارهای جنگ، برخی زنان را به عرصهٔ اجتماعی کشاند. آن‌ها گروه‌های وطن‌پرستانه تشکیل می‌دادند، فعالیت‌های ضدانگلیسی می‌کردند و دربارهٔ استقلال، مقالاتی می‌نوشتند. حتی در سال 1777 م. زنان، نسخهٔ منحصر به فرد خود از مهمانی چای بوستون را منتشر کردند. ابیگیل آدامزدر نامه‌ای به همسرش جان آدامز که حقوقدان و از پدران بنیان‌گذار بود، مهمانی را توصیف کرد. او نوشت: هنگامی که یک تاجر ثروتمند حاضر نشد قهوه را با قیمت منصفانه بفروشد، دسته‌ای از زنان به طرف انبارش حرکت کردند. پس از آنکه یکی از زن‌ها تاجر را به داخل گاری پرت کرد، مجبور شد کلیدهایش را به آن‌ها تحویل دهد. زنان قهوه‌های خود را برداشتند و رفتند.