شریدر به روایت شریدر

راوی داستان، سرگشته از نسل جنگ، تاریخ زندگی جستجوگرانه‌اش را که آغازش مقارن با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران است، به دنبال گمشده‌هایش تا زمان حال امروز ایران معاصر پی گرفته است. گمشده یا گم کرده‌هایش هم انسان‌هایی هستند که از او دور مانده‌اند و هم هویت خانه و زندگی جا مانده در کودکی و نوجوانی‌اش: «مدتی است احساس معلق شکست دارم، یک شکستِ بد و دور. انگار این احساس را از خیلی وقت پیش داشته‌ام. نمی‌دانم چرا گفتم «معلق». مثل حس‌هایی که برای همیشه در ذهنمان می‌مانند اما گاهی چون فراموششان می‌کنیم فکر می‌کنیم رفته‌اند و به محض تکرار حادثه‌ای، به سرعت برق و باد می‌ریزند توی ذهنمان، لابد همین نزدیکی‌ها بوده‌اند و جای دوری نرفته بودند...» سگ خارجی روایت روح شرحه شرحه آدم‌هایی است که در حیرت و تعلیقی ناشی از همان حیرت روزگار می‌گذرانند. دختر (راوی) که می‌خواهد خانواده‌اش را گردِ هم آورد و نجات دهد... تا دختری کُردِ عراقی که آوارگی‌اش سر آوارگان این سوی مرز خراب می‌شود... تا برادرانی که هر یک به شکلی می‌روند و دیگر بر نمی‌گردند، گم می‌شوند، حتی به زندگی برگرداندن برادری که به ظاهر هست، جایی نرفته، اما در حقیقت نیست... نوجوانی گُنگ که در ذهن و زبان خویش گم شده... تا دخترانی که بعد از جنگ تازه یادشان آمده می‌شود زیبا هم بود و شاد هم بود و دوست هم داشت و نخلستان‌ها و هورهای جنوب را از یاد برد و توأمان در یاد داشت تا حکایت مادری که پیراهن سیاه عزا، دیگر، پوستی است بر تن‌اش، بر موجودیت و بر زندگی بی اهمیتش... رمان سگ خارجی روایت بوکشیدن است. بوهای شیرین و شاد، تلخ و نوستالژیک و گاهی گس و سوزاننده و حیوانی! مثل بوی سوزان سگی که ذره ذره جان می‌کند و می‌خندید!

تمدن‌های گمشده یا جوامع باستانی کمتر شناخته‌شده، عرصۀ شورانگیزی‌اند که همواره توجه و رغبت آدمیان را به خود معطوف می‌کنند. آنچه باید گفت این است که تمدن‌های بزرگ ریشه در تمدن‌های کوچک دارند و بررسی جوامع کوچک گامی است اساسی برای شناخت ماهیت امپراتوری‌های پهناور. دیگر این که مناطق شمال باختری ایران و بویژه نواحی پیرامون دریاچه ارومیه ، مهد تمدن‌های باستان و میدان کشمکش‌های بسیار مهم فرهنگی و سیاسی واجتماعی بوده است. دولت‌های نیرومند و قهاری چون آشور، اورارتو و ماد هر کدام در اندیشۀ دست‌یافتن به این نواحی بوده‌اند و این خود از اهمیت فراوان این ناحیه حکایت دارد. نویسنده کتاب خانم سولماز میرتقی قیزی قاشقای یکی از باستان‌شناسان برجسته‌ای است که سابقه همکاری با باستان‌شناسان معروفی چون ایگور دیاکونف مؤلف کتاب ارزشمند «تاریخ ماد» دارد. در منابع علمی مربوط به شرق باستان، تاریخ سیاسی و به ویژه اقتصادی اهالی ساکن سرزمین‌های پیوسته به دریاچه ارومیه در اوایل هزاره نخست پیش از میلاد، بسیار ضعیف ارائه شده است. اگر چه منابع مکتوبی وجود دارند که درباره روابط متقابل و منظم میان همسایگان در اوایل هزاره نخست پیش از میلاد ، اطلاعاتی ارائه می‌کنند ولی بخش‌های حوزه ارومیه از کانون این پژوهش‌ها برکنار مانده‌اند.

هرکس از او خاطره‌ای و تصویری در ذهن دارد، هرکس که حتی فقط چند دقیقه‌ با او همراه و همکلام شده. مرگ ناگهانی پسری جوان، که در هر روایت گویی در حاشیه است، اصل و اساس کتاب مرگ‌یاری است، پسری که به زعم دیگران سرشار از زندگی است. تکتم توسلی، در اثر جدید خود با انتخاب چندین راوی برای پیشبرد داستانش، نه‌تنها به‌زیبایی از عهدۀ روایت منسجم داستان برآمده که بر جذابیت آن هم افزوده است. مرگ‌یاری روایت یک مرگ و تماشاگرانش است؛ مرگی به ظاهر ساده که پرده از رازها برمی‌دارد و تماشاگرانی که باید دید گناهکارند یا بی‌گناه!

 ایران و هند را خواهر و برادری جدامانده از هم تصور می کرد. دردهای مشترک، ریشه آریایی مشترک و تفاوت های بسیار. هند خواهر بود. مثل همین زن هندی، کف دست هایش خالکوبی مای حنا داشت. گل و برگ و ساقه. به پیشانی اش نگینی براق می چسباند که آویزش تا وسط دو ابرو می آمد. ایران برادر بود. شال مشکی به کمر می بست و گیوه سفید می پوشید... فریده خرمی در سال 1338 در گرمسار متولد شد و کارشناس مترجمی زبان انگلیسی است. وی داستان‌نویسی را همراه نوشتن مقالات اجتماعی و ادبی، نقد فیلم و مصاحبه، در روزنامه‌های صبح تهران آغاز کرده است. نخستین مجموعه داستانی او، «دختر خاله ونگوگ» نام داشت. وی علاوه بر حوزه بزرگسال در حوزه کودک ونوجوان هم می‌نویسد. از جمله آثار او می‌توان به «قصه‌های شازده‌خانم»، «گربه‌ مومیایی‌شده، جکولین ویلسون»، «مترسک و خانم بهار»، ...